Αρκετές δεκαετίες πριν, ο James Cameron ήταν ακριβώς ο τύπος του μαθητή που οι υπόλοιποι στο σχολείο του –ειδικά οι αθλητές– έβλεπαν ως εύκολο στόχο ή αδύναμο κρίκο. Μεγάλωσε στην κοινότητα Chippawa του Οντάριο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τον βουητό των καταρρακτών του Νιαγάρα, και από πολύ μικρή ηλικία έδειχνε πως η περιέργεια και η φαντασία ήταν κάτι περισσότερο από καλές του φίλες.
Συνήθιζε να φτιάχνει αυτοσχέδια βαθυσκάφη από γυάλινα βάζα για να τα στείλει στον πάτο ενός ρυακιού, και ταξίδευε μόνος του με λεωφορείο μέχρι το Τορόντο για να να σχεδιάσει αρχαίες πανοπλίες και οστά δεινοσαύρων. Ψηλός, αδέξιος, αθλητικά μη συμβατός, έβρισκε αλλού τις διεξόδους που αναζητούσε.
Ο πατέρας του, Philip Cameron, ήταν μηχανικός, και λόγω της δουλειάς του η οικογένεια μετακόμισε από τον Καναδά στην Καλιφόρνια το 1971. Εκεί, ο νεαρός τότε James σπούδασε αρχικά Φυσική στο Fullerton College, αργότερα το γύρισε στην Αγγλική Φιλολογία αλλά, τελικά, άφησε το πανεπιστήμιο το 1974, προς δυσαρέσκεια του πατέρα του, για να δοκιμάσει την τύχη του σε μάλλον παράξενες για τον ίδιο δουλειές, όπως οδηγός φορτηγού και επιστάτης σχολείου.
Την ίδια περίοδο όμως γεννήθηκε και η αγάπη του για τον κινηματογράφο και το ενδιαφέρον του για τα ειδικά εφέ – διάβαζε εργασίες φοιτητών για πράγματα όπως το optical printing και το front screen projection, στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας. Βλέποντας τον Πόλεμο των άστρων (το Star Wars του 1977) κατάλαβε και αποφάσισε πως θέλει πια να δουλεύει στον κινηματογράφο.
Flash forward στο σήμερα, ο 71χρονος πια Καναδός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός ταινιών James Cameron είναι ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς της post-New Hollywood era και ένας από τους πιο καθοριστικούς auteurs που πέρασαν ποτέ από την κινηματογραφική βιομηχανία.
Παράλληλα, τυγχάνει να είναι και ένας από τους πιο επιτυχημένους εμπορικά, καθώς τα Avatar (2009), Avatar: The Way of Water (2022) και Τιτανικός (1997) βρίσκονται στο τοπ-5 των πιο εμπορικά επιτυχημένων ταινιών όλων των εποχών. Είναι μάλλον ασφαλές λοιπόν να πούμε πως ο κ. Cameron είναι ένας τύπος που χάκαρε τον αλγόριθμο της on screen μεγαλοσύνης.
Η μέθοδος
Τελειομανής. Ορισμένες φορές και σε ακραίο βαθμό. Ξόδευε και εξακολουθεί να ξοδεύει τεράστιο χρόνο τόσο στη συγγραφή όσο και στο κινηματογραφικό κομμάτι των τεράστιων έργων του, δουλεύοντας σαν ένας κάπως πιο παραγωγικός George Lucas ή ένας ολοκληρωτικά προσηλωμένος στην επιστημονική φαντασία Steven Spielberg, γεγονότα που βοήθησαν, όλα αυτά τα χρόνια, στο να επαναπροσδιορίσει την τέχνη του χολιγουντιανού blockbuster.
Και παρά τον χρόνο που αφιερώνει σε κάθε ταινία, καταφέρνει να κάνει την όλη διαδικασία να φαίνεται πολύ ευκολότερη απ’ ό,τι πιθανότατα είναι. Όσο κλισέ κι αν μπορεί να φαίνονται κάποιοι διάλογοι στα φιλμ του, ο Cameron είναι ιδιοφυΐα στη δομή της ταινίας δράσης, κάνοντας το κοινό να περιμένει για τα πυροτεχνήματα ενώ χτίζει προσεκτικά τους χαρακτήρες, τις συγκρούσεις και τους κόσμους του.
Την ίδια στιγμή, φρόντιζε να σμιλεύει, πλάνο πλάνο, καρέ καρέ, σαν γλύπτης που ξύνει μάρμαρο μέχρι να λάμψει, τις ταινίες του. Ζωγράφιζε μόνος του τα σχέδια, έμπαινε σε υποβρύχια, δημιούργησε ακόμη και πλάνα βυθού με ρομποτικές κάμερες που έφτιαξε για τον σκοπό αυτόν. Τεχνίτης, μηχανικός, καλλιτέχνης και εργασιομανής που αρνείται να δεχτεί ότι κάτι απλά "δεν γίνεται". Είναι επίσης από τους σπάνιους σκηνοθέτες με εμμονή στην τεχνολογία, που φτιάχνουν ταινίες όπου η τεχνολογία παίζει σημαντικό ρόλο στην ίδια την ιστορία, και ίσως αυτό του δίνει μια επιπλέον επίγνωση για το πώς να χρησιμοποιεί τις μηχανές δημιουργικά και με σκέψη.
Αν τα παραπάνω ακούγονται κάπως υπολογισμένα και μηχανικά, δεν συμβαίνει το ίδιο με το βάθος των χαρακτήρων στις ταινίες του, που συχνά βουτούσαν σε άλλα συναισθηματικά –τόσο για τους ίδιους όσο και για τον θεατή– levels. Είτε πρόκειται για τον T-800 του Arnold Schwarzenegger στον Εξολοθρευτή, που μαθαίνει να δείχνει ψήγματα ανθρωπιάς, είτε για την Ellen Ripley της Sigourney Weaver στα Aliens, που ορμά για να προκαλέσει μια εξωγήινη βασίλισσα σε μια μονομαχία εκδίκησης, είτε για τον Jack του Leonardo DiCaprio στον Τιτανικό, που δεν ζήτησε ποτέ από τη Rose να μετακινηθεί λίγο σε εκείνη την πόρτα που επέπλεε στον παγωμένο ωκεανό, σώζοντάς της έτσι τη ζωή.
Η μεγάλη διαφοροποίησή του δεν βρίσκεται στις εκρήξεις και στα διαστημόπλοια. Είναι στο ότι οι ταινίες του, πίσω από τα λέιζερ, τις στολές και τα εφέ, είναι βαθιά ανθρώπινες. Ρομαντικές. Ονειρικές. Ο Τιτανικός, για παράδειγμα, δεν ήταν –όπως πίστευε τότε ο κόσμος– μια ιστορία καταστροφής, αλλά ουσιαστικά το δικό του Όσα παίρνει ο άνεμος. Ένα κερδισμένο στοίχημα, πως ο μάστορας που έφτιαξε τα Terminator και Aliens μπορούσε να κάνει τον κόσμο να κλάψει.
Γιατί είναι τόσο σημαντικός ο James Cameron;
Διότι ενώ πολλοί σκηνοθέτες γράφουν ιστορία, ο Cameron γράφει… γεωλογία. Σαν τεκτονική πλάκα, κάθε ταινία του μετακινεί την κινηματογραφική βιομηχανία. O Εξολοθρευτής ήταν ένα low-budget sci-fi που έγινε αξεπέραστο κλασικό, το Aliens, η επιστροφή αποτέλεσε μια σπάνια –ακόμη και μέχρι τις μέρες μας– περίπτωση κατά την οποία το sequel ξεπερνά το πρωτότυπο. Το ίδιο θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς και για το Εξολοθρευτής 2: Μέρα κρίσης, που έφερε αληθινή επανάσταση στα ψηφιακά εφέ. Το Avatar, από την πλευρά του, έφτιαξε νέο κινηματογραφικό λεξιλόγιο.
Με το επερχόμενο τρίτο Avatar καθ’ οδόν, ο Cameron ετοιμάζεται να φτάσει τα δέκα μεγάλου μήκους φιλμ, σε μια φιλμογραφία μικρή σε αριθμό, αλλά τεράστια σε αντίκτυπο – το μαρτυρούν άλλωστε και τα 22 συνολικά Όσκαρ στα οποία εμπλέκεται.
Ο ίδιος είχε κάποτε πει πως "όταν αρχίσω να κάνω περισσότερα λάθη απ’ όσα σωστά, θα γυρίσω Το δείπνο μου με τον Αντρέ (σ.σ. μια αυστηρά διαλογική ταινία ντοκιμαντερίστικης απλότητας του 1981 από τον Λουί Μαλ) με την κάμερα στο χέρι". Μέχρι τότε όμως, το Χόλιγουντ και το κοινό θα συνεχίσουν να περιμένουν την επόμενη αποστολή στη θάλασσα, στα άστρα ή στα άδυτα του ανθρώπινου φόβου και πόθου.
Γιατί ο James Cameron είναι ακριβώς αυτός ο τύπος: Εκείνος που κάθε φορά που ακούει "δεν γίνεται", απαντά: "Κοίτα με".
Ακολούθησε το Esquire σε Facebook, Instagram και Twitter.