Τα οφέλη της μουσικής είναι γνωστά, αλλά νέα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να συμβάλει ακόμη και στη θωράκιση των ηλικιωμένων απέναντι στην άνοια. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά συναντάμε ανθρώπους που δυσκολεύονται να θυμηθούν βασικά πράγματα, αλλά μπορούν ακόμη να τραγουδήσουν στίχους που τους σημάδεψαν όταν ήταν νέοι.
Οι περισσότεροι έχουμε δει κάτι παρόμοιο σε δικούς μας ανθρώπους: είτε μέσω της μουσικής είτε μέσω άλλων μορφών τέχνης, εμπειρίες που μας αγγίζουν βαθιά φαίνεται να εγκαθίστανται κάπου μέσα μας και να παραμένουν εκεί για χρόνια, μέχρι να εμφανιστούν ξανά όταν τις χρειαζόμαστε.
Πώς η μουσική μειώνει τις πιθανότητες άνοιας στους ηλικιωμένους
Το να κρατάμε το μυαλό ενεργό και σε επαφή με τις μνήμες μας θεωρείται μια από τις πιο αποδεδειγμένα αποτελεσματικές πρακτικές για να περιοριστεί η γνωστική φθορά. Και αυτό πλέον υποστηρίζεται και επιστημονικά. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Monash στην Αυστραλία, η μουσική μπορεί να κάνει την προσπάθεια αυτή λιγότερο δύσκολη, καθώς η απόλαυση και η συναισθηματική της επίδραση βοηθούν στη διατήρηση των νοητικών λειτουργιών. Για όσους έχουν μάθει να συνοδεύουν τη ζωή τους με ήχους και τραγούδια, τα ευρήματα αυτά είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά: η μουσική φαίνεται να μπορεί να κρατήσει ζωντανή όχι μόνο την ανάμνηση, αλλά και την ίδια τη διάθεση για ζωή.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2025, βασίστηκε στην παρακολούθηση άνω των 10.800 ανθρώπων άνω των 70 ετών από την Emma Jaffa και την καθηγήτρια Joanne Ryan. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η συχνή ακρόαση μουσικής συνδέεται με 39% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας. Όσοι είχαν εντάξει σταθερά τη μουσική στην καθημερινότητά τους παρουσίασαν επίσης "καλύτερους συνολικούς γνωστικούς και μνημονικούς δείκτες".
Το παίξιμο μουσικού οργάνου φάνηκε επίσης να έχει οφέλη. Αν και όσοι παίζουν όργανο είχαν 35% μικρότερο κίνδυνο άνοιας, αυτό δεν συνοδεύτηκε από σαφή βελτίωση σε τυπικά τεστ μνήμης και σκέψης.
Ωστόσο, ο συνδυασμός ακρόασης και παιξίματος μουσικής έφερε τα πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα: όσοι έκαναν και τα δύο είχαν 33% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας και 22% μικρότερη πιθανότητα γνωστικής έκπτωσης που δεν σχετίζεται με άνοια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσοι είχαν μακρά περίοδο επίσημης εκπαίδευσης —16 χρόνια και άνω— φάνηκαν να επωφελούνται περισσότερο από αυτές τις συνήθειες, ενώ παράλληλα τα ευρήματα δείχνουν ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν επηρεάζουν το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος τη συνολική νοητική του υγεία.
Παρότι τα αποτελέσματα της έρευνας δεν μπορούν να θεωρηθούν οριστικά, αφού προέρχονται από την παρακολούθηση συνηθειών σε βάθος χρόνου, η μουσική έχει αποδεδειγμένα θετικό αντίκτυπο, ανεξάρτητα από τη σχέση της με την άνοια. Έτσι, υπάρχει καλός λόγος να ενθαρρύνουμε τους ηλικιωμένους να ακούνε τα τραγούδια που αγαπούν όσο συχνότερα γίνεται.
Η μουσική συνοδεύει τις στιγμές μας και τους δίνει βαρύτητα. Δεν είναι περίεργο ότι μπορεί και να παρατείνει το ταξίδι μας. Συνδέουμε συχνά τις αναμνήσεις μας με τις μελωδίες που αγαπάμε, κι υπάρχει κάτι όμορφο στο πώς αυτές οι στιγμές παραμένουν ζωντανές μέσα από την τέχνη, ακόμη και όταν ο νους δοκιμάζεται.