Το τίμημα του χρόνου
Τα social media κλέβουν ό,τι πολυτιμότερο έχουμε. Μήπως είναι ώρα να πάρουμε τη ζωή μας πίσω;
Γράφει: Γιώργος Ρομπόλας 13 Νοεμβρίου 2019
Πανικός. Αυτή είναι η λέξη που περιγράφει την ψυχική μας κατάσταση όταν η μπαταρία του κινητού ετοιμάζεται να σβήσει. Πώς είναι δυνατόν να ζήσουμε μακριά από τον ψηφιακό κόσμο; Μικρές ακολουθίες από "0" και "1" δημιουργούν ένα ολόκληρο θαυμαστό καινούργιο σύμπαν. Εκεί, δηλαδή, που βρίσκονται οι διαδικτυακές μας σχέσεις, η ιντερνετική μας ζωή, η ηλεκτρονική ενέργεια που μας τρέφει. Το μοναδικό πράγμα που μας ζητά είναι άλλωστε ο χρόνος. Απλά, δυστυχώς, και κόντρα σε ό,τι συχνά πιστεύουμε τα λεπτά και οι προσωπικές μας στιγμές δεν είναι δωρεάν – αντίθετα είναι το πολυτιμότερο αγαθό μας.
Αν κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη είναι σίγουρο πως θα νιώσουμε υπόλογοι. Περισσότερες από μία φορές υποσχεθήκαμε να αφήσουμε το κινητό μας κάτω. Να σταματήσουμε να τσεκάρουμε το smartphone ξανά και ξανά. Ή τουλάχιστον όχι όταν οδηγούμε – γιατί η δικιά μας ανωριμότητα μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο κάποιου που δεν φταίει σε τίποτα. Μετρηθήκαμε, όμως, και αποδειχθήκαμε λίγοι. Δεν μπορούμε να αντισταθούμε, δεν είμαστε ικανοί να κρατηθούμε μακριά από τις ιντερνετικές σειρήνες. Κάθε φορά που υποσχόμαστε ότι θα κόψουμε την εξάρτησή μας από το Facebook, το Instagram, το Viber, το WhatsApp και τα emails, καταλήγουμε κάθε φορά να κάνουμε το ίδιο λάθος. Ο φαύλος κύκλος δεν έχει τελειωμό.
Τα smartphones και τα social media είναι κομμένα και ραμμένα για να μας τρώνε data και χρόνο
Μείνε μακριά για 10 λεπτά. Είναι, τελικά, τόσο δύσκολο να μείνεις "καθαρός" για 600 δευτερόλεπτα; Οι πιο πρόσφατες έρευνες δεν είναι με το μέρος μας. Όλα δείχνουν ότι ο μέσος χρήστης τσεκάρει το smartphone τουλάχιστον κάθε 10 λεπτά ή αλλιώς 150 φορές τη μέρα. Ο μέσος άνθρωπος, ο μέσος πολίτης του 21ου αιώνα, που βιώνει αποκαρδιωτικά εργασιακά ωράρια και αναζητά διαφυγή σε κάποια ουτοπία που ακόμα δεν έχει ανακαλύψει, πουλά τον χρόνο και τα data του πολύ φτηνά και χωρίς δεύτερη σκέψη. Όσο για τους πραγματικούς φανατικούς; Οι super users τσεκάρουν τουλάχιστον 300 φορές μέσα στη μέρα το κινητό τους. Σαν να είναι μία φυσική προέκταση των ματιών τους.
Για να διορθωθεί οποιοδήποτε πρόβλημα, βέβαια, χρειάζεται πρώτα από όλα να το αναγνωρίσουμε. Αν όλοι μαζί ενώσουμε τα χέρια μας, σε έναν τεράστιο Facebook κύκλο και φωνάξουμε δυνατά "Με λένε τάδε (ή δείνα) και δεν είμαι καλά", θα έχουμε κάνει ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Τα smartphones και τα social media είναι κομμένα και ραμμένα για να μας τρώνε data (σ.σ: όχι megabytes αλλά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα) και χρόνο. Είναι πολύχρωμα, γιατί τα θηλαστικά τρελαίνονται για χρώματα· είναι επεμβατικά, γιατί κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί όταν του χτυπούν φιλικά την πλάτη· είναι ύπουλα, γιατί χρησιμοποιούν αλγόριθμους που σπάνε όλες τις άμυνές μας (ακόμη κι όταν δεν τους έχουμε δώσει το δικαίωμα)· είναι, τελικά, οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού της εποχής μας.
Το διαδικτυακό σύμπαν μοιάζει με τεράστιο καζίνο, γεμάτο από όλη την υπερβολή του Las Vegas
Οι μεγαλύτερες εταιρείες στον πλανήτη (Facebook, Apple, Google, Amazon) ανήκουν, όπως είναι φυσικό, στον συγκεκριμένο κλάδο. Μάλιστα έχουν γιγαντωθεί σε τόσο τεράστιο βαθμό απειλώντας ακόμα και τον ίδιο τον καπιταλισμό με τις μονοπωλιακές λογικές τους. Παράλληλα, πολύ συχνά εμφανίζονται ως Μεσσίες, ως οι σωτήρες της ανθρωπότητας που θα διώξουν όλα τα δεινά μακριά μέσα από τα applications και τα gadgets του. Οι υπηρεσίες τους που είναι τόσο υπερπολύτιμες, σαν τη φωτιά που χάρισε ο Προμηθέας στους ανθρώπους στη μυθολογία, υποστηρίζονται, εμμέσως πλην σαφώς μέσα από ανακοινώσεις και δελτία τύπου.
Αν το τελευταίο μεγάλο ελληνικό hit έλεγε ότι ο μόνος μας αντίπαλος είναι ο εαυτός μας, οι εταιρείες τεχνολογίας το έχουν πάει ένα βήμα παρακάτω: "Μόνος μας αντίπαλος ο ύπνος" είχε δηλώσει, σε ανύποπτη στιγμή, ο ιδρυτής του Netflix, Reed Hastings. Σημαντική σημείωση: Δεν είναι ο δικός τους ύπνος αλλά ο δικός σου, δεν είναι οι δικές τους προσωπικές στιγμές που κλέβουν αλλά οι δικές σου χωρίς καν να το καταλαβαίνεις. Όχι δεν είναι υπερβολή. Όπως τα τερατώδη malls της Άπω Ανατολής έχουν χτιστεί με σκοπό να προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις στους ανυποψίαστους πελάτες που δεν μπορούν να σταματήσουν να ξοδεύουν χρήματα, έτσι και τα socia media. Μόνο που αντί για "χρήματα" ας βάλουμε στην εξίσωση τη λέξη "χρόνος".
Το διαδικτυακό σύμπαν μοιάζει με τεράστιο καζίνο, γεμάτο από όλη την υπερβολή και το σαγηνευτικό κιτς του Las Vegas. Μόνο που δεν θα δεις την Sharon Stone να ρίχνει τα ζάρια πάνω στην πράσινη τσόχα καθώς ο Robert De Niro την παρακολουθεί από απόσταση, όπως συμβαίνει στο Casino του Martin Scorsese. Τα πράγματα είναι λιγότερο γοητευτικά, αφού έχεις μάθεις, ασυναίσθητα, να αντιδράς όπως το σκυλί του Pavlov ακόμα και στο παραμικρό ερέθισμα. Προσπαθήσαμε ως ανθρωπότητα για χιλιάδες χρόνια να ξεφύγουμε από το στάδιο του πιθήκου, να απολαύσουμε το μαγικό συναίσθημα που χαρίζει η ηρεμία της γνώσης και τώρα κάνουμε πολλά βήματα πίσω: Τιναζόμαστε με το παραμικρό, περιμένοντας μία ελάχιστη ανταμοιβή.
Το τίμημα του χρόνου είναι πολύ μεγάλο. Δεν λύνονται, όμως, όλα τα προβλήματα όπως ο Γόρδιος Δεσμός.
Το φαινόμενο είναι καθαρά αταβιστικό. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Ο καλύτερος τρόπος να το καταλάβουμε, όπως υποστηρίζει ο πρώην σχεδιαστής της Google και νυν ακτιβιστής Tristan Harris, είναι να παρομοιάσουμε τη ψηφιακή ζωή μας με έναν κουλοχέρη: Τραβάμε τον λεβιέ με την προσμονή ότι κάτι καλό θα μας συμβεί· τσεκάρουμε ειδοποιήσεις· ανοίγουμε emails· απαντάμε ασταμάτητα σε chats· τρελαινόμαστε από χαρά όταν ένα story πάει πραγματικά καλά ή όταν πάρουμε περισσότερα από τα αναμενόμενα likes στο Facebook.
Σε αντίθετη, βέβαια, περίπτωση βιώνουμε τη θλίψη του τζογαδόρου: Χάσαμε όλο τον χρόνο μας και δεν κερδίσαμε τίποτα αλλά δεν πειράζει αφού κι αύριο μέρα είναι. Θα έχουμε κι αύριο καιρό να τζογάρουμε ξανά τη ζωή μας στην αρένα των social media. Είμαστε εθισμένοι στην ντοπαμίνη που μας προσφέρουν τα likes και οι καρδούλες. Όχι, αυτή δεν είναι μία μεταφορά αλλά η επιστημονική αλήθεια για το πώς λειτουργεί ο μηχανισμός ανταμοιβής των κοινωνικών δικτύων.
Εγκλωβισμένοι σε έναν ψηφιακό χωροχρόνο προσπαθούμε να βρούμε μία διέξοδο. Το φως, όμως, του τούνελ ούτε καν που αχνοφαίνεται. Άλλωστε εκείνοι οι λίγοι γενναίοι που αποχώρισαν από το σύμπαν των social media, τώρα αντιμετωπίζονται σαν παρίες, σαν αποσυνάγωγοι, σαν μιάσματα που κουβαλούν κάποια κολλητική αντικοινωνική ασθένεια.
Το τίμημα του χρόνου είναι πολύ μεγάλο. Δεν λύνονται, όμως, όλα τα προβλήματα όπως ο Γόρδιος Δεσμός. Καμιά φορά απλά αρκεί να κλείσεις το κινητό για να περάσεις ελάχιστο χρόνο με φίλους, με εκείνη ή με τα παιδιά σου. Μία τόσο δα απλή κίνηση για να σου θυμίσει ότι είσαι άνθρωπος κι όχι κάποιο ανθρωπάκι που πρωταγωνιστεί στους SIMS. Ίσως, τελικά, ήρθε η ώρα να πάρεις πίσω τη ζωή στα χέρια σου.
Κεντρική φωτογραφία © Bettmann Archive
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr
ΜΗ ΧΑΣΕΙΣ
Τι είναι πάλι αυτό το Bitcoin halving και πώς θα το επηρεάσει;
Το επόμενο halving είναι προ των πυλών και εντός διαβάζεις όλα όσα πρέπει να ξέρεις για αυτό.
Γραφει Παυλος Κρουστης
Σε άλλα νέα, είδαμε τον Αλκίνοο Ιωαννίδη να τραγουδα τον 'Προσκυνητή' στο Columbia
Ναι, στο γνωστό πανεπιστήμιο. Και δεν κάνουμε πλάκα.
Γραφει Γιαννης Σπανος
Όσα είπε ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος για τη 'δύσκολη' σχέση του με τον Αλέξη Μινωτή
O δημοφιλής ηθοποιός βρέθηκε τα μεσάνυχτα της Πέμπτης στο πλατό του Ενώπιος Ενωπίω.
Η συγκλονιστική φωτογραφία που πήρε το πρώτο βραβείο του World Press Photo
Η φωτογραφία ανήκει στον φωτορεπόρτερ του Reuters Mohammed Salem και συνοψίζει το δράμα των Παλαιστίνιων.
To νέο ρεκόρ του Netflix
H Netflix ξεπέρασε τις προσδοκίες της Wall Street για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο την Πέμπτη.
Κάποιος είπε στη Sydney Sweeney ότι δε μπορεί να παίξει και ευτυχώς του απάντησε όπως του άξιζε
Το αιχμηρό σχόλιο και η "πληρωμένη" απάντηση της ηθοποιού.
Γραφει Γιαννης Σπανος