Ο μπλεγμένος 'ιστός' του Stan Lee

Μέσα από τη δημιουργία, τις συνεργασίες, αλλά και τις αντιπαραθέσεις στο ευρύ πεδίο των κόμικς.

Esquire

Έχουν περάσει ακριβώς 5 χρόνια από όταν έφυγε ο Stan Lee από τη ζωή- απεβίωσε σαν σήμερα το 2018. Ο πολυμήχανος αυτός τύπος μπορεί να πιστώνεται τη διαμόρφωση υπερηρώων που ενσαρκώνουν το "καλό" εκεί έξω, όμως, η δική του προσωπική ιστορία είναι αρκετά αμφιλεγόμενη. Με αφορμή λοιπόν, τη σημερινή "επέτειο" από τον θάνατό του, ρίχνουμε μία ματιά στη ζωή και την ευρύτερη επιρροή του ίδιου, εξετάζοντας μεταξύ άλλων τις αντιπαραθέσεις που περιστρέφονται γύρω από τη συμβολή του στον κόσμο των κόμικς.

Τα πρώτα χρόνια της Marvel

Ο Stanley Lieber, μετέπειτα γνωστός ως Stan Lee, ξεκίνησε το ταξίδι του το 1939 μέσω των εκδόσεων Timely Publications- πρόκειται για τη σημερινή Marvel Entertainment. Σε ηλικία 19 ετών, ανήλθε στη θέση του προσωρινού εκδότη, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των εμβληματικών υπερηρώων.

Συνεργαζόμενος με θρυλικούς καλλιτέχνες όπως ο Jack Kirby και ο Steve Ditko, ο Lee συνδιαμόρφωσε ένα πάνθεον χαρακτήρων, όπως οι X-Men, Iron Man, Black Panther, Fantastic Four, Spider-Man και Thor. Όμως, ο συνεργατικός χαρακτήρας της δημιουργικής διαδικασίας, ο οποίος ενσαρκώθηκε από τη "μέθοδο Marvel", λειτούργησε εις βάρος των υπόλοιπων καλλιτεχνών με αποτέλεσμα την έλλειψη αναγνώρισης της σημαντικής συμβολής τους.

Αντιπαραθέσεις και διαφωνίες

Το "φάντασμα" των διαφορών σχετικά με τα δικαιώματα των δημιουργών ρίχνει μια μακρά σκιά στην κληρονομιά του Lee. Η τάση του να διεκδικεί αποκλειστικά τα εύσημα για τις δημιουργίες του προκάλεσε εντάσεις, ιδίως με καλλιτέχνες όπως ο Jack Kirby.

Ενώ ο Lee συχνά παρουσίαζε τον εαυτό του ως τον μοναδικό αρχιτέκτονα της επιτυχίας της Marvel, καλλιτέχνες όπως ο Kirby υποστήριζαν ότι έπαιζαν ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση των αφηγήσεων. Οι νομικές διαμάχες για τα δικαιώματα των χαρακτήρων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη σύγκρουση με τον δημιουργό του Howard the Duck, Steve Gerber, επιδείνωσαν περαιτέρω την πολυπλοκότητα της κατάστασης.

Η μετάβαση στο Χόλιγουντ και το κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel

Όταν ο Lee επιχείρησε να μεταπηδήσει από το τιμόνι της Marvel Comics στο Χόλιγουντ, υπερασπίστηκε τα κόμικς και άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του μέσω των cameo εμφανίσεών του στις διασκευές της Marvel. Η δημιουργία του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel στις αρχές της δεκαετίας του 2000 όχι μόνο έφερε τον Lee ξανά στο προσκήνιο, αλλά τον ώθησε επίσης, σε ένα δεύτερο "κύμα" φήμης. Ο εξέχων ρόλος του στη δημιουργία των κινηματογραφικών συμπάντων του Doctor Strange, του Ant-Man και των Guardians of the Galaxy εδραίωσε τη θέση του ως εξέχουσας προσωπικότητας στον κόσμο των κόμικς.

Στο μεταξύ, τα Marvel Studios, που γεννήθηκαν από μια απέλπιδα προσπάθεια να σωθεί ο προβληματικός εκδοτικός οίκος από τη χρεοκοπία, αναζωογόνησαν την εταιρεία και εκτόξευσαν την καριέρα του Lee. Η προβολή του στο κινηματογραφικό σύμπαν της Marvel τον μετέτρεψε σε "προστάτη" ενός πολύπλοκου franchise, συμβολίζοντας μια "γέφυρα" μεταξύ του κόσμου των κόμικς και της mainstream κουλτούρας.

Τα νομικά προβλήματα και η κληρονομιά

Λίγο πριν τη δύση του, ο Lee αντιμετώπισε νομικές διαμάχες για την περιουσία του, ενώ δεν έλειψαν και οι κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση. Αυτές οι προκλήσεις αμαύρωσαν την εικόνα ενός ανθρώπου που κάποτε αποτελούσε έμβλημα δημιουργικότητας και καινοτομίας. Η αμφιλεγόμενη προσωπική του ζωή και η αμφισβητήσιμη για το ήθος του, συμπεριφορά σχεδόν επισκίασαν τη δυσθεώρητη συνεισφορά του στη βιομηχανία των κόμικς.

Καθώς προβληματιζόμαστε για την κληρονομιά του Stan Lee, καθίσταται επιτακτική ανάγκη να αναγνωρίσουμε τη συνεργατική φύση της δημιουργίας κόμικς. Ενώ το πάθος και η υπεράσπιση των κόμικς από τον Lee ήταν καθοριστικά, δεν πρέπει να παραβλέπεται η συμβολή των καλλιτεχνών και των συνεργατών. Η ιστορική στάση της Marvel σχετικά με τα δικαιώματα των δημιουργών, η οποία αναδεικνύεται από τις πρόσφατες διαμάχες, μας ωθεί να εξετάσουμε τις πρακτικές της βιομηχανίας.

Στο μεταξύ, πρόσφατες αντιπαραθέσεις, όπως η ακύρωση ενός πολυαναμενόμενου κόμικ από τη συγγραφέα Chelsea Cain και τον καλλιτέχνη Aud Koch, υπογράμμισαν τον συνεχιζόμενο αγώνα για δίκαιες απολαβές και συμβόλαια εντός της βιομηχανίας. Τα ερωτήματα σχετικά με τη συμβολή του Lee στους χαρακτήρες της Marvel έγιναν τόσο σημαντικά όσο και τα ίδια τα κόμικς.

Ο αντίκτυπος στην ποπ κουλτούρα

Όπως και να έχει, η επιρροή του Lee εκτεινόταν πέρα από τις σελίδες των κόμικς, φτάνοντας βαθιά στον "ιστό" της ποπ κουλτούρας. Η συμμετοχή του στη δημιουργία εμβληματικών χαρακτήρων επέτρεψε στα κόμικς να ξεπεράσουν τις εξειδικευμένες αγορές και να κερδίσουν την αποδοχή του ευρέος κοινού. Η εξερεύνηση πολύπλοκων θεμάτων σε χαρακτήρες όπως οι X-Men και ο Black Panther αντικατόπτριζαν τις κοινωνικές αλλαγές, καθιερώνοντας τη Marvel από μία εταιρεία σε πολιτιστικό βαρόμετρο και αναμφίβολα σε αυτό έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο ο παραμυθάς Stan Lee.

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr