Cancel culture. Τι είναι και γιατί ψηφίστηκε ως λέξη της χρονιάς

To 2018 το Macquarie Dictionary, το πιο διάσημο λεξικό της Αυστραλίας κι ένας φορέας που δίκαια έχει κερδίσει εδώ και χρόνια το κύρος της αυθεντίας στα θέματα της αγγλικής γλώσσας, ανακήρυξε για εκείνη την χρονιά το "Me too” ως λέξη της χρονιάς. Λογικό, αναμενόμενο και απόλυτα φυσιολογικό, μιας και μιλάμε για την φράση-κλειδί σε ένα κίνημα που αφού πρώτα συντάραξε τον πλανήτη, στη συνέχεια άρχισε να αλλάζει την καθημερινότητά μας.

Αυτό που ξεκίνησε ως αποκάλυψη σκανδάλου, συνεχίστηκε με καταιγισμό καταγγελιών αρχικά ενάντια στον μεγαλοπαραγωγό Harvey Weinstein και στη συνέχεια ενάντια σε πλήθος γνωστών ονομάτων του Χόλιγουντ και, τελικά, γιγαντώθηκε στη μορφή ενός φεμινιστικού κινήματος. Σήμερα, περισσότερα από δύο χρόνια μετά, το Macquarie Dictionary ανακήρυξε την πιο σημαντική αγγλική λέξη για το 2019. Το όνομά της; Cancel culture.

Τι ακριβώς όμως είναι η "cancel culture” που έρχεται να συμπληρώσει το "Me too”; Πρόκειται για το επόμενο βήμα της call-out culture. Επειδή, όμως, ήδη μαζεύονται πολλές άγνωστες λέξεις, ας γίνουμε πιο σαφείς: Η call-out culture έχει να κάνει με την κουλτούρα που δημιουργείται, η οποία καλεί τους ανθρώπους να μην αφήνουν να περνούν αναπάντητες συμπεριφορές σεξουαλικής παρενόχλησης και να τις ξεσκεπάζουν. Η διαφορά της cancel culture είναι ότι προχωρά παραπέρα: Ζητά, δηλαδή, και την παραδειγματική αποπομπή της από τον χώρο εργασίας των ενόχων ή ακόμη και την ακύρωση της σφαίρας επιρροής τους.

Το πώς ακριβώς μπορεί να συμβεί αυτό, το παρακολουθήσαμε στην περίπτωση του Harvey Weinstein, όπου από ένας από τους πιο γνωστούς παραγωγούς του Χόλιγουντ κατέληξε στα αζήτητα. Φυσικά, το γεγονός ότι δεν εμπλεκόταν σε μόνο μία περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης αλλά ήταν πραγματικά σεσημασμένος σε αυτόν τον τομέα, εκμεταλλευόμενος κατά εξακολούθηση τη θέση και την ισχύ του, έκανε την cancel culture στη δικιά του περίπτωση να μοιάζει απόλυτα δίκαιη. Δυστυχώς, όμως, σπάνια υπάρχουν απόλυτες αλήθειες.

---

Ας θυμηθούμε την περίπτωση του Aziz Ansari: Ο Αμερικανός κωμικός βρέθηκε μπλεγμένος, την εποχή της γιγάντωσης του "Me too”, σε μία ιστορία όπου όπως αποδείχθηκε δεν είχε κάνει τίποτα κακό.

---

Είναι σίγουρα θεμιτό όχι απλά να ξεσκεπάζονται οι ένοχοι αλλά και να ξεριζώνονται τέτοιες συμπεριφορές από τους εργασιακούς χώρους. Ποιος όμως είναι αρμόδιος να αποφασίσει σχετικά με το αν κάποιος είναι ένοχος ή όχι; Ας θυμηθούμε την περίπτωση του Aziz Ansari: Ο Αμερικανός κωμικός βρέθηκε μπλεγμένος, την εποχή της γιγάντωσης του "Me too”, σε μία ιστορία όπου όπως αποδείχθηκε δεν είχε κάνει τίποτα κακό. Αν, λοιπόν, τότε στα πλαίσια της cancel culture είχε χάσει τη δουλειά του και είχε αποκλειστεί από κάθε καλλιτεχνική δραστηριότητα μέσω της κοινωνικής κατακραυγής, ποιος θα του πλήρωνε τα σπασμένα μετά;

Ο Spacey αθωώθηκε από το δικαστήριο, η cancel culture όμως τον κονιορτοποίησε

Κανείς δεν μπορεί να θεωρείται ένοχος, και να αντιμετωπίζεται ως τέτοιος, πριν η δικαιοσύνη αποφασίσει για αυτό. Σε διαφορετική περίπτωση το cancel culture μπορεί εύκολα να πάρει χαρακτήρα αυτοδικίας, βάζοντας φωτιά μαζί τα με τα "ξερά" και στα "χλωρά". Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι δεν προσφέρει τίποτα σημαντικό, αφού αργά ή γρήγορα, κι όταν κοπάσει ο αχός, οι θύτες της σεξουαλικής παρενόχλησης βρίσκονται πάλι εκεί, στο ίδιο σημείο από όπου εκδιώχθηκαν.

Ο Louis CK απομακρύνθηκε από τα φώτα της δημοσιότητας για περίπου εννιά μήνες, πριν επιστρέψει δριμύτερος πάνω στην σκηνή με αρκετό μέρος του κοινού να περιμένει ανυπόμονα να τον δει live σε κάποιο stage. Αξίζει να σημειωθεί ότι βρέθηκε να κάνει παγκόσμια τουρνέ με τιμές εισιτηρίων πολύ χαμηλότερες σχετικά με εκείνες για τα shows του στα μεγάλα αμερικανικά θέατρα κάποια χρόνια πριν. Αυτή ήταν η ήττα του Louis CK από την cancel culture. Το πόσο δίκαιο ή όχι, βέβαια, είναι αυτό και το αν αυτή είναι μία αρκετή τιμωρία αποτελεί μία άλλη πολύ μεγάλη κουβέντα - οι ισορροπίες σε αυτά τα ζητήματα είναι πολύ λεπτές. Το σημαντικό είναι να υπάρχει σχετική ανοχή μέχρι η δικαιοσύνη να καταδικάσει ή όχι κάποιον, αλλιώς εύκολα μετατρεπόμαστε όλοι σε όχλο που κυνηγά μάγισσες.

Τέλος, στα πλαίσια της cancel culture πάντα ελλοχεύει και ο κίνδυνος του trend. Ποιος μπορεί, λοιπόν, να πει με σιγουριά ότι το Netflix εκδίωξε τον Kevin Spacey επειδή ένιωσε ηθικά θιγμένο από το σκάνδαλο στο οποίο εμπλεκόταν ο διάσημος ηθοποιός, κι όχι απλά επειδή ήθελε να χτυπήσει φιλιά στον ώμο το κοινό του και να του δείξει ότι βρίσκεται στη σωστή πλευρά; Σημαντική σημείωση: Ο Spacey αθωώθηκε από το δικαστήριο, η cancel culture όμως πρόλαβε να τον κονιορτοποιήσει.

Σίγουρα ότι είναι νόμιμο δεν είναι πάντοτε και ηθικό. Τελικά, όμως, μπορεί το cancel culture να ψηφίστηκε ως λέξη της χρονιάς, μπορεί πράγματι το κίνημα του #metoo να ξεσκέπασε τα κακώς κείμενα δεκαετιών, χρειάζεται όμως μία προσεκτική χρήση των όρων αλλά και των συμπεριφορών. Όχι, βέβαια, ότι στα πλαίσια κάποιας αστικής αβρότητας πρέπει πάλι ως κοινωνίες να κάνουμε τα στραβά μάτια. Η σεξουαλική παρενόχληση στους εργασιακούς χώρους είναι μη αποδεκτή. Απλά, καλό θα ήταν στην προσπάθεια να ξεριζωθεί να μην υπάρχουν αποδιοπομπαίοι τράγοι που θα ριχτούν στη φωτιά μόνο και μόνο για να κατευνάσουν το κοινό περί δικαίου αίσθημα. 

---

φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr