Οι νόμοι που προστατεύουν τις σημαίες

Η ιστορία της κάθε σημαίας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Δεν είναι, φυσικά, κάτι καινούργιο ούτε ένα προϊόν της βιομηχανικής επανάστασης. Λάβαρα υπήρχαν σχεδόν πάντοτε στην ανθρώπινη ιστορία ενώ η χρήση τους ξεκίνησε φανερά για πολεμικούς σκοπούς: Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι, οι Ασσύριοι αλλά και οι Ρωμαίοι πήγαιναν στις μάχες κρατώντας τα σύμβολά τους. Το να κλέψουν οι αντίπαλοι τις σημαίες ήταν μία ντροπή που κανένας στρατός δεν ήθελε να βιώσει και πολύ δύσκολα μπορούσε να ξεπλύνει.

Παρ' ότι έχουν περάσει χιλιετίες από την αρχαιότητα, ακόμα και σήμερα αποτελούν εθνικό σύμβολο βαρύνουσας σημασίας. Μάλιστα, από τότε που οι μεγάλες πολυπολιτισμικές αυτοκρατορίες (Οθωμανική Αυτοκρατορία, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία) έπαψαν να υπάρχουν, πήραν ακόμη πιο έντονα εθνικά χαρακτηριστικά. Τα έθνη-κράτη είναι ένα trend 100 χρόνων.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, που οι πιο έντονες διαμαρτυρίες καταλήγουν με τη βεβήλωσή τους. Αυτές τις μέρες που η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ακόμη μαίνεται, το κάψιμο της σημαίας του Αζερμπαϊτζάν έπαιξε στα δελτία ειδήσεων. Φυσικά, το ίδιο μπορεί να συμβεί και από την άλλη πλευρά. Εύκολα, άλλωστε, τα εθνικά χαρακτηριστικά παίρνουν εθνικιστικό χαρακτηριστικά όταν υπάρχει βία στη μέση. Όχι, βέβαια, ότι δεν υπάρχουν και δίκαιες διαμαρτυρίες: Η σημαία των Η.Π.Α καιγόταν πολύ συχνά στο Βιετνάμ κατά τον αιματηρό 20ετή πόλεμο.

Η συγκεκριμένη εικόνα δεν είναι πρωτόγνωρη. Την έχουμε δει δεκάδες φορές σε κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη. Άλλες φορές είναι η αμερικανική σημαία, άλλες η ισραηλινή και άλλες η ελληνική - εντός και εκτός συνόρων. Ποιες νομικές κυρώσεις τις προστατεύουν όμως;

Οι νομικές κυρώσεις

φωτογραφία  © JASON LEUNG / UNSPLASH

Στην Ελλάδα πολλές φορές έχει γίνει μεγάλη συζήτηση σχετικά με το θέμα ενώ τα τηλεοπτικά παράθυρα έχουν εξαντλήσει κάθε πιθανή και απίθανη πτυχή του περισσότερες από μία φορές. Ο καθένας μπορεί να προβάλλει τα επιχειρήματά του, τόσο από τη μία όσο και από την άλλη πλευρά. Με βάση, όμως, τον ποινικό κώδικα και το νόμο 191Α ισχύει το εξής: 

1. Όποιος δημόσια αφαιρεί, καταστρέφει, παραμορφώνει ή ρυπαίνει την επίσημη σημαία του κράτους ή έμβλημα της κυριαρχίας του ή ηχητικά παρεμποδίζει τη δημόσια ανάκρουση του εθνικού ύμνου, και έτσι εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή.
2. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος τελεί πράξεις ρύπανσης ή φθοράς σε τόπους ιδιαίτερης εθνικής ή θρησκευτικής σημασίας καθώς και σε χώρους φύλαξης νεκρών ή νεκροταφεία και προκαλεί έτσι φόβο ή ανησυχία σε αόριστο αριθμό ανθρώπων, εφόσον η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.

Το ζήτημα είναι πάρα πολύ λεπτό, καθώς μία πράξη που από κάποιον άνθρωπο μπορεί να θεωρηθεί ως αντιιμπεριαλιστική διαμαρτυρία (η καύσης της αμερικανικής σημαίας), σε άλλο πλαίσιο (βεβήλωση εβραϊκών συμβόλων σε μνημείο για το Ολοκαύτωμα) αποτελεί -όπως και όντως είναι- φασιστική προσβολή. Επαναλαμβάνουμε: Το ζήτημα είναι πολύ λεπτό.

Τι όμως συμβαίνει σε άλλες χώρες του πλανήτη; Στην Κίνα τα τελευταία χρόνια οι ήδη αυστηρές ποινές έχουν αυστηροποιηθεί ακόμη περισσότερο, αφού μιλάμε για φυλάκιση τριών ετών με παράλληλη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων. Στις Η.Π.Α. τώρα, το τι ακριβώς προβλέπει ο νόμος -αλλά και οι νόμοι των Πολιτειών- είναι τόσο πολύπλοκο που χρειάζεται κάποιος εξειδικευμένος νομικός για να βγάλει κανείς άκρη. Στη Γαλλία, υπάρχει και εκεί αυστηροποίηση του πλαισίου, αλλά μέσες άκρες κάποιος που θα κάψει τη γαλλική σημαία θα τιμωρηθεί με πρόστιμο 7.500 ευρώ.

---

Στο Βέλγιο το κάψιμο της σημαίας επιτρέπεται ενώ στη Δανία απαγορεύεται το κάψιμο οποιασδήποτε άλλης σημαίας εκτός από αυτήν την ίδιας της χώρας.

---

 Ενδιαφέρον, τώρα, παρουσιάζει η Γερμανία καθώς πριν λίγο καιρό ψήφισε νόμο που ουσιαστικά εξισώνει τη γερμανική σημαία με τη σημαία οποιασδήποτε άλλης χώρας, θεωρεί το κάψιμό της έγκλημα μίσους και το τιμωρεί με τρία χρόνια φυλάκιση. Μάλιστα, εκτός από τις σημαίες άλλων χωρών, το ίδιο ισχύει και για τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

O Sachin Tendulkar (αριστερά) αστειεύεται με τον πρίγκιπα William.

Σε όλο αυτούς τους αυστηρούς νομικούς κανόνες υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις: Στο Βέλγιο το κάψιμο της σημαίας επιτρέπεται ενώ στη Δανία απαγορεύεται το κάψιμο οποιασδήποτε άλλης σημαίας εκτός από αυτήν την ίδιας της χώρας. Οι Δανοί, δηλαδή, σε ένα ρεσιτάλ δημοκρατικότητας και ακράδαντης πίστης στο πολίτευμά τους νιώθουν ότι κάθε πολίτης έχει δικαίωμα βεβήλωσης κρατικών συμβόλων, αρκεί να μην προσβάλλει άλλα κράτη που ίσως δε μοιράζονται το ίδιο ρεσιτάλ δημοκρατικότητας. 

Κλείνοντας να θυμηθούμε μία κωμικοτραγική και κάπως διδακτική είδηση από το 2007 για κρατικές ιστορίες τρέλας και παράνοιας: Όταν, τότε, η Ομοσπονδία Κρίκετ της Ινδίας ζήτησε από τον διάσημο παίκτη του αθλήματος Sachin Tendulkar να κόψει μία τούρτα με το έμβλημα της χώρας, ο τελευταίος δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα έμπλεκε σε μία δικαστική περιπέτεια κατηγορούμενος για προσβολή συμβόλων της Ινδίας.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr