Δημήτρη Δημητριάδη, τι ακριβώς κάνει ένας futurist;

Αν πιστεύεις ότι το μέλλον είναι αβέβαιο, τότε μάλλον υπάρχει ένα βιβλίο για εσένα, που εμπνεύστηκε τον τίτλο του από το Bladerunner του Denis Villeneuve. Το "2049, Οδηγίες Χρήσης Για Το Μέλλον Της Ανθρωπότητας" δημιουργήθηκε από τον Δημήτρη Δημητριάδη με τη βοήθεια του Γιάννη Σκορδά με σκοπό να δώσει όσες απαντήσεις μπορούν να δοθούν για μείζονα ζητήματα της περιόδου που διανύουμε και να μας προετοιμάσει για αυτήν που θα 'ρθει, καθώς μέχρι στιγμής, όλες οι διαθέσιμες μελέτες έχουν ορίζοντα μόνο τα επόμενα 20-30 χρόνια. Όσο περίεργο -ή ριψοκίνδυνο- κι αν ακούγεται αυτό, αν γνωρίζει κανείς τον Δημήτρη Δημητριάδη, ξέρει πως σίγουρα δεν είναι ανέφικτο. Πρόκειται για έναν τύπο πολύ μπροστά από την εποχή του, που, είτε ως πανεπιστημιακός καθηγητής είτε ως απλός δημιουργός περιεχομένου στα σόσιαλ μίντια, προσπαθεί με απλά λόγια να ενημερώσει, να καθησυχάσει αλλά και να αφυπνίσει όσους έχουν τα αυτιά τους ανοιχτά. 

Αυτό ακριβώς έκανε και στη συζήτησή μας με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του, κατά την οποία κλήθηκε με ψυχραιμία και υπομονή να αποκριθεί στις (προφανώς εσκεμμένα) "απλές" απορίες μου. 

> Τι είναι futurist; Μελλοντολόγος; Αστρολόγος όπως ο Κώστας Λεφάκης;
Καταρχάς, το πρώτο πράγμα που λέω όταν με ρωτάνε κάτι τέτοιο είναι ότι δεν υπάρχει ένα μέλλον και το μέλλον δε μπορούμε να το προβλέψουμε. Η έννοια του μέλλοντος είναι μία καθαρά ανθρώπινη επινόηση.

>Ωραία, αλλά futurist τι είναι; Είναι ο νέος life coach στο μέλλον; 
Έτσι ακριβώς. Δεν είναι μελλοντολόγος, αλλά μελλοντιστής. Ούτε φουτουριστής είναι. Φουτουριστές είναι οι άνθρωποι που ασχολούνται με τον φουτουρισμό στην τέχνη. Μελλοντολόγοι είναι αυτοί που λένε π.χ. τον καφέ, άρα futurist σε ελληνική μετάφραση σημαίνει μελλοντιστής. Δηλαδή είναι ο άνθρωπος που μελετά τα σενάρια για το μέλλον, τις μεγατάσεις και τα ασθενή σήματα και προσπαθεί να δείξει στον κόσμο πώς θα διαμορφωθούν οι τάσεις και άρα τα επόμενα χρόνια. Για την ακρίβεια, εδώ και 50 χρόνια, υπάρχει σχετικός τομέας σπουδών ονόματι futures studies -σπουδές για τα μέλλοντα, στην ουσία- που πραγματεύεται όλο το μεθοδολογικό πλαίσιο και όλα τα εργαλεία για να πλοηγηθούμε στην αβεβαιότητα.

Δεν είναι ανάγκη να είσαι data analyst όπως εγώ. Μπορεί να είσαι και γλωσσολόγος, μπορεί να είσαι και επικοινωνιολόγος, και ανθρωπολόγος ή ιστορικός για να πας στο κομμάτι του foresight, ok; Άρα ένα πράγμα που λέμε είναι ότι ένας futurist δε θα πει ποτέ τι θα συμβεί per se, δεν κάνει προβλέψεις. Γιατί όπως προείπα δεν υπάρχει ένα μέλλον. Άρα ευθύνη των futurists, είναι να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους, τους οργανισμούς, τις κυβερνήσεις ώστε να καταλάβουν ότι η καθημερινότητα μπορεί να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή και συνεπώς, μόνο αν σκεφτόμαστε μελλοντοστραφώς θα μπορούμε να προετοιμαστούμε για την αλλαγή. 

>Πού δουλεύει ένας futurist; 
Ένας futurist δουλεύει για μεγάλους οργανισμούς, κυβερνήσεις ή μικρότερες εταιρείες. Υπάρχει η λογική του futurist in residence που είναι μελλοντιστές απασχολούμενοι από εταιρείες, υπάρχουν futurists που δουλεύουν για ινστιτούτα -εγώ δουλεύω για το IFFR, που είναι ένα ινστιτούτο που λειτουργεί ως αποκεντρωμένος αυτόνομος οργανισμός (Decentralized Autonomous Organization), και άλλοι που εργάζονται ως ανεξάρτητοι σύμβουλοι που ασχολούνται με τη στρατηγική. Παρεμπιπτόντως, στρατηγική και προοπτική διερεύνηση είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η στρατηγική ασχολείται με το επόμενο τετράμηνο, τον επόμενο χρόνο, την επόμενη τριετία. Η προοπτική διερεύνηση προσβλέπει σε 5, 10, 20 χρόνια και έχει να κάνει περισσότερο με την προετοιμασία σεναρίων για να παράξουμε πολιτική.

Δε μπορείς να φτιάξεις έναν νόμο που θα επηρεάζει τα αγέννητα παιδιά σε 20 χρόνια και να το κάνεις απλά με στρατηγική πενταετίας. Πρέπει να σκεφτείς πώς θα είναι το περιβάλλον σε 20 χρόνια που θα γεννηθούν αυτά τα παιδιά. Μήπως πράγματα που τώρα θεωρούμε λύσεις, τότε θα είναι προβλήματα; Μήπως πράγματα που τώρα λειτουργούν, τότε θα είναι άσχετα και άχρηστα; Εκεί είναι που μπαίνει το foresight: Προσπαθούμε να κάνουμε αποτελεσματικά σενάρια με το σκεπτικό ότι η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα και μοναδική λύση η μελλοντοστραφής σκέψη. 

> Το "η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα" μου κάνει και λίγο "εν οίδα ότι ουδέν οίδα". Σωκράτης στο πιο εξελιγμένο. 
Είναι φιλοσοφική ατάκα και φιλοσοφική σκέψη, αλλά είναι και μία φράση η οποία βοηθάει τον συνομιλητή να καταλάβει ότι δε θεωρούμε τίποτα δεδομένο. Συνήθως ο κόσμος λέει ότι "οκ έχουμε όλα τα δεδομένα, εσείς που ξέρετε από τεχνητή νοημοσύνη και metaverse, φέρτε μας τη λύση". Δε γίνεται έτσι. Η λύση για να είναι ουσιαστική πρέπει να συνδιαμορφωθεί από όλους, είτε πρόκειται για επιχειρήσεις είτε για απλούς ανθρώπους. 

> Ποια είναι η πιο συνηθισμένη αντίδραση του κόσμου όταν λες ότι είσαι futurist; 
Θεωρούν ότι ξέρω κάτι που εκείνοι δε γνωρίζουν. Και αυτό που λέω συνήθως είναι ότι ο λόγος που ασχολήθηκα με αυτό το επάγγελμα -γιατί είναι επάγγελμα, είναι επιστήμη- είναι γιατί κατάλαβα πολύ νωρίς ότι ούτε εγώ γνωρίζω πράγματα άρα πρέπει να εντρυφήσω περισσότερο στο αντικείμενο για να καταλάβω πώς αυτά διαμορφώνονται. 

> Δυσπιστία δηλαδή δεν έχεις αντιμετωπίσει; Κανείς δεν έχει πει "εντάξει αυτός ο τύπος μάλλον είναι τσαρλατάνος"; 
Φυσικά και έχουμε μία πολύ μεγάλη κουβέντα, εσωτερική αν θέλεις. Στο δικό μας το περιβάλλον υπάρχει μία ένωση που λέγεται Association of Professional Futurists, δηλαδή κάτι σαν την ένωση, το σωματείο των μελλοντιστών. Αυτό το σωματείο λοιπόν, αριθμεί παγκοσμίως 480 μέλη. 

> Στην Ελλάδα πόσοι είναι; 
Στην Ελλάδα, είμαστε νομίζω 2. Ίσως, μπορεί να είμαι και μόνος μου αλλά αυτό στο λέω με επιφύλαξη. Αυτή λοιπόν η ένωση των επαγγελματιών futurists διέπεται από πάρα πολύ σφιχτές παραμέτρους για να ορίσει ποιος είναι futurist και ποιος όχι. Διότι, μετά την πανδημία, είδαμε ότι πάρα πολύς κόσμος δήλωνε futurist α. χωρίς να διαθέτει ακαδημαϊκό τίτλο, β. χωρίς να έχει κάνει κάποια μελέτη foresight ή να έχει συμμετάσχει σε κάποια ομάδα έργου, γ. χωρίς να τον έχει εμπιστευθεί μία εταιρεία για να τους κάνει μία μελέτη. Οπότε, για να είσαι στην ένωση πρέπει να έχεις ένα μεταπτυχιακό ή ένα διδακτορικό τίτλο στο foresight, πρέπει να έχεις κάνει τουλάχιστον τρεις μελέτες και μία έως τρεις δημοσιεύσεις σε κάποιο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό. Όπως καταλαβαίνεις, αυτό έφερε πολύ μεγάλη αναστάτωση και κουβέντα στο επαγγελματικό κομμάτι, γιατί πάρα πολύς κόσμος έμεινε απ' έξω.

Και γιατί έμεινε απ' έξω; Γιατί, όπως όλα τα νέα επαγγέλματα θα πρέπει να υπάρχει μία δεοντολογία, έτσι δεν είναι; Έχω αντίστοιχη κουβέντα με κάποιους δημοσιογράφους οι οποίοι "κινδυνεύουν" από αυτό που λέγεται citizen journalism. Και λέω: "Παιδιά δε μπορεί να υπάρχει citizen journalism όπως δεν υπάρχει citizen doctor, όπως δεν υπάρχει citizen futurist, σωστά; Δε μπορείς να είσαι και citizen και journalist. Ή θα είσαι δημοσιογράφος ή είσαι πολίτης. Δε μπορείς να είσαι πολίτης-γιατρός, πολίτης-οικονομολόγος. Είσαι οικονομολόγος. Άρα ας αφήσουμε ο καθένας μας τη δουλειά στους επαγγελματίες. Εξ ου και αυτή η κουβέντα. 

> Κάπου στο υλικό για το βιβλίο σου, διάβασα τη φράση: "Tο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον συνυπάρχουν. Απλά οι ανθρώπινες αισθήσεις δε μπορούν να το αντιληφθούν". Πες αλήθεια, βλέπεις πολύ Christopher Nolan. 
Aγαπώ τον Christopher Nolan, γιατί ήταν ο πρώτος που κατάφερε να κάνει εικόνα την, αν θέλεις, περιορισμένη δυνατότητα του ανθρώπου να εκφραστεί μέσα από πράγματα που δεν καταλαβαίνει. Στις ομιλίες μου λέω: "Ο κόσμος θεωρεί ότι έχουμε 5 αισθήσεις ενώ η Ιατρική λέει ότι έχουμε 32 και εμείς συνεχίζουμε να φτιάχνουμε περιεχόμενο ή να ζούμε μόνο βάσει αφής, όσφρησης, όρασης, ακοής και γεύσης". Πολύ περιορισμένα πράγματα δηλαδή, ενώ έχουμε την αίσθηση της ισορροπίας, την αίσθηση του κενού, την αίσθηση των μελών μας στον χώρο και πόσα άλλα.

Έχουμε πολλές περισσότερες αισθήσεις. Άρα ο άνθρωπος είναι το μόνο θηλαστικό που ο εγκέφαλός του μπορεί να κάνει ταξίδια στο μέλλον και στο παρελθόν. Μπορείς με ψήγματα πληροφορίας να ανακατασκευάσεις στον εγκέφαλό σου μία ανάμνηση. Ο εγκέφαλος το κάνει εξαιρετικά και μάλιστα το κάνει και με θετικότερο τρόπο. Δηλαδή αν είχες στο παρελθόν μία ανάμνηση η οποία ήταν ουδέτερη ή ήταν αρνητική, όταν την φτιάξει ξανά ο εγκέφαλός σου παίρνοντας μία μυρωδιά, μία αίσθηση ενός χώρου, μία εικόνα, μία φωτογραφία, θα την φτιάξει καλύτερη και πιο θετική.

Ο νους μας κάνει ακριβώς το αντίθετο με το μέλλον. Έχουμε πάρα πολύ μεγάλο και βαρύ ασυνείδητο κομμάτι· ενώ θεωρούμε ότι οι αποφάσεις μας είναι συνειδητές, στο 70% περίπου των αποφάσεών μας παίζει τεράστιο ρόλο το ασυνείδητο, φτιάχνει συνέχεια σενάρια για το μέλλον, κάθε δευτερόλεπτο για την ακρίβεια, ώστε να μας κρατήσει ασφαλείς. Άρα όταν ξεκινάμε να σκεφτόμαστε μελλοντοστραφώς (future's thinking) βάζουμε πιο πολύ τον προμετωπιαίο φλοιό. Στο κομμάτι που έχει να κάνει με αυτό, υπάρχει μία άσκηση που συνήθως κάνουμε όταν δουλεύουμε με επιχειρήσεις για να χαλαρώσει ο κόσμος.

Τους λέω: "Ωραία, κλείστε τώρα τα μάτια και για 30 δευτερόλεπτα σκεφτείτε την αυριανή μέρα. Ξυπνάτε το πρωί και τι κάνετε; Σκέφτονται σε 30 δευτερόλεπτα πώς θα είναι η αυριανή μέρα και εκεί βλέπουμε ότι δεν έχουν πολλή αλλαγή. Είναι τα ίδια κιλά, ξυπνάνε με την ίδια διάθεση περίπου, στο ίδιο μέρος και όταν μετά τους λες: "Ωραία, σκεφτείτε αυτό σε έναν χρόνο", το κάνουν με ευκολία. Λένε "α οκ, ίσως έχω χάσει μερικά κιλά, ίσως ξέρω γω είμαι σε ένα καινούργιο σπίτι που ονειρεύομαι να αλλάξω, να μετακομίσω, ίσως έχω παιδί ή όχι".

Όταν όμως τους λες "ωραία, ας κάνουμε το ίδιο για 10 χρόνια από τώρα", δε βάζουν μπροστά τον ιππόκαμπό τους που μας δίνει τις λεπτομέρειες για να σκεφτούν, διότι τους φαίνεται μακριά. Αυτό όμως πρέπει να αλλάξει, επειδή αν αρχίσουμε και το σκεφτόμαστε, πραγματικά θα μπορούμε να προσαρμοστούμε και να προετοιμαστούμε για την αβεβαιότητα που έρχεται σε 10 χρόνια. Ζούμε σε ένα περιβάλλον, πολλών κρίσεων συνεχόμενων.

> Τι είναι αυτή η αβεβαιότητα που έρχεται; Ακούγεται κάπως ζοφερή.
Είναι, επειδή αυτήν τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον πολυκρίσεων: Τέσσερις αλληλένδετες κρίσεις συνυπάρχουν καθώς έχουμε βγει από μία πανδημία, έχουμε κλιματική κρίση με τεράστιες αλλαγές στο κλίμα, έχουμε διαμάχες στην Ευρώπη όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και τη Γάζα. Παράλληλα, υπάρχει η Μεγάλη Παραίτηση που ουσιαστικά πρόκειται για την εισαγωγή της Gen Z η οποία μπαίνει άτσαλα στο περιβάλλον εργασίας και αλλάζει τα πράγματα. Οι boomers από την άλλη, θέλουν να συνταξιοδοτηθούν και η Gen Z δε θέλει να ζήσει τοξικά περιβάλλοντα. Οπότε, όλο αυτό κουνάει το σύστημα όπως είναι. 

> Γινόμαστε πιο χαζοί; Βλέπουμε τη νέα γενιά να βαδίζει με αρκετά διστακτικά βήματα παρά το εύρος των πληροφοριών που έχει στη διάθεσή της. 
Όχι, απλά εμείς ως Millennials -και η προηγούμενη γενιά ως boomers- πρέπει να καταλάβουμε ότι η Gen Z και η Generation Alpha "τρέχουν" άλλο λειτουργικό σύστημα. Λειτουργούν διαφορετικά. Έχουν διαφορετικό αξιακό σύστημα, άλλο τρόπο λειτουργίας σε σχέση με την πληροφορία, με τον στοχασμό οπότε, όταν έρχονται σε ένα περιβάλλον που φτιάχτηκε από boomers και προσαρμόστηκε τοξικά από τους Millennials, θέλουν να καταργήσουν όλα τα αυτονόητα. Δηλαδή δεν είναι χαρούμενοι με το χρήμα, τη δόξα και την απόλυτη αν θέλεις, αποτελεσματικότητα. Εμείς μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον όπου ζούσαμε για την επιτυχία και την αποτελεσματικότητα. Πηγαίναμε σε μία εταιρεία και ήμασταν αποτελεσματικοί.

> Εγώ από την άλλη βλέπω τους περισσότερους -ανεξαρτήτως ηλικίας- να θέλουν να έχουν εύκολο κέρδος χωρίς πολύ κόπο, που ok, μπορώ να το καταλάβω κι αυτό. 
Όχι, δε θέλουν αυτό. Θέλουν να μπορούν να έχουν μία αίσθηση σκοπού και να πληρώνονται για αυτό που θεωρούν ότι φέρνουν στο τραπέζι, χωρίς να μπορεί ο οποιoσδήποτε που δεν είναι αυτής της γενιάς να αντιληφθεί αυτή την αξία. Γιατί έχουμε δύο διαφορετικά αξιακά συστήματα. Είναι σα να είσαι εσύ έμπορος χρυσού και να έρθω εγώ να σου πω "θα σε κάνω ζάμπλουτη στο bitcoin". Δεν καταλαβαίνεις τι είναι το bitcoin όπως και εγώ δεν καταλαβαίνω τι είναι ο χρυσός. Οπότε και οι δύο προσπαθούμε να καταλάβουμε λάθος πράγματα.

Σκέψου τις εταιρείες που είναι στη θέση να προσπαθούν να τους προσλάβουν χωρίς να καταλαβαίνουν πώς να το επανεξετάσουν όλο αυτό. Και όταν τους λέω ότι "ξέρετε παιδιά, η αλυσίδα αξίας έχει αλλάξει και οι θέσεις τώρα πια πρέπει να πηγαίνουν για την ανθεκτικότητα και όχι για την παραγωγικότητα", αντιδρούν και τους εξηγώ πως τόσα χρόνια μετρούσαν λάθος. Δε μπορούμε να συνεχίσουμε να μετράμε την παραγωγικότητα με KPIs και στόχους πωλήσεων. Γιατί όταν θα φτάσουμε σε αποκλειστικά Gen Z περιβάλλον, εκείνοι δε θα θέλουν να δουλέψουν για εσάς. Θα δουλεύουν εκεί που ο εσωτερικός τους σκοπός ταιριάζει με τον σκοπό της εταιρείας. 

> Τι είναι λοιπόν το "μέλλον" για εσένα; 
Είναι μία ακόμα ευκαιρία για να κάνουμε καλύτερες επιλογές. 

> Και στην ουσία, στην πράξη; Πέρα από αυτό που μου ακούγεται πολύ ωραίο. Δηλαδή είναι κάτι άπιαστο προφανώς από ό,τι καταλαβαίνω. 
Προφανώς και όπως το έχουμε ξαναπεί και θα το ξαναπούμε και θα το ξαναπούμε, το μέλλον είναι ανθρώπινη επινόηση. Είναι κάτι που το έφτιαξε άνθρωπος για να μπορεί να φέρει στην καθημερινότητά του τη θετική αντιμετώπιση του ότι έκανα μία λάθος επιλογή σήμερα και μπορώ να τη διορθώσω αύριο άρα είμαι οκ σήμερα γιατί το αύριο θα έρθει και θα έχω άλλη μία ευκαιρία. Αυτό που δεν καταλαβαίνει ο Homo sapiens και ο λόγος που μπήκε το "Homo" μπροστά από το "sapiens" είναι αυτός, είναι ότι μπορούμε να κάνουμε προβολές προς το μέλλον. Μπορεί το αύριο, αν δεν κάνω τη σωστή προετοιμασία, να μην υπάρχει έτσι όπως το έχω στο μυαλό μου. Αν δηλαδή για παράδειγμα δεν αλλάξουμε συνήθειες σήμερα σε σχέση με την κλιματική κρίση, έχουμε ήδη σχεδόν παραβιάσει τα εννέα όρια του πλανήτη και ήδη βλέπουμε τα προβλήματα. Πρέπει να αλλάξουμε. 

>Ποιο είναι το κίνητρο για να γράψεις ένα τέτοιο βιβλίο ενώ βάσει όλων όσων περιέγραψες δε μπορείς να ξέρεις τι θα συμβαίνει εν έτει 2049; Για να πεις "Α, τα βλέπατε; Σας τα έλεγα;". Ή για να υπάρχει ένας μπούσουλας;
Το βιβλίο αρχικά δεν περιγράφει πώς θα είναι το 2049. Αυτό που κάνει είναι να βάζει σε μία σειρά τις σκέψεις μας σε κάθε τομέα της ζωής του ανθρώπου και για αυτό υπάρχει ο υπότιτλος "Οδηγίες Χρήσης Για Την Ανθρωπότητα", για να προετοιμαστούμε για τις επιθετικές τεχνολογίες που συναντιούνται. Δηλαδή, εγώ σκεφτόμουν και έλεγα: "Υπάρχει κάποιος τρόπος να έχω στα χέρια μου ένα εγχειρίδιο για το "πώς θα αλλάξει η εργασία στα επόμενα 5 χρόνια έτσι ώστε να κάνω καλύτερες προσλήψεις;"" Υπήρχαν σκόρπιες αναφορές που έλεγαν και σκιαγραφούσαν την πραγματικότητα.

Να σου δώσω ένα παράδειγμα: εγώ δουλεύω πολύ στενά με το European Labour Organisation. Είναι οργανισμός της Κομισιόν για τα θέματα μετακίνησης στελεχών μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσα από τη συνεργασία μας, είδα ότι έχουν όλα τα δεδομένα για να καταλάβουν πώς διαμορφώνεται η εργασία τα επόμενα 5 χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν υπήρχε όμως κάτι που να τα αντιπαραβάλλει με την τεχνητή νοημοσύνη, με το 3D printing, με την εικονική πραγματικότητα έτσι ώστε να έχουν μία πλήρη εικόνα. Γι᾽αυτό λοιπόν, καθίσαμε να το γράψουμε. 

> Εν έτει 2023, ελάχιστοι διαβάζουν. Πιστεύεις ότι θα το διαβάσει κανένας; 
Θα κυκλοφορήσει επίσης σε audiobook. Είναι το πρώτο βιβλίο που κάνει κάτι που τα άλλα βιβλία δε μπορούν να το κάνουν. Μας έλεγαν μικροί ότι το βιβλίο δε μπορεί να σε διορθώσει αν κάνεις κάτι λάθος και δε μπορεί να μιλήσει μαζί σου για να καταλάβεις περισσότερα πράγματα. Το 2049 μπορεί να το κάνει γιατί έχει μία εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας, με τη βοήθεια της οποίας αν την κατεβάσεις, μπορείς να βλέπεις σε επαυξημένη πραγματικότητα, AR δηλαδή, έξτρα πληροφορία από εμάς, τους συγγραφείς, σε σχέση με updates του βιβλίου. Επίσης, σύντομα θα βγει ένα AI chatbot που έχει διαβάσει το βιβλίο και θα μπορεί να σου λύνει τις απορίες. Άρα έχουμε audiobook, augmented reality και chatbot. 

> Η ιδέα για την καμπάνια με NFT πώς ήρθε; Γιατί πραγματικά δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο. 
Η ιδέα με την καμπάνια NFT προτού κυκλοφορήσει το βιβλίο, προέκυψε επειδή ήθελα να επιβραβεύσω με κάποιον τρόπο τους 570 κάτι ανθρώπους που με εμπιστεύτηκαν στην "προπόνηση" και πήραν το "γουρούνι στο σακί" την πρώτη εβδομάδα της προπαραγγελίας, χωρίς να γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται. Ήταν ένας τρόπος να δείξουμε τον δρόμο για το τι μπορεί η τεχνολογία να φέρει σε έναν άνθρωπο που απλά παρήγγειλε ένα βιβλίο. Και με το NFT, το Non Fungible Tokens, θα έχουν ένα μοναδικό εισιτήριο για ένα virtual reality event που θα γίνει έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία του. 

> Στο TikTok τι σε ρωτάνε συνήθως; Σε παρακολουθώ και βλέπω πως λύνεις διάφορες απορίες.
Το TikTok είναι ένα από τα μέσα που έχει εκμεταλλευτεί τρομερά την οικονομία της προσοχής. Δηλαδή οτιδήποτε σου τραβάει την προσοχή για τα πρώτα 15 δευτερόλεπτα, μπορεί να έχει νόημα. Οπότε στο TikTok αυτά που με ρωτάνε συνήθως είναι αυτά που τραβάνε και την προσοχή. Ό,τι έχει να κάνει με το σώμα και τις στάσεις στην σεξουαλικότητα στο μέλλον, ό,τι έχει να κάνει σχέση με crypto και NFT, ό,τι έχει να κάνει με fake news που για τον κόσμο ίσως είναι αλήθεια. Όπως για παράδειγμα το ότι οι καινούργιες ταυτότητες θα έχουν τσιπάκι. Προσωπικά θεωρώ χρέος μου, έστω και με ένα βιντεάκι 30 δευτερολέπτων, από τη στιγμή που μιλάμε για τεχνολογία και από τη στιγμή που μιλάμε για μέλλον, να λύνω όλες αυτές τις απορίες με σοβαρότητα και επιστημονική κατάρτιση, όχι με θεωρία. 

> Δε σου φαίνεται περίεργο όταν σου κάνουν τέτοιου είδους ερωτήσεις; Δε σκέφτεσαι πώς είναι δυνατόν να μην έχει κάπως "πήξει" το μυαλό μας μετά από τόσα χρόνια;
Όχι, και να σου πω γιατί; Γιατί ζούμε σε μία post truth εποχή. Δηλαδή η έννοια της αλήθειας έχει διαταραχθεί. Δεν ξέρει κάποιος να ξεχωρίσει την αλήθεια από την παραπληροφόρηση. Η τεχνολογία είναι ένας τρόπος για να το κάνει και αυτό που λέω είναι "Μην εμπιστεύεσαι, βρες τρόπους να το επαληθεύσεις, ψάξου καλύτερα". Η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθήσει πάρα πολύ σε αυτό, το blockchain επίσης, αλλά και εμείς, ως δημιουργοί περιεχομένου, πρέπει επίσης να βοηθήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση. 

> Έχει νόημα να ασχοληθεί κανείς με τα crypto; Θα κάνει κανείς περιουσία;
Δεν είναι θέμα περιουσίας τα crypto. Είναι θέμα νέας αντίληψης της αξίας. Αυτήν τη στιγμή το χρήμα έχει μία αξία, μιλάω προφανώς για το χρήμα που εκδίδουν οι κυβερνήσεις και που σταδιακά χάνει την αξία του από τον πληθωρισμό. Το bitcoin για παράδειγμα δεν έχει πληθωρισμό. Μήπως θα είχε αξία να πάμε σε ένα τέτοιο μοντέλο που δεν έχει πληθωρισμό; Δε λέω "πάτε", λέω να αναρωτηθούμε. Πολύς κόσμος με ρωτάει "Ξέρουμε ότι έχεις bitcoin, πότε θα τα πουλήσεις, όταν το bitcoin είναι στις 100 χιλιάδες;", και λέω "Μη με ρωτάς πόσο θα κάνει το bitcoin σε δολάριο όταν εγώ θα πουλήσω, θέλω να με ρωτάς τι θα αγοράζεις με αυτό το δολάριο εκείνη την εποχή". 

> Ωραία λοιπόν. Τι θα αγοράζεις; 
Σίγουρα λιγότερα πράγματα από ό,τι αγόραζα 50 χρόνια πριν. Αυτό λέγεται πληθωρισμός και είναι από τα βασικά μαθήματα του καπιταλισμού. 

> Το ChatGPT και τα ρομπότ θα μας φάνε τις δουλειές τελικά;
Όχι. Και είναι καραμπινάτο "όχι" με όμικρον κεφαλαίο. Όλα αυτά είναι εργαλεία για να μας διευκολύνουν τη ζωή, δε θα μας αντικαταστήσουν στην εργασία μας δημιουργήματα της τεχνητής νοημοσύνης. Πιθανόν να σε αντικαταστήσει κάποιος άνθρωπος που ξέρει να "χειρίζεται" την τεχνητή νοημοσύνη, ενώ εσύ τη σνομπάρεις ή θεωρείς ότι δεν είναι για εσένα. Άρα δε θα σε αντικαταστήσει ένα AI , θα σε αντικαταστήσει κάποιος που "χειρίζεται" ένα AI.

> Κάτι ακόμη: Τι γίνεται με το metaverse; Επειδή τα πάμε "τόσο καλά" σε αυτό το σύμπαν, είπαμε να φτιάξουμε ένα ακόμη για να διαπρέψουμε και εκεί (sic); 
Το metaverse είναι ένας όρος "ομπρέλα" για να προσπαθήσουμε να περιγράψουμε το καινούργιο διαδίκτυο. Δηλαδή το Web 2.0 όπως το έχουμε τώρα, ακολούθησε το Web 1.0. Το Web 1.0 ήταν το παλιό διαδίκτυο που απλά μπορούσες να διαβάσεις και δε μπορούσες να γράψεις. Ήρθε το Web 2.0 και ξεκίνησαν τα blogs, άνθρωποι έγιναν influencers, bloggers, συντάκτες, σωστά; Άρα προστέθηκε το περιεχόμενο. Μέσα όμως από το Web 2.0 κάναμε και πολλά λάθη. Δώσαμε πολύ μεγάλη αξία και εξουσία στις πλατφόρμες. Αν το Twitter δε σε γούσταρε σε έκλεινε, το YouTube σου κατέβαζε το βίντεο. Άρα φτιάξαμε gatekeepers. Δημιουργήσαμε πλατφόρμες που έβγαλαν εκατομμύρια χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του κόσμου, παίζοντας διαφημίσεις και κάνοντας όλα αυτά.   

Το Meteverse τώρα είναι ένας τρισδιάστατος κόσμος όπου μπορούμε όλα αυτά να τα κάνουμε σωστά. Δηλαδή να χρησιμοποιήσουμε το blockchain για να μας ανήκουν τα δεδομένα, να χρησιμοποιήσουμε την εικονική και την επαυξημένη πραγματικότητα για να δημιουργήσουμε ένα τρισδιάστατο Ίντερνετ που μοιάζει με το κανονικό μας περιβάλλον, με τον φυσικό μας κόσμο. Άρα για εμένα, το Meteverse έχει ουσία ως κατανόηση του πώς θα είναι το μέλλον στο διαδίκτυο και μόνο εκεί. Και για να σε προλάβω, ναι, μπορούμε πραγματικά να το κάνουμε σωστά.

> Τελευταία ερώτηση. Πώς εικάζεις ότι θα είμαστε το 2049; 
Για το 2049 δε μπορεί κανείς να σου απαντήσει, γιατί δεν υπάρχει ένα μέλλον. Τα μέλλοντα είναι πολλαπλά και ο καθένας θα κάνει τις επιλογές του. Αυτό που λέω είναι να κάνουμε όλοι μαζί -διαβάζοντας το 2049- καλύτερες επιλογές για να ζήσουμε ένα καλύτερο μέλλον μέχρι τότε. Γιατί καμία δυστοπία και καμία ουτοπιία δε μπορεί να γίνει πραγματικότητα αλλά μόνο η μέση, σωστή επιλογή του ανθρώπου.

*Το βιβλίο "2049, Οδηγίες Χρήσης Για Το Μέλλον Της Ανθρωπότητας" κυκλοφορεί από την Key Books. Περισσότερες πληροφορίες, βρίσκεις εδώ.

---

Λίγα λόγια για τον Δημήτρη Δημητριάδη

Ο Δημήτρης Δημητριάδης είναι ειδικός στον σχεδιασμό των εταιρειών "του αύριο" και ερευνητής στην Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην Προεδρία της Ελληνικής Κυβέρνησης. Έχει δώσει ομιλίες σε διεθνείς φορείς όπως το U.S. Department of State, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το TEDxAUEB κ.ά. Η έρευνά του έχει παρουσιαστεί σε έντυπα όπως η Herald Tribune, το Fortune, η Lifo, η Athens Voice κ.ά. Εδώ και πολλά χρόνια εκπαιδεύει ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για να δίνει συμβουλές στην ανιψιά του όταν εκείνος δεν θα είναι εκεί.

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr