Οικονομική φούσκα είναι το όνομα με το οποίο έχει γίνει γνωστό ένα φαινόμενο που συμβαίνει στις αγορές, όταν οι τιμές αρχίζουν να ανεβαίνουν χωρίς λογική και χωρίς έλεγχο για ένα παρατεταμένο χρονικό διάστημα, μέχρι να γίνει μία έκρηξη, να σκάσει η φούσκα και οι τιμές να πέσουν ξανά και απότομα. Ο ακριβής ορισμός μίας οικονομικής φούσκας περιλαμβάνει τόσο την ξαφνική αύξηση της τιμής όσο και την ξαφνική πτώση της. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι γνωστή και ως ένας οικονομικός κύκλος -στη δίνη του οποίου δεν θέλεις να βρεθείς- που χαρακτηρίζεται από μία γρήγορη επέκταση που ακολουθείται από μία εξίσου γρήγορη σμίκρυνση.
Τουλίπες, η πρώτη φούσκα
Πριν από κάποιους αιώνες, ένα μπουκέτο με τουλίπες άξιζε σχεδόν όσο ένα σπίτι κι αυτό επειδή η τιμή τους είχε διαμορφωθεί ως αποτέλεσμα μίας οικονομικής φούσκας, σε αντίθεση με αυτή των σπιτιών που ήταν αγαθά με πραγματική αξία στην αγορά.
Γιατί συμβαίνουν οι οικονομικές φούσκες;
Πίσω από αυτό το φαινόμενο υπάρχουν πολιτισμικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των τουλιπών με τις εξωφρενικά υψηλές τιμές κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, η φούσκα που βίωσε αυτό το λουλούδι σχετιζόταν με το συγκείμενο και την αξία που του είχαν δώσει οι άνθρωποι.
Στο Άμστερνταμ εκείνης της εποχής υπήρχαν έμποροι που έβγαζαν πολλά χρήματα και ήθελαν να δείξουν τον πλούτο τους στους άλλους με επιδεικτικά μεγάλους κήπους. Για εκείνους, το πιο περιζήτητο λουλούδι ήταν οι τουλίπες, που τότε θεωρείτο ένα από τα πιο όμορφα του κόσμου.
Το συγκεκριμένο λουλούδι έπρεπε να εισαχθεί από άλλα μέρη της Ευρώπης γι’ αυτό και από ένα σημείο και μετά έγινε εξαιρετικά δύσκολη η πρόσβαση σε αυτό, κάτι που έκανε το γόητρο με το οποίο ήταν συνδεδεμένο ακόμα πιο ισχυρό. Σε αυτό το context και δυναμιτιζόμενη από τις προκλήσεις του νόμου της αγοράς και της ζήτησης, η τιμή της τουλίπας ανέβαινε όλο και περισσότερο.
Όσο υπήρχαν, λοιπόν, άνθρωποι πρόθυμοι να πληρώσουν τα πάντα γι’ αυτό το λουλούδι, η τιμή του ανέβαινε σε γελοιωδώς δυσθεώρητα ύψη. Αυτή η παράλογη "λογική" είναι μία βασική αρχή της οικονομικής φούσκας που μπορεί να βρει εφαρμογή σχεδόν στα πάντα.
Το ίδιο συμβαίνει και όταν κάποιοι επενδυτές ανεβάζουν τις τιμές μίας συγκεκριμένης επένδυσης. Πιστεύοντας (;) στις προοπτικές που διακρίνουν για το μέλλον της, φτάνουν στο σημείο να υπερβούν την πραγματική αξία της εταιρείας στην οποία επενδύουν. Όταν αυτή φούσκα σκάσει, η εταιρεία χάνει την αξία της. Και οι άνθρωποι που έχουν επενδύσει σε αυτή, τα χρήματά τους.
> Διάβασε ακόμα: Δύσκολοι καιροί για κρυπτονομίσματα και φούσκες της αγοράς
Πότε σκάει μία οικονομική φούσκα
Μία οικονομική φούσκα πλησιάζει στο σημείο της έκρηξής της όταν η τιμή ενός συγκεκριμένου αγαθού ή της επένδυσης σε μία συγκεκριμένη εταιρεία αρχίσει να πέφτει. Τότε οι άνθρωποι συνειδητοποιούν μαζικά ότι η εν λόγω τιμή είχε υπερβεί το αρμόζον επίπεδο. Κι έτσι, αφού η κατανάλωση ενός αγαθού ή το ενδιαφέρον για μία αγορά αρχίσει να πέφτει χωρίς σταματημό, το ίδιο γρήγορα πέφτει και η τιμή του.
> Διάβασε ακόμα: Τι συνέβη με την ταξιδιωτική φούσκα της Νέας Ζηλανδίας
Πώς μπορείς να προστατευτείς
Αυτό το παράδοξο φαινόμενο συνεχίζει να επανέρχεται συνέχεια, γι’ αυτό και είναι σημαντικό το να σκέφτεσαι με καθαρό μυαλό πριν κάνεις κάποια αγορά ή κάποια ακριβή επένδυση, πάντα έχοντας στο μυαλό σου το αν η τιμή που πληρώνεις για ένα αγαθό ανταποκρίνεται όντως στην πραγματική του αξία.