Είναι λίγο περίεργο το να εξετάζει κάποιος τη δημοφιλία του κινηματογράφου, συγκριτικά με το πόσα χρόνια υπάρχει η τεχνική της κινούμενης εικόνας σαν μέσο διασκέδασης. Δηλαδή, κάτι παραπάνω από έναν αιώνα. Σύμφωνα με το Βιβλίο των Ρεκόρ Guinness υπάρχουν χελώνες που είναι μεγαλύτερες σε ηλικία από αυτό το διάστημα. Ο κινηματογράφος όμως κατόρθωσε σε σχετικά μικρό χρονικό πλαίσιο να σημειώσει δυσθεώρητα άλματα προς τη σωστή κατεύθυνση και να καταστήσει αμφισβητήσιμα τα όρια μεταξύ φανταστικού και πραγματικού κόσμου, διαμορφώνοντας παράλληλα την ίδια την pop κουλτούρα. Πολλές καινοτομίες διαδέχθηκαν η μία την άλλη σύντομα και κάπως έτσι το πράγμα μεταφέρθηκε από την βουβή, ασπρόμαυρη εικόνα σε εντυπωσιακές εκρήξεις, εξωπραγματικές εικόνες και 3D πλάσματα που μοιάζουν έτοιμα να πεταχτούν από την οθόνη. Ακολουθούν κάποια από τα σημαντικότερα ορόσημα και καινοτομίες της ιστορίας του σινεμά, που θεωρούνται αξεπέραστα ακόμη και στις μέρες μας.
"Δεσμώτης του Ιλίγγου" (1958) –Παίζοντας με την προοπτική
Η ταινία μυστηρίου του Alfred Hitchcock -για πολλούς μία από τις καλύτερες όλων των εποχών- περιστρέφεται γύρω από την ιστορία του αστυνομικού Scottie Ferguson (James Stewart) που παραιτείται από την υπηρεσία του καθώς πάσχει από ακροφοβία. Κάποια στιγμή ένας φίλος του, του ζητά να παρακολουθήσει τη σύζυγό του που πάσχει από διχασμό προσωπικότητας και έχει τάσεις αυτοκτονίας. Ο Ferguson σύντομα θα αρχίσει να αντιμετωπίζει τους δαίμονές του, την ίδια στιγμή που η συγκεκριμένη γυναίκα θα του γίνει ψύχωση. Η περίφημη σκηνή στο ιστορικό Fairmont Hotel του Σαν Φρανσίσκο όχι μόνο υπήρξε πρωτοποριακή αλλά είχε μεγάλη επιρροή και σε αρκετά φιλμ αργότερα. Σε αυτή, ο Hitchcock χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την τεχνική του dolly zoom: Ουσιαστικά "μπερδεύει" την εικόνα ώστε αυτή να φαίνεται θολή και κουνημένη - θέλει να ταυτίσει τον θεατή με τον ζαλισμένο πρωταγωνιστή. Το καταφέρνει με μία φυσική κίνηση της κάμερας προς τα εμπρός, κάνοντας ταυτόχρονα zoom. Η ιδέα για κάτι τέτοιο ήρθε στον θρυλικό Άγγλο σκηνοθέτη όταν λιποθύμησε σε ένα πάρτι.
Avatar (2009) - Ένας νέος τρόπος κινηματογράφησης
Ακόμη και μία δεκαετία μετά, το Avatar του James Cameron καταφέρνει και προκαλεί θαυμασμό στον θεατή. Το εντυπωσιακό sci-fi έπος ήταν η πρώτη ταινία που ξεπέρασε τα μέχρι τότε στενά όρια του τι ήταν δυνατό να γίνει με το CGI και τι όχι, εντάσσοντας πολλές νέες τεχνολογίες στη διαδικασία δημιουργίας μίας τέτοιου είδους παραγωγής. Η πιο επαναστατική καινοτομία ήταν το σύστημα καμερών Simulcam, που κατόρθωνε να παρουσιάσει πιο ρεαλιστικό από ποτέ άλλοτε τον συνδυασμό εφέ με live action. Όλες οι σκηνές δράσης δηλαδή γυρίστηκαν με πραγματικούς ηθοποιούς, που τοποθετήθηκαν μετά σε ένα ψηφιακό υπόβαθρο. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Cameron άνοιξε το δρόμο για ένα ορθά ψηφιοποιημένο κινηματογραφικό μέλλον.
The Matrix (1999) - Αποφεύγοντας τις σφαίρες
Αν είσαι παιδί των 90s, αποκλείεται η σκηνή όπου ο Neo (Keanu Reeves) αποφεύγει με χαρακτηριστικές κινήσεις -και μάλιστα σε slow motion- τις σφαίρες να μην έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη σου. Η κινηματογραφική καινοτομία που έκανε τη διαφορά στο The Matrix των αδερφών Wachowski είναι γνωστή ως "bullet time” και πρόκειται για ένα οπτικό εφέ που εμφανίζει ανεπαίσθητα γρήγορα αντικείμενα σε εξαιρετικά αργή κίνηση, την ίδια ώρα που η κάμερα καταγράφει όλα τα υπόλοιπα σε πραγματικό χρόνο.
"Τα Σαγόνια του Καρχαρία" (1975) - Ο επαναπροσδιορισμός του σασπένς
Η βασική αρχή του Alfred Hitchcock όσον αφορά τις ταινίες τρόμου είναι το "less is more", κάτι που είναι ευρέως αποδεκτό μέχρι και τις μέρες μας. Ο Steven Spielberg πήρε το παγιωμένο αξίωμα και το προχώρησε αρκετά πιο μακριά, γνωρίζοντας πως ο πραγματικός τρόμος δεν βρίσκεται σε όσα βλέπει ο θεατής αλλά σε εκείνα που δεν φαίνονται. Επικεντρώθηκε λοιπόν σε μικρές λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να γίνουν αντιληπτές αλλά δεν έδειχναν ολόκληρη και ξεκάθαρη την εικόνα. Το Jaws ουσιαστικά έγραψε ξανά το manual για το πώς φτιάχνεται μία ταινία που θα προκαλεί φόβο, με τρόπο που ο κινηματογράφος δεν είχε αντιληφθεί μέχρι τότε. Κάτι που ασφαλώς χάρισε στον Spielberg το προσωνύμιο του οραματιστή.
"Ο Πύργος της Κολάσεως" (1974) - Καν' το να φανεί αληθινό
Αρχικά, να πούμε ότι είναι ένα ακόμη φιλμ με γυρίσματα στο Fairmont Hotel του Σαν Φρανσίσκο. Μία all-time classic ταινία καταστροφής στην οποία πρωταγωνιστούν οι θρύλοι του Χόλιγουντ Paul Newman και Steve McQueen. Καταγράφει τα χαοτικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σε έναν υπερσύγχρονο ουρανοξύστη έπειτα από μία πυρκαγιά. Αυτό που χαρακτηρίζει τις ερμηνείες των πρωταγωνιστών είναι οι εξαιρετικά αληθοφανείς αντιδράσεις τους, οι οποίες ήταν αποτέλεσμα της enforced method acting: Μία τεχνική στην οποία οι ηθοποιοί αναγκάζονται από εξωτερικούς παράγοντες στα γυρίσματα να συμπεριφερθούν εντελώς φυσιολογικά και να προκαλούνται σε αυτούς γνήσιες αντιδράσεις. Η ταινία του John Guillermin γυρίστηκε σε συνέχειες καθώς οι ηθοποιοί ήταν από εξαντλημένοι έως σοκαρισμένοι έπειτα από κάθε σκηνή, μη γνωρίζοντας τι θα προκύψει και πώς. Το γεγονός δε, ότι ο McQueen εκτέλεσε μόνος του τα περισσότερα stunts κάνει ακόμη πιο θολή τη γραμμή ανάμεσα σε πραγματικότητα και δραματουργία.
"Ο Καουμπόι του Μεσονυχτίου" (1969) - Οι γυμνές φιλοδοξίες
Όταν το Midnight Cowboy κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, το 1970, η συντηρητική αμερικανική κοινή γνώμη έτριβε τα μάτια της. Πρόκειται άλλωστε για την πρώτη και μοναδική ταινία, με την ένδειξη "Αυστηρώς Ακατάλληλη" που κατόρθωσε να αποσπάσει την κορυφαία διάκριση, δείχνοντας ότι το Χόλιγουντ είχε μπει για τα καλά σε μία νέα και πολύ πιο απελευθερωμένη εποχή. Το έκανε μάλιστα σε μία περίοδο όπου η ομοφυλοφιλία θεωρούνταν έγκλημα στις περισσότερες από τις αμερικανικές Πολιτείες, εντάσσοντας στο κινηματογραφικό στερέωμα αμφιλεγόμενες αλλά και δημιουργικές ιστορικές γραμμές, που διαμόρφωσαν ακόμη και στερεότυπα αρρενωπότητας. Σήμερα, θεωρείται η 36η καλύτερη αμερικανική ταινία όλων των εποχών από το American Film Institute και η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου την χαρακτηρίζει ως "πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική".
Από: Esquire UK