Τι συνέβη στα ερωτικά θρίλερ και πώς θα τα πάρουμε πίσω

Σε λιγότερο από δύο δεκαετίες, από τις αρχές ᾽80 έως τα τέλη του '90, τα ερωτικά θρίλερ θριάμβευσαν, αποθεώθηκαν για να ανοίξει μετά η γη να τα καταπιεί. Έσπασαν τα ταμεία σε πολλές περιπτώσεις και στη συνέχεια υπήρξε τόση προσφορά από το είδος ώστε να καταφέρει να "καεί" και να αφήσει πίσω του μόνο τις στάχτες του, που σήμερα είναι κρυμμένες κάτω από το κόκκινο χαλί του Χόλιγουντ. Τελευταία, το περισσότερο σεξ που είδαμε σε ταινία, ήταν στο Poor Things και αφενός δεν έχει καμία σχέση με το ερωτικό θρίλερ ως ταινία αφετέρου κανείς δεν εστιάζει στην πράξη ως πράξη, αλλά στη σεξουαλική απελευθέρωση της Bella. 

Προς το παρόν, το σεξ φαίνεται να έχει σχεδόν αποβληθεί σε μεγάλο βαθμό από τις μεγάλες αμερικανικές παραγωγές με αποτέλεσμα, σκηνές όπως αυτές του Oscar Isaac στη σειρά Scenes from a Marriage να γίνονται viral, τη στιγμή που υπό άλλες συνθήκες μπορεί και να περνούσαν στα ψιλά γράμματα.

Διανύουμε μία περίοδο που μοιάζει τόσο χορτασμένη από οικειότητα, γυμνό και σεξ τουλάχιστον όσον αφορά στο εμπορικό σινεμά -με ελάχιστες εξαιρέσεις- ώστε παρακολουθώντας το Βασικό Ένστικτο ή την Ολέθρια Σχέση να είναι σα να έχουν περάσει αιώνες από τότε. Αξίζει να σημειωθεί επίσης, πως σε όποιες ταινίες υπάρχουν σκηνές σεξ, πλέον υπάρχουν και οι συντονιστές οικειότητας που λειτουργούν ως "διαιτητές" ώστε να εξασφαλίζεται το γεγονός ότι δεν παραβιάζονται τα όρια που πρέπει να υπάρχουν μεταξύ των ηθοποιών και φυσικά, του σκηνοθέτη.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, το θρίλερ σαν είδος εστίασε περισσότερο στο έγκλημα και σε αναγνωρίσιμα τεχνάσματα για να προσαρμοστεί στο σύγχρονο κινηματογραφικό πλαίσιο, προτιμώντας να προβάλλει σκηνές softcore σεξ. Συνήθως βλέπαμε τον Michael Douglas να σέρνεται σε λάθος κρεβάτια και τη Sharon Stone να επιδεικνύει τα καλίγραμμα πόδια της, τον Joe Eszterhas να υπογράφει ένα σωρό σενάρια και τους Paul Verhoeven και Adrian Lyne να σκηνοθετούν. Κάποιοι σταρ συνδέθηκαν μια για πάντα με το εν λόγω είδος (π.χ η Kathleen Turner και η Linda Fiorentino), με ιστορίες που παρουσίαζαν το σεξ ως απαγορευμένο και επικίνδυνο, αλλά απίστευτα συναρπαστικό και επίσης ηθικά περίπλοκο. Ήταν μία περίεργη μίξη μεταξύ νουάρ, πορνογραφίας και θρίλερ που απευθυνόταν σε μία διψασμένη για σκάνδαλα αμερικανική κοινωνία.

Το ερωτικό θρίλερ ως αντανάκλαση μίας ολόκληρης εποχής

Το ντεμπούτο των ερωτικών θρίλερ τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του '80 με ταινίες όπως το Dressed to Kill (1980) και το Fire in the Body (1981), στις οποίες η Kathleen Turner εμφανίστηκε ως μετενσάρκωση της Veronica Lake. Μία μοιραία γυναίκα που δε δίσταζε να κάνει γυμνό και να γυρίζει σκηνές παθιασμένου σεξ με τον συμπρωταγωνιστή της, William Hurt. Ωστόσο, η ταινία που ξεκίνησε πραγματικά την εμμονή με αυτό το "υποείδος" ήταν η "Ολέθρια Σχέση" (Fatal Attraction, 1987), όπου η Glenn Close έγινε ένας αντρικός εφιάλτης: Η αισθησιακή γυναίκα που, μετά από μερικές σεξουαλικές περιπτύξεις μετατρεπόταν σε ψυχοπαθή ικανή να κάνει τα πάντα για να κρατήσει τον άλλον δίπλα της.

Για την ακρίβεια, η πλοκή αυτής της ταινίας του Adrian Lyne αναδεικνύει το ερωτικό θρίλερ ως αντανάκλαση των φόβων μίας εποχής. Το επαναστατικό φεμινιστικό κίνημα της δεκαετίας του '70 στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε αμφισβητήσει τους ρόλους ανδρών και γυναικών, καταγγέλλοντας καταστάσεις ανισότητας όχι μόνο στο χώρο εργασίας (διαφορές μισθών, άδεια μητρότητας, απολύσεις για εγκυμοσύνη...) αλλά και στην ιδιωτική σφαίρα, σε σεξουαλικές σχέσεις και γάμους. Όλα αυτά γιγαντώθηκαν κατά τη δεκαετία του '80, παρά τη συντηρητική προεδρία του Ronald Reagan και κατέληξαν να επανεμφανιστούν με περισσότερη δύναμη στα '90s.

>Διάβασε ακόμη: Οι ταινίες τρόμου μέχρι το τέλος του 2021

Κατά κάποιο τρόπο, η "Ολέθρια Σχέση" έδειξε έναν λανθάνοντα πανικό απέναντι στη δύναμη που κέρδιζαν οι γυναίκες, ειδικά όσον αφορά στη σεξουαλικότητα και την ανεξαρτησία τους. Πολλές ταινίες της εποχής, από το Romeo is Bleeding (όπου υπάρχει ένας συμβολικός ευνουχισμός όταν η Lena Olin κλέβει ένα όπλο, για παράδειγμα) μέχρι το Final Analysis ίσως και να γεννήθηκαν από έναν αντρικό τρόμο προς τη νέα γενιά απελευθερωμένων γυναικών και τους νέους σεξουαλικούς προσανατολισμούς χωρίς ταμπού. Για κάποιο λόγο, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των ταινιών (αν όχι όλες) γράφτηκαν και σκηνοθετήθηκαν από ετεροφυλόφιλους άντρες. Αποτέλεσαν επίσης, κομβικό σημείο λόγω του AIDS, που στοίχισε χιλιάδες ζωές και τροφοδότησε αυτή την αίσθηση κινδύνου γύρω από τη σεξουαλικότητα.

Όσον αφορά στον κίνδυνο που δήθεν απέπνεαν οι σέξι γυναίκες, δεν ήταν κάτι καινούργιο: Η μοιραία γυναίκα υπήρχε ανέκαθεν. Απλώς στα '80s-'90s διαφοροποιήθηκε λιγάκι: "Οι νέες εκδοχές της μοιραίας γυναίκας που εμφανίζονται αυτήν την περίοδο, καθώς και η θέση και η αντιμετώπισή τους στις αφηγήσεις του neonoir παρουσιάζουν ενδιαφέρον στο πλαίσιο των ερωτημάτων που διατυπώνονται αναφορικά με τις δύσκολες σχέσεις μεταξύ φύλου και εξουσίας που κυκλοφορούν γύρω από τη σύγχρονη θηλυκότητα και την εμπορευματοποίηση της γυναικείας ταυτότητας", εξηγεί η Helen Hanson στο βιβλίο The Femme Fatale.

Εκείνη την εποχή, η femme fatale δεν κατέληγε ευτυχώς, πάντα να τιμωρείται εξαιτίας της "ελευθερίας" που απολάμβανε και ξέφευγε από το καλούπι στο οποίο ήθελαν να την χωρέσουν. Γινόταν ένα σχεδόν ακούσιο πρότυπο μίας ισχυρής γυναίκας, στο στυλ της Linda Fiorentino στο The Last Seduction (1994). Ωστόσο, η άνοδος του ερωτικού θρίλερ θα ερχόταν μέσω της Sharon Stone στο Βασικό Ένστικτο (1992).

"Χωρίς αυτό, σε καμία περίπτωση το ερωτικό θρίλερ δεν θα είχε γιγαντωθεί τόσο όσο ήταν στη δεκαετία του 1990 και δεν θα μιλούσαμε για αυτό τώρα", είπε ο κριτικός Matthew Turner σε άρθρο του BBC, υποστηρίζοντας ότι η ταινία του Paul Verhoeven ήταν η πιο σημαντική του είδους (πυροδότησε πολλές παρόμοιες ταινίες, όπως το The body of the Crime με τη Madonna και Sliver (Harassed) πάλι με τη Stone) και, επίσης, αυτή που θα κατέληγε να τον "εξουδετερώσει".

Γιατί όμως εξαφανίστηκαν;

Ως προϊόν της εποχής του, το ερωτικό θρίλερ είχε ημερομηνία λήξης. Μέρος της ευθύνης μπορεί να αποδοθεί στη διάδοση του διαδικτύου στα μέσα της δεκαετίας του '90, κατά την οποία πολλαπλαστιάστηκαν οι πορνογραφικές ιστοσελίδες. Εάν είχες πρόσβαση σε ό,τι σεξουαλική σκηνή ήθελες να παρακολουθήσεις από το σπίτι σου, γιατί να ξοδεύεσαι σε εισιτήρια κινηματογράφου και ταυτόχρονα να ντρέπεσαι σε κοινή θέα με αγνώστους στην ίδια αίθουσα;

Ο αντίκτυπος των ερωτικών θρίλερ ξεθώριασε, ίσως επειδή το κοινό είχε βομβαρδιστεί με πάρα πολλές παρόμοιες επιλογές ή επειδή η πραγματικότητα συχνά ξεπερνούσε τη φαντασία. "Όταν ο πρόεδρος δέχεται στοματικό σεξ από μια γραμματέα και σκανδαλίζει κάθε νοικοκυριό στην Αμερική, ο James Spader (από τα Crash, The Ideal Lover και Sex, Lies and Videotapes) και οι horny ρόλοι του δεν προκαλούσαν ιδιαίτερη εντύπωση", έγραφε ο Independent στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στο πλαίσιο του σκανδάλου Clinton-Lewinsky. 

Εν ολίγοις, τα ερωτικά θρίλερ έπαψαν να απευθύνονται στους φόβους και τις ανησυχίες του κόσμου. Και αν απέφεραν έσοδα, το Χόλιγουντ ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμο να γυρίσει σελίδα και να βρει κάτι νέο για να ενθουσιάσει το κοινό και να πλουτίσει.

Ο κινηματογραφικός ερωτισμός στο μέλλον

Θα μπορούσε το ερωτικό θρίλερ να αναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες του; Και με ποιον τρόπο; Η πρεμιέρα του 50 Shades of Grey, βασισμένη στο επιτυχημένο μυθιστόρημα του E.L. James, φάνηκε να επανατροφοδοτεί το ενδιαφέρον και να επαναφέρει τον αισθησιασμό και τα γυμνά στις μεγάλες παραγωγές, αν και πλέον πρόκειται για ένα μεμονωμένο φαινόμενο.

Από την πλευρά του, ο Paul Verhoeven συνέχισε να εξερευνά τα όρια του είδους που τον οδήγησε στην κορυφή με αιρετικές ταινίες όπως το Elle και το πιο πρόσφατο Benedetta, με πρωταγωνίστριες Γαλλίδες καλόγριες που ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων το ειδώλιο της Παναγίας. Ένα από τα πιο συναρπαστικά των τελευταίων ετών έχει καταγωγή από τη Νότια Κορέα: Ο λόγος για το The Handmaiden του Park Chan-wook, ενώ το Amazon Prime Video πήρε το δικό του ρίσκο με το The Voyeurs. Κάπως έτσι μοιάζει το σύγχρονο ερωτικό θρίλερ: ετερογενές και σε μόνιμη αναζήτηση έκφρασης των τωρινών κοινωνικών ανησυχιών.

Πολλοί από τους τίτλους που αναφέρθηκαν (και τόσοι άλλοι) διερευνούν τη δυνατότητα ενδυνάμωσης της γυναικείας σεξουαλικότητας στην εποχή του #MeToo. Το σημερινό Χόλιγουντ ασχολείται με την επανακωδικοποίηση της σχέσης του με την οικειότητα μπροστά και πίσω από την κάμερα, τόσο στην αναπαράσταση της σεξουαλικότητας όσο και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί με οδηγό τους ηθοποιούς και ιδιαίτερα τις γυναίκες ηθοποιούς στα γυρίσματα.

Το σεξ εκλείπει από τη μεγάλη οθόνη, είτε λόγω των asexual προτάσεων είτε επειδή όλα γίνονται σχεδόν απροσδόκητα. Το ερωτικό θρίλερ όμως, διαμορφώνεται από εκείνες τις στιγμές που θεωρούνται πλέον μία άβολη διαδικασία από την οποία οι ηθοποιοί βιάζονται να απαλλαγούν. 

Ίσως η αναζωπύρωση του υποείδους να μπορούσε να πραγματοποιηθεί στις πλατφόρμες streaming. Στο Netflix, για παράδειγμα, οι παραγωγές που περιέχουν πολύ σεξουαλικό περιεχόμενο έχουν επιτυχία, από το 365 Ημέρες (μία φαλλοκρατική και τοξική περιπέτεια) μέχρι τη σειρά Sex / Life (μία από τα ίδια), μέχρι τα πιο αξιόλογα Sex Education και Orange is the new black. Αν το σεξ μπορεί να βρει το δρόμο του, γιατί όχι το ερωτικό θρίλερ; Ο Adrian Lyne ήδη ετοιμάζει την επιστροφή του με το Deep Water, τη μεταφορά του μυθιστορήματος της Patricia Highsmith με τους Ben Affleck και Ana de Armas στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι δε θα ξαναδούμε ένα ακόμη Βασικό ένστικτο ή μία Ολέθρια Σχέση, και είναι πολύ λογικό: Ο σύγχρονος κόσμος έχει πολλές άλλες ανησυχίες και φόβους από τους οποίους ταλανίζεται και που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κινηματογραφική έμπνευση.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr