Τα McDonald's αποχωρούν από τη Ρωσία μετά από 32 χρόνια

Ήταν 4 π.μ. και Ρώσοι πολίτες είχαν ήδη αρχίσει να σχηματίζουν ουρά έξω από το κατάστημα μέσα στο παγωμένο χειμωνιάτικο κρύο, ώρες πριν από την έναρξη της λειτουργίας. Όταν άνοιξαν οι πόρτες, εκατοντάδες πεινασμένοι Ρώσοι έσπευσαν μέσα για να δοκιμάσουν για πρώτη φορά το Big Mac. Ήταν Ιανουάριος του 1990 και τα McDonald's άνοιγαν το πρώτο τους κατάστημα στη Σοβιετική Ένωση, όπως σημειώνει το CNBC, αποτελώντας μια από τις λίγες δυτικές εταιρείες που "πέρασαν" το Σιδηρούν Παραπέτασμα στις τελευταίες μέρες του.

Εκείνη την εποχή, οι Ρώσοι πεινούσαν. Κυριολεκτικά πεινούσαν. Τα καταστήματα συχνά ξέμεναν από τρόφιμα και στερούνταν τα περισσότερα από τα προϊόντα που υπήρχαν στον δυτικό κόσμο. Ένα γεύμα στα McDonald's κόστιζε μισό ημερομίσθιο, αλλά "είναι ασυνήθιστο και νόστιμο", ανέφερε μια ντόπια γυναίκα σε δημοσιογράφο του CBC News στα εγκαίνια, αφού δοκίμασε το πρώτο της μπέργκερ. 

"Όλοι πεινάμε σε αυτή την πόλη", είπε η γυναίκα. "Χρειαζόμαστε περισσότερα τέτοια μέρη, δεν υπάρχει τίποτα στα καταστήματα ή τα εστιατόριά μας". Τα McDonald's κατέληξαν να παραμένουν ανοιχτά αρκετές ώρες μετά το επίσημο κλείσιμο λόγω της μεγάλης ζήτησης και εξυπηρέτησαν 30.000 πελάτες την ημέρα των εγκαινίων τους, αριθμός ρεκόρ για την αμερικανική αλυσίδα.

Φυσικά, στα 32 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, η Ρωσία έχει γίνει ένας καπιταλιστικός παράδεισος, γεμάτος με χιλιάδες γνωστά δυτικά brands και ξένες επενδύσεις. Αλλά τις εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και εν μέσω παγκόσμιας καταδίκης, τα περισσότερα από αυτά τα brands έβαλαν λουκέτο, είτε κλείνοντας προσωρινά είτε εγκαταλείποντας εντελώς τη χώρα. 

Έτσι, οι σκηνές του 1990 σχεδόν επαναλήφθηκαν τρεις δεκαετίες αργότερα, αν και σε πολύ διαφορετικό κλίμα. Όταν τα McDonald's ανακοίνωσαν το προσωρινό κλείσιμο των περισσότερων από 800 κατατσημάτων στη Ρωσία στις αρχές Μαρτίου, πριν από την απόφαση της εταιρείας αυτή την εβδομάδα να αποχωρήσει οριστικά από τη χώρα, έξω από τις εγκαταστάσεις της παρατηρήθηκαν μεγάλες ουρές καθώς οι Ρώσοι έρχονταν για να πάρουν για τελευταία πιθανότατα φορά χάμπουργκερ και τηγανητές πατάτες.

Ένας Ρώσος μάλιστα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, δέθηκε με χειροπέδες στην πόρτα ενός McDonald's της Μόσχας, φωνάζοντας: "Το κλείσιμο είναι πράξη εχθρότητας εναντίον εμού και των συμπολιτών μου!", πριν συλληφθεί.

"Τεράστια συμβολική σημασία"

Για τον Bakhti Nishanov, ειδικό στην Ευρασία που μεγάλωσε στη Σοβιετική Ένωση, η αποχώρηση της εταιρείας είναι συναισθηματική.

"Είναι πραγματικά περίεργο το πώς με χτυπάει αυτό. Είναι σχεδόν σαν να φεύγει η ελπίδα από τη χώρα", δήλωσε στο CNBC.

"Αυτό έχει τεράστια συμβολική σημασία: Ο ερχομός των McDonald's στη Ρωσία, τότε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν ένα σιωπηρό μήνυμα προς τον κόσμο ότι η Ρωσία είναι ανοιχτή για επιχειρήσεις. Η αποχώρηση της εταιρείας από τη Ρωσία είναι ένα σαφές μήνυμα ότι η χώρα δεν είναι πλέον ένα μέρος στο οποίο θέλετε να βρίσκεστε ως επιχείρηση", δήλωσε ο Nishanov.

"Διάβασα για πρώτη φορά για τα McDonald's στη Ρωσία σε ένα νεανικό περιοδικό με τίτλο Yunniy Tehnik", σημείωσε ο Nishanov. "Ήμουν απόλυτα γοητευμένος από το άρθρο και την ιδέα ότι μπορεί κανείς, με ένα σχετικά μέτριο ποσό χρημάτων, να γίνει και αυτός μέρος της αμερικανικής κουλτούρας, της οποίας τα McDonald's αποτελούσαν μια απτή αναπαράσταση".

"Για μια γενιά Ρώσων, τα McDonald's ήταν ένα συναρπαστικό φαινόμενο", πρόσθεσε. "Σαφώς συνδεδεμένο με την αμερικανική κουλτούρα, αλλά και σε μεγάλο βαθμό μέρος της καθημερινής τους ζωής και, κατά κάποιον τρόπο, λιγότερο ξένο από πολλά άλλα brands". 

Πολλοί υπάλληλοι και πολλά χρήματα

Οικονομικά, επίσης, η αποχώρηση είναι σημαντική. Τα McDonald's απασχολούν 62.000 άτομα σε όλη τη Ρωσία. Μαζί με τις εκατοντάδες άλλες ξένες εταιρείες που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, ο αριθμός των θέσεων εργασίας που έχουν εξαφανιστεί υπολογίζεται σε εκατοντάδες χιλιάδες. 

Η αλυσίδα θα πουλήσει τώρα την επιχείρησή της, η οποία περιελάμβανε περίπου 847 εστιατόρια, λέγοντας ότι "η ανθρωπιστική κρίση που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία και το απρόβλεπτο περιβάλλον λειτουργίας, οδήγησαν τα McDonald's στο συμπέρασμα ότι η συνέχιση της επιχείρησης στη Ρωσία δεν είναι πλέον βιώσιμη, ούτε συνάδει με τις αξίες των McDonald's".

Ο διευθύνων σύμβουλος Chris Kempczinski δήλωσε ότι είναι υπερήφανος για όλους τους εργαζόμενους της εταιρείας που απασχολούνται στη Ρωσία και ότι η απόφαση ήταν "εξαιρετικά δύσκολη". Είπε επίσης ότι οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να πληρώνονται μέχρι να πουληθεί η επιχείρηση και ότι "οι εργαζόμενοι θα έχουν μελλοντική απασχόληση με οποιονδήποτε πιθανό αγοραστή".

Οι απώλειες της εταιρείας από τη φυγή από τη Ρωσία υπλογίζονται μεταξύ 1,2 και 1,4 δισ. δολαρίων, ανέφερε η εταιρεία. Μόνο και μόνο το κλείσιμο των εστιατορίων της για τις πρώτες εβδομάδες στη Ρωσία είχε πλήξει σημαντικά τα κέρδη της, κοστίζοντας της 127 εκατ. δολάρια το περασμένο τρίμηνο. Μαζί με τα 108 εστιατόριά της στην Ουκρανία, οι ρωσικές και ουκρανικές επιχειρήσεις αποτελούσαν περίπου το 9% των εσόδων της McDonald's το 2021.

"Διπλωματία" κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου

Η εταιρεία είχε και πολιτικά σημαντικό ρόλο, λέει η Tricia Starks, καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου "Τσιγάρα και Σοβιέτ".

"Ο αμερικανικός τρόπος κατανάλωσης ήταν ένα κρίσιμο μέτωπο ήπιας διπλωματίας στον Ψυχρό Πόλεμο, η εξοικείωση των Σοβιετικών με τα υλικά πρότυπα των ΗΠΑ αποτέλεσε ένα διαφορετικό πεδίο μάχης", σημείωσε η Starks. Μερικά άλλα brands ανέλαβαν αυτόν τον ρόλο στην ΕΣΣΔ πριν από τα McDonald's, συγκεκριμένα η Pepsi το 1972 και το Marlboro το 1976. 

Αλλά τα McDonalds, σε αντίθεση με ένα κουτάκι Pepsi ή ένα πακέτο τσιγάρα Marlboro, "ήταν μια εντελώς διαφορετική εμπειρία του καπιταλισμού", είπε. 

"Από τη στιγμή που έμπαινες μέσα, ήταν μια εντελώς διαφορετική εμπειρία από ένα σοβιετικό εστιατόριο. Σε υποδέχονταν με χαμόγελα και φωνές "Μπορώ να σας βοηθήσω;". Τα προϊόντα ήταν σταθερής ποιότητας και πάντα καταναλώσιμα. Τα μπιφτέκια ήταν καυτά!" 

Αυτό ήταν ένα πολιτισμικό σοκ για τους κατοίκους της Σοβιετικής Ένωσης, πολλοί από τους οποίους αιφνιδιάζονταν όταν το προσωπικό τους χαμογελούσε. "Όταν χαμογελάω, οι άνθρωποι ρωτούν τι συμβαίνει, νομίζουν ότι τους κοροϊδεύω", είπε ένας Ρώσος υπάλληλος την ημέρα των εγκαινίων των McDonald's το 1990 σε έναν δημοσιογράφο.

"Όταν τελείωνες, ερχόταν ένας εργάτης και πετούσε τα σκουπίδια, και η βιτρίνα στην πλατεία Πούσκιν διατηρούνταν καθαρή παρά τους χιλιάδες κόσμου που περνούσαν από εκεί μέσα στην ημέρα. Μρικοί από αυτούς περίμεναν ώρες για να ξοδέψουν τους μισθούς ενός ολόκληρου μήνα για το δείπνο μιας τετραμελούς οικογένειας", λέει η Starks, σημειώνοντας ότι η εξυπηρέτηση των πελατών απλώς δεν υπήρχε στην ΕΣΣΔ. "Η εξυπηρέτηση ήταν ένα παράπλευρο προϊόν της εμπειρίας των McDonald's".

Ένα ευχαριστώ για τις κυρώσεις

Δεν αισθάνονται όμως όλοι οι Ρώσοι άσχημα για την αποχώρηση της εταιρείας.

"Γεια σας Αμερικανοί. Θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε για όλες τις κυρώσεις σας, που πήρατε από τη χώρα μας την Coca Cola, την KFC, τα McDonald's και όλα αυτά. Τώρα μέχρι το καλοκαίρι θα είμαστε υγιείς, δυνατοί και χωρίς λίπος", ανέφερε η Ρωσίδα influencer και κωμικός Natasha Krasnova σε μια ανάρτηση στο Instagram τον Μάρτιο που είχε πάνω από 5 εκατ. προβολές.

Πολλοί Ρώσοι υποστηρίζουν την αντικατάσταση των δυτικών αλυσίδων με ρωσικά brands, και σε αυτό το σημείο είναι απόλυτα ικανοί να φτιάχνουν τα δικά τους μπιφτέκια και άλλα προϊόντα fast food. Υπήρξε επίσης μια ώθηση από ορισμένους να εγκαταλείψουν το αμερικανικού τύπου φαγητό στο σύνολό του υπέρ των τοπικών πιάτων, καθώς μεγάλο μέρος της χώρας απορρίπτει τα δυτικά σύμβολα λόγω πατριωτισμού.

Πολλοί Ρώσοι αισθάνονται πικρία επειδή πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες ενός πολέμου που δεν επέλεξαν. Οι συνέπειες αυτές είναι όμως ένα τίποτα μπροστά στη φρίκη που αντιμετωπίζει η Ουκρανία, όπου χιλιάδες άμαχοι έχουν σκοτωθεί από τις ρωσικές βόμβες και πολλές πόλεις έχουν μετατραπεί σε ερείπια.

Αλλά καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται και η Ρωσία απομονώνεται όλο και περισσότερο λόγω των διεθνών κυρώσεων, ο χρόνος θα δείξει πόσοι Ρώσοι θα εγκαταλείψουν τη χώρα τους αναζητώντας τον κόσμο που γνώριζαν και πόσοι θα επιλέξουν την υποταγή στο κράτος, στρεφόμενοι εναντίον αυτού του κόσμου. 

Για τον Nishanov, δεν πρόκειται μόνο για τα McDonald's, αλλά για κάτι μεγαλύτερο. 

"Η αποχώρηση των McDonald's από τη Ρωσία πλήττει διαφορετικά πολλούς από τη γενιά μου", είπε και πρόσθεσε: "Νομίζω ότι αντιπροσωπεύει - και ξέρω ότι αυτό ακούγεται δραματικό - την ελπίδα και την αισιοδοξία. Η αποχώρηση της εταιρείας επιβεβαιώνει ότι η Ρωσία του Πούτιν είναι ένα μέρος που στερείται αυτών των δύο πραγμάτων".

Aπό: Capital.gr

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr