21 χρόνια από τη σφαγή στο λύκειο Κολουμπάιν

20 Απριλίου 1999, μία ακόμα συνηθισμένη Τρίτη ξημέρωνε στο Κολουμπάιν, στη μικρή κωμόπολη της πολιτείας του Κολοράντο. Λίγες ώρες αργότερα, όμως, το αίμα όλου του πλανήτη θα πάγωνε με αυτά που μετέδιδαν τα διεθνή πρακτορεία: οι Eric Harris και Dylan Klebold, 18 και 17 χρονών αντίστοιχα, μαθητές του Λυκείου Κολουμπάιν, είχαν τραυματίσει 24 άτομα και σκοτώσει 13 συμμαθητές και καθηγητές τους μέσα στον χώρο του σχολείου πριν στρέψουν, τελικά, τα όπλα ενάντια στους ίδιους τους εαυτούς.

Όλα ξεκίνησαν ως ένα αθώο παιχνίδι. Πρώτα ήταν οι πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή με shoot' em up games, ύστερα ήρθαν τα δυναμιτάκια και οι σκανδαλιές στη γειτονιά, αργότερα ακολούθησαν οι βανδαλισμοί και οι διαδικτυακές οδηγίες για το πώς μπορεί κανείς να κατασκευάσει αυτοσχέδιες βόμβες. Κάπως, δηλαδή, σαν το Fight Club· μόνο που όλα αυτά συνέβαιναν σε πραγματικό τόπο και χρόνο, με την αιματηρή τραγωδία να χαράσσεται στη συλλογική μνήμη των Ηνωμένων Πολιτειών με τα πιο μελανά χρώματα.

Τα αίτια πίσω από την σφαγή

Σκηνές από τις εκδηλώσεις μνήμης και διαμαρτυρίας που ακολούθησαν.

Το Bowling for Columbine χωρίς να μασά τα λόγια του αναζήτησε τις αιτίες

Όταν κάποιος αναζητήσει τον όρο school shooting στο Google, παρατηρεί δύο πράγματα. Πρώτον ότι, όντως, υπάρχει ως όρος και δεύτερον ότι η λίστα με τα καταγεγραμμένα συμβάντα αφορά σχεδόν αποκλειστικά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πέρα από τη συνηθισμένη εξυπνάδα ότι "όλα τα κακά του κόσμου από εκεί ξεκινούν" είναι πραγματικά να απορεί κανείς με την ένταση του φαινομένου επί αμερικανικού εδάφους. Αλλά για μισό λεπτό: Ο Καναδάς βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα πιο κει και φαίνεται να αγνοεί επιδεικτικά το ζήτημα.

Πάνω σε αυτήν την εύλογη απορία βάσισε ο Michael Moore ένα από τα πιο προβεβλημένα ντοκιμαντέρ των τελευταίων δεκαετιών παγκοσμίως. Το Bowling for Columbine (2002) αναζήτησε χωρίς να μασά τα λόγια του τις αιτίες πίσω από το τραγικό συμβάν. "Μακάρι κάποιος να τους είχε πει ότι δε θα ζούσαν όλη τους τη ζωή εκεί" λέει ο Matt Stone, ένας εκ των δημιουργών του South Park, γέννημα θρέμμα της περιοχής σε μία σκηνή του ντοκιμαντέρ. "Αν ήσουν loser στο λύκειο, σε έκαναν να πιστεύεις ότι δεν υπάρχει καμία διαφυγή, θα ήσουν έτσι για μία ζωή. Όταν νιώθεις μία ζωντανή αποτυχία και δεν ξέρεις πώς να το αντιμετωπίσεις, ο θυμός μεγαλώνει μέσα σου".

Η λέξη loser δεν έχει (ακόμα) ακριβή μετάφραση στα ελληνικά, κάτι που ισχύει και για πολλές άλλες γλώσσες του κόσμου. Δίνει την εντύπωση ότι αποτελεί παράγωγου του αμερικανικού τρόπου ζωής καθώς και του τρόπου που αντιμετωπίζουν τα αμερικανικά Μέσα Ενημέρωσης τις ειδήσεις αλλά και, γενικότερα, την ίδια τη ζωή. "Ζούμε σαν χαμένα παιδιά τις ανολοκλήρωτες περιπέτειές μας" έγραφε στην Κοινωνία του Θεάματος ο Guy Debord, μία φράση που δείχνει να ταιριάζει γάντι στην καθημερινότητα των ανθρώπων που οι συμπολίτες/συμμαθητές τους φορούν την ενοχλητική κι επικίνδυνη για τον ψυχισμό ταμπέλα του loser. 

---

Γιατί, όμως, τα θύματα δεν παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους όπως φαίνεται να κάνουν στις Η.Π.Α με περισσότερες από 400 καταγεγραμμένες περιπτώσεις school shootings;

---

Το φαινόμενο του bullying όμως, υπαρκτό εδώ και χρόνια σε κάθε σχολικό ή πανεπιστημιακό περιβάλλον (που οι περισσότεροι το έχουμε ζήσει ως θύματα ή ως θύτες), δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των Η.Π.Α. "Βαγγέλης Γιακουμάκης, δολοφονημένος από λεβέντες" γράφει ένα χαρακτηριστικό γκράφιτι αφιερωμένο στην υπόθεση που συγκλόνισε την χώρα μας πριν λίγο καιρό κι ακόμα προκαλεί κλυδωνισμούς με τη δίκη της.

Γιατί, όμως, τα θύματα δεν παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους όπως φαίνεται να κάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες με περισσότερες από 400 καταγεγραμμένες περιπτώσεις από school shootings; Κανείς δεν μπορεί να πει με απόλυτη σιγουριά, ούτε καν το FBI που έχει καταγράψει σε έγγραφό του τις βασικές ενδείξεις που προμηνύουν ένα μακελειό σε σχολικό περιβάλλον. 

Δεν είναι όμως οι ενδείξεις το σημαντικό ζήτημα αλλά οι αιτίες. Κι αν βασιστούμε στα όσα λέει το Bowling for Columbine, κάτι που δεν έχουμε κανένα λόγο να μην κάνουμε, η βασική αιτία είναι μία: η οπλοκατοχή. Στις Η.Π.Α μπορείς να προμηθευτείς ένα όπλο πιο εύκολα από ότι αγοράζεις ένα πακέτο τσιγάρα.

Οι πρωταγωνιστές

"Θάνατος στους εχθρούς, εκρήξεις παντού, θάνατος στους μπάτσους!"

Ο Eric Harris έγραφε, μεταξύ άλλων δολοφονικών φαντασιώσεων, το 1998 στο blog του: "Το μόνο που θέλω είναι να σκοτώσω και να τραυματίσω όσο πιο πολλούς μπορώ, ιδιαίτερα άτομα σαν τον Brooks Brοwn". Όταν, αντίστοιχα, τους ζήτησαν να γράψουν ένα ποίημα στην τάξη, ο Harris το έκανε με επιτυχία. Απλά η οπτική του ήταν κάπως ασυνήθιστη κι ιδιαίτερα μακάβρια: περίγραφε τα συναισθήματα που θα είχε αν ήταν μία σφαίρα. Ειδικοί αναλυτές και ψυχολόγοι υποστήριξαν ότι έπασχε από σχιζοφρένεια ενώ παρουσίασαν τον Dylan Klebold ως έφηβο με καταθλιπτικές τάσεις. Ο τελευταίος, μάλιστα, έγραψε ένα διήγημα για κάποιον που ανοίγει πυρ και σκοτώνει αδιακρίτως μαθητές σε σχολείο.

Τον Ιανουάριο του 1998, το φονικό δίδυμο συνελήφθη για μικροκλοπές και υποχρεώθηκε να παρακολουθήσει συνεδρίες με ψυχιάτρους ως μέρος της ποινής. "Θάνατος στους εχθρούς, εκρήξεις παντού, θάνατος στους μπάτσους! Η οργή μου για το συμβάν του Ιανουαρίου θα είναι θεϊκή" ήταν οι απειλητικές λέξεις που σημείωσε, λίγο καιρό αργότερα, σε ένα σημειωματάριο ο Harris. Θεωρείται πια δεδομένο ότι οι δύο νεαροί, σε έναν άτυπο διαγωνισμό που θύμιζε video game, ήθελαν να γράψουν ιστορία προκαλώντας την τρομοκρατική ενέργεια με τους περισσότερους νεκρούς επί αμερικανικού εδάφους.

Φανερά συγκινημένες, δύο μαθήτριες βοηθούν τη φίλη τους που ξέφυγε τελευταία στιγμή από τα πυρά των δραστών.

Ήταν, όμως, οι πράξεις τους κινούμενες ιδεολογικά; Υπάρχουν υποψίες ότι ο Harris, ο οποίος αναγνωρίζεται ως ο ιθύνων νους της σφαγής, έτρεφε έναν θαυμασμό ανάμεικτο με δέος για τη Ναζιστική Γερμανία. Σε καμία περίπτωση πάντως δεν μπορεί κάποιος να μιλήσει για έγκλημα πολιτικού μίσους. Καλύτερα θα ήταν να αναζητήσουμε τις αιτίες στην σκοτεινή καθημερινότητα των εφήβων των 90s (σοβαρά προβλήματα κοινωνικής συνοχής, έλλειψη ουσιαστικού οράματος, η βία ως απόδειξη ανωτερότητας) και την μακρά παράδοση αυτοδικίας που υπάρχει στη φαινομενικά φιλήσυχη αμερικανική επαρχία. 

---

"Ίσως πρέπει να μαχαιρώσουμε μερικούς, ίσως θα έχει περισσότερη πλάκα" φέρεται να είπε ο Klebold, λίγο πριν αυτοκτονήσει.

---

Το γεγονός ότι και οι δύο νεαροί φαίνεται να είχαν υποστεί επανειλημμένα bullying στα πλαίσια του σχολικού τους περιβάλλοντος μόνο τυχαίο φαίνεται να μην είναι. "Μας είχατε βγάλει την πίστη για χρόνια" λέει, σε ελεύθερη μετάφραση, ο Klebold σε βιντεοσκοπημένο υλικό που κυκλοφόρησε μετά την σφαγή. Με ποιον τρόπο όμως αποφάσισαν να αντιδράσουν; Επαναληπτικά πυροβόλα, κοντόκαννες καραμπίνες, βόμβες κάθε είδους, ακόμα και κοφτερά μαχαίρια ήταν η απάντησή τους. Ένα οπλοστάσιο που θα ζήλευε μέχρι και κάποιος βετεράνος του Αφγανιστάν.

Στις 12:08 το μεσημέρι και μέσα σε λιγότερο από 60 λεπτά τα πάντα είχαν τελειώσει. Το συμβάν που έμεινε γνωστό ως Columbine High School Massacre ξεκίνησε με εκρήξεις βομβών, συνεχίστηκε με ανταλλαγή πυρών με την αστυνομία, κορυφώθηκε με ωμές εκτελέσεις μαθητών και καθηγητών στην βιβλιοθήκη του σχολείου για να ολοκληρωθεί με την αυτοκτονία των δύο δραστών. "Ίσως πρέπει να μαχαιρώσουμε μερικούς, ίσως θα έχει περισσότερη πλάκα" φέρεται να είπε ο Klebold, λίγο πριν πατήσει για τελευταία φορά τη σκανδάλη του όπλου που είχε κολλήσει στον κρόταφό του.

Είκοσι χρόνια μετά, η εύκολη λύση είναι να θεωρήσουμε τους Eric Harris και Dylan Klebold τέρατα σε σώματα ανθρώπων. Θα ήταν ένας απλός τρόπος να κρύψουμε βαθιά στην ντουλάπα τους σκελετούς που τόσο μας τρομάζουν. Η νεαρή ηλικία όμως των δραστών κάνουν συνένοχο τον τρόπο που μεγάλωσαν τα δύο ψυχικά και κοινωνικά παραστρατημένα παιδιά. Οι δικοί τους θάνατοι και -κυρίως- οι δολοφονίες των θυμάτων λερώνουν μέχρι σήμερα την αμερικανική σημαία.

Άλλωστε, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και παρόλα τα δρακόντια μέτρα ασφαλείας τα school shootings δεν έχουν σταματήσει μέχρι σήμερα. Όσο για εμάς τους υπόλοιπους; Ας μην κοιτάξουμε πολύ μακριά, δεν είναι λίγες οι περιοχές στην Ελλάδα που η οπλοκατοχή και η αυτοδικία θεωρούνται ακόμη μαγκιά και ένδειξη ανδρισμού. 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr