Ίσως το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξεκαθαριστεί για να αρχίσει να γίνεται κατανοητό το μυστηριώδες ναυάγιο του Bayesian, με επιβεβαιωμένους 6 νεκρούς και έναν αγνοούμενο, στο λιμανάκι Πορτιτσέλο είναι το τι είναι το φυσικό φαινόμενο του υδροσίφωνα που, σύμφωνα με μαρτυρίες, φαίνεται να το προκάλεσε.
Ένα φαινόμενο γνωστό από την αρχαιότητα και όχι σπάνιο στη Μεσόγειο, χωρίς να εξαιρούνται οι ελληνικές θάλασσες, έκανε τους αρχαίους να το θεωρούν δαίμονα και τον Αριστοφάνη να το χρησιμοποιεί στο έργο του ("Βάτραχοι"). Ο Αριστοτέλης το είχε παρατηρήσει και εξηγήσει, ενώ οι επιστήμονες σήμερα προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή θα πυκνώσει την εμφάνισή του.
Αρκεί ένας υδροσίφωνας για να βυθιστεί ένα σούπερ γιοτ;
Αφού εξηγηθεί τι είναι ο υδροσίφωνας, προκύπτει το ερώτημα αν αρκεί το αναπάντεχο χτύπημα ενός ισχυρού υδρoσίφωνα (πιο απλά ενός ανεμοστρόβιλου της θάλασσας) για να χαθεί από την επιφάνεια της θάλασσας ένας γερό σκαρί 56 μέτρων; Ο Economist δυσπιστεί και θεωρεί ότι πιθανώς και άλλοι παράγοντες έπαιξαν ρόλο. Οπως για παράδειγμα να έμειναν ανοιχτά τα παράθυρα του σκάφους.
Πώς λοιπόν βυθίστηκε μέσα σε λίγα δευτερόλπτα το πολυτελέστατο σούπερ γιοτ του Βρετανού μεγιστάνα Μάικ Λιντς, ανακατασκευασμένο μόλις το 2020, εξοπλισμένο με ένα από τα ψηλότερα κατάρτια στον κόσμο (72μ από αλουμίνιο και δυνατότητα ταχείας σμίκρυνσης) και εφοδιασμένο με τα καλύτερα συστήματα πλοήγησης και ειδοποίησης καιρού, στο οποίο, επιπλέον όλων των άλλων, είχε προσληφθεί για να το κουμαντάρει ένας έμπειρος καπετάνιος και άριστος γνώστης των νερών της Μεσογείου;
Και, πώς μπορεί να στέκει η πρώτη αντίδραση του Νεοζηλανδού καπετάνιου που νοσηλευόμενος τη Δευτέρα με πολύ ελαφρά τραύματα στο νοσοκομείο είπε, "δεν το είδαμε να έρχεται;" Είναι βέβαιο ότι στην άνω του διώρου πρώτη κατάθεσή του, στο πλαίσιο των ερευνών που διεξάγουν οι ιταλικές αρχές, ο 51 ετών Τζέιμις Κάτφιλντ έχει πει πολλά περισσότερα.
Αλλά για την ώρα, το ερώτημα επικεντρώνεται στο όχι και τόσο σπάνιο καιρικό φαινόμενο που ξέσπασε τα ξημερώματα της Δευτέρας κοντά στο Παλέρμο.
Ο Economist σε αναλυτικό άρθρο του εξηγεί ότι "αυτές οι μεγάλης έντασης στήλες νερού μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνες, ειδικά για τα σκάφη που πιάνονται στο πέρασμά τους".
Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται κι ένα πολύ ενδιαφέρον στατιστικό στοιχείο: Σύμφωνα με την Ανασκόπηση Ασφάλειας & Ναυτιλίας της ασφαλιστικής εταιρείας Allianz για το 2023, "τα ακραία καιρικά φαινόμενα ευθύνονται για περίπου το 20% των συνολικών απωλειών μεγάλων πλοίων παγκοσμίως κάθε χρόνο".
Τι είναι ένας υδροσίφωνας και πώς προκαλείται
Οι υδροσίφωνες είναι κατακόρυφες δίνες συμπυκνωμένων υδρατμών που προεξέχουν από τη βάση καταιγιδοφόρων νεφών και αλληλεπιδρούν με μια υδάτινη επιφάνεια.
Λέμε υδροσίφωνας και όχι ανεμοστρόβιλος επειδή αν και έχουν αρκετές ομοιότητες με τους ανεμοστρόβιλους, δηλαδή τους σίφωνες πάνω από την ξηρά, τις περισσότερες φορές οι υδροσίφωνες έχουν διαφορετικούς μηχανισμούς δημιουργίας.
Οι ανεμοστρόβιλοι παράγονται από βίαιες καταιγίδες, από νέφη σωρειτομελανίων (είναι τα πιο μεγάλα και τα πιο επικίνδυνα νέφη) όταν επικρατούν ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες, όπως μεγάλη αστάθεια, δηλαδή απότομη πτώση της θερμοκρασίας και ισχυροί ή θυελλώδεις άνεμοι χαμηλά στην τροπόσφαιρα.
Οι ιδανικές συνθήκες για τη δημιουργία τους είναι η επικράτηση αρχικά ασθενών ανέμων χαμηλά, κοντά στην επιφάνεια του νερού και ειδικά μετά τη λήξη μιας βροχόπτωσης. Υπάρχουν και υδροσίφωνες που δημιουργούνται όπως ακριβώς οι ανεμοστρόβιλοι, και πρόκειται για τους πιο ισχυρούς, που ονομάζονται "μεσοκυκλωνικοί υδροσίφωνες" αλλά είναι οι πιο σπάνιοι στην Ελλάδα και την περιοχή της Μεσογείου.
Μπορούν να γίνουν εύκολα αντιληπτοί;
Αυτό είναι ένα ερώτημα πιο δύσκολο να απαντηθεί. Η ιταλική μετεωρολογική υπηρεσία κατέγραψε ισχυρούς ανέμους και έντονη κεραυνική δραστηριότητα την ώρα που ανατράπηκε το σούπερ γιοτ.
Οι επιστημονικές απόψεις συγκλίνουν στο ότι το φαινόμενο δίνει μικρό χρόνο προειδοποίησης.
Γιατί σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή
Για να εξηγηθεί γιατί το φαινόμενο έχει σημασία για τον πλανήτη, ο Economist σημειώνει ότι ενώ οι υδροσίφωνες είναι φυσικά φαινόμενα, η αυξανόμενη συχνότητά τους λόγω της κλιματικής αλλαγής, που ευθύνεται για τις απότομες και έντονες εναλλαγές του καιρού, θα μπορούσε να δημιουργήσει αυξανόμενους κινδύνους για τις θαλάσσιες δραστηριότητες και τις παράκτιες κοινότητες.
Και συνοψίζεται ότι:
Οι υδροσίφωνες ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για τις θαλάσσιες δραστηριότητες λόγω των έντονων ανέμων τους, οι οποίοι μπορούν να ξεπεράσουν τα 100 mph, σχηματίζονται γρήγορα και δίνουν μικρή προειδοποίηση
Επιπλέον, η απρόβλεπτη φύση τους τα καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνα φαινόμενα για θαλάσσιες επιχειρήσεις, ειδικά σε παράκτιες και ανοιχτές περιοχές
Ετυμολογία και τι έλεγε ο Αριστοτέλης στα "Μετεωρολογικά"
Ο ανεμοστρόβιλος ή αλλιώς σίφωνας είναι μια βίαιη στροβιλιζόμενη στήλη αέρα σε επαφή με το έδαφος, είτε κρέμεται από σωρειτόμορφο νέφος (cumulonimbus) ή βρίσκεται κάτω από σωρειτόμορφο νέφος και συχνά (αλλά όχι πάντα) ορατό ως νέφος χωνί. Οι σίφωνες εμφανίζονται τόσο πάνω από την ξηρά, οπότε ονομάζονται σίφωνες ξηράς (tornadoes), όσο και πάνω από τη θάλασσα, οπότε ονομάζονται σίφωνες θαλάσσης ή υδροσίφωνες (waterspouts) και είναι ολόιδια φαινόμενα.
Ετυμολογικά, η λέξη σίφωνας προήλθε από το αρχαίο ελληνικό σίφων, δηλαδή σωλήνας. Σύντομα όμως, η ονομασία αυτή δόθηκε και στο μετεωρολογικό φαινόμενο που έβλεπαν να μοιάζει με σωλήνα που ενώνει τα σύννεφα με το έδαφος ή τη θάλασσα. Οι σίφωνες ξηράς και οι σίφωνες θάλασσας ήταν γνωστοί στην αρχαιότητα.
Ουσιαστικά το σύνολο των κλασικών φιλοσόφων έχουν προσπαθήσει να ερμηνεύσουν αυτά τα φαινόμενα. Μάλιστα, ο Αριστοτέλης γύρω στο 350 π.Χ. στα"Μετεωρολογικά" του έδωσε μια πλήρη περιγραφή και του σίφωνα, ιδίως των διαδοχικών σταδίων του, από τη δημιουργία έως την τελική φάση εξάντλησης του, δίνοντας την εξής περιγραφή:
"Ο ανεμοστρόβιλος προέρχεται από την αποτυχία ενός νεοσύστατου κυκλώνα για να ξεφύγει από το σύννεφο του. Λόγω της αντίστασης που δημιουργεί η δίνη και αναδύεται όταν η σπείρα κατεβαίνει προς τη γη μεταφέροντας κατά μήκος της σύννεφο που δεν μπορεί να αποσυνδεθεί. Όταν φυσάει σε ευθεία γραμμή μεταφέρει μαζί ό,τι προέρχεται από την κυκλική του κίνηση και ανατρέπει και εγκλωβίζει ό,τι συναντά".
Από: TheToc.gr