Στις 18 Ιουλίου, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε έναν νόμο με το φιλόδοξο όνομα GENIUS Act. Αν όμως ο αντίκτυπός του αποδειχθεί τόσο καταστροφικός για το χρηματοπιστωτικό σύστημα όσο προβλέπουν πολλοί, τότε η ονομασία θα μοιάζει ειρωνική: τι είδους "ιδιοφυΐα" άφησε τη βιομηχανία των κρυπτονομισμάτων να καθορίσει τους δικούς της κανόνες;
Ο νόμος, Guiding and Establishing National Innovation for U.S. Stablecoins, υποτίθεται ότι θέτει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τα stablecoins, ένα είδος κρυπτονομίσματος που διαφημίζεται ως σταθερό, επειδή συνδέεται συνήθως με το δολάριο. Παρά την ονομασία τους, τα stablecoins είναι ίσως το πιο επικίνδυνο κομμάτι του κόσμου των crypto – ακριβώς επειδή εμφανίζονται ως "ασφαλή". Το μοντέλο τους θυμίζει τη λογική που οδήγησε στην κρίση των subprime: προϊόντα που παρουσιάζονται ως ακίνδυνα ενώ δεν είναι.
Κρυπτονομίσματα: Θα προκαλέσουν την επόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση
Η βασική ιδέα είναι απλή: αγοράζεις σήμερα stablecoins αξίας 100 δολαρίων και υποτίθεται ότι όποτε τα εξαργυρώσεις θα πάρεις πίσω 100 δολάρια. Γι’ αυτό και πολλοί τα αντιμετωπίζουν σαν έναν ψηφιακό, ασφαλή "λογαριασμό". Στην πράξη όμως, κάθε υπόσχεση σταθερότητας έχει διαψευστεί. Στα 11 χρόνια της ύπαρξής τους, αρκετοί εκδότες έχουν καταρρεύσει, εξαφανίζοντας δισεκατομμύρια. Η περίπτωση της Terra το 2022, που έσβησε περίπου 52 δισ. ευρώ σε λίγες ημέρες, είναι μόνο το πιο ηχηρό παράδειγμα.
Ο νόμος GENIUS, που θα εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2027, υποτίθεται ότι μειώνει τον κίνδυνο τέτοιων καταρρεύσεων. Όμως η ουσία του είναι ότι θωρακίζει τα κέρδη των εκδοτών, όχι τους επενδυτές ούτε τους φορολογούμενους. Αντί να περιορίζει τον κίνδυνο, ακουμπάει τις προϋποθέσεις για μια πολύ μεγαλύτερη κρίση στο μέλλον.
Οι υποστηρικτές των stablecoins ισχυρίζονται ότι αυτά προσφέρουν έναν γρήγορο, φθηνό και τεχνολογικά ανώτερο τρόπο μεταφοράς χρημάτων, ειδικά διεθνών. Στην πραγματικότητα όμως, τα crypto παραμένουν ευάλωτα σε απάτες, κυβερνοεπιθέσεις και λάθη που δεν αναστρέφονται. Το πρώτο μισό του 2025 εκλάπησαν σχεδόν 2,6 δισ. ευρώ σε κρυπτονομίσματα. Ένα λάθος ψηφίου σε μια συναλλαγή αρκεί για να χαθεί ολόκληρη περιουσία, χωρίς μηχανισμό προστασίας ή ανάκτησης.
Εξάλλου, η συντριπτική πλειονότητα των κατόχων crypto δεν τα χρησιμοποιεί για πληρωμές. Τα stablecoins έχουν πραγματικό πλεονέκτημα κυρίως ως μέσο εισόδου στο δολαριακό σύστημα χωρίς τους ελέγχους και τις ρυθμίσεις που ισχύουν στις τράπεζες – όπως οι κανόνες "Γνώρισε τον πελάτη σου". Κάτι που τα καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικά σε χρήματα αμφίβολης προέλευσης.
Ως τώρα, οι εγγενείς κίνδυνοι των stablecoins κρατούσαν την αγορά περιορισμένη, περίπου στα 260 δισ. ευρώ. Αν κατέρρεε όλη αύριο, το αμερικανικό σύστημα θα άντεχε. Με τον νέο νόμο όμως, αναλυτές της Citigroup προβλέπουν ότι το μέγεθος της αγοράς θα μπορούσε να εκτιναχθεί γύρω στα 3,4 τρισ. ευρώ μέχρι το 2030. Μια χρεοκοπία σε τέτοιο μέγεθος θα προκαλούσε παγκόσμιο σοκ.
Οι εκδότες stablecoins λειτουργούν ουσιαστικά σαν τράπεζες: δέχονται καταθέσεις και υπόσχονται άμεση εξαργύρωση. Οι τράπεζες όμως ελέγχονται, επιθεωρούνται και κυρίως πληρώνουν για ασφάλιση καταθέσεων. Οι εκδότες stablecoins δεν κάνουν κανένα από τα παραπάνω. Ο νόμος GENIUS περιορίζεται σε ετήσιους ελέγχους για λίγες μόνο πολύ μεγάλες εταιρείες και επιτρέπει στους εκδότες να επενδύουν σε ομόλογα τριμήνου, που έχουν υψηλότερες αποδόσεις αλλά και σοβαρό κίνδυνο απώλειας αξίας.
Αν η αξία αυτών των ομολόγων πέσει και οι κάτοχοι θελήσουν τα χρήματά τους πίσω, το αποτέλεσμα είναι ένα ψηφιακό bank run, πολύ πιο γρήγορο και ανεξέλεγκτο από μια παραδοσιακή τραπεζική κρίση. Οι τράπεζες διαθέτουν ασπίδες. Τα stablecoins όχι. Και κανείς δεν πληρώνει για τις ζημιές μέχρι να είναι πολύ αργά.
Οι απαιτήσεις για "διαφοροποίηση" των αποθεματικών δεν λύνουν πραγματικά κάτι. Οι μηνιαίες αποκαλύψεις είναι πάντα ξεπερασμένες σε ένα περιβάλλον όπου δισεκατομμύρια κινούνται σε κλάσματα δευτερολέπτου. Ένας εκδότης που μοιάζει σταθερός σήμερα μπορεί να είναι αφερέγγυος την επόμενη εβδομάδα.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνη όσο οι εκδότες γίνονται μεγάλοι κάτοχοι αμερικανικών ομολόγων. Η Tether, για παράδειγμα, κατέχει πλέον περίπου 116 δισ. ευρώ σε αμερικανικά ομόλογα, όσο μια μεσαία δύναμη όπως η Γερμανία. Αν χρειαστεί να πουλήσει απότομα αυτά τα ομόλογα για να καλύψει μαζικές εξαγορές, η επίπτωση θα μεταφερθεί σε όλη την αγορά, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού για όλους.
Παρότι ο νόμος απαγορεύει μερικές από τις πιο ριψοκίνδυνες πρακτικές, δεν ακουμπά το βασικό πρόβλημα: τα stablecoins αξίζουν όσο οι επενδύσεις που τα στηρίζουν, και αυτές οι επενδύσεις ανεβοκατεβαίνουν σε αξία. Για να βγάλουν χρήματα, οι εκδότες πρέπει να αναλάβουν ρίσκο. Αυτό είναι δομικό, όχι τυχαίο.
Αυτό που πραγματικά προσφέρουν τα stablecoins – όπως και τα money market funds το 2008 – είναι μια χρυσή θέση: αποφεύγουν να πληρώσουν για ασφάλιση, ενώ γνωρίζουν ότι αν κάτι πάει στραβά, θα απαιτήσουν κρατική διάσωση. Κάτι παρόμοιο έγινε τότε με περίπου 2,3 τρισ. ευρώ σε τέτοια κεφάλαια, χωρίς αυτά να έχουν πληρώσει ούτε ένα ευρώ για την προστασία που έλαβαν.
Μέχρι στιγμής, οι κρίσεις στις crypto αγορές δεν επηρέασαν την πραγματική οικονομία. Η κατάρρευση της FTX το 2022, για παράδειγμα, δεν άφησε ουσιαστικό αποτύπωμα στις ΗΠΑ. Αλλά τα stablecoins έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να διασυνδέονται με το πραγματικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Και ο νόμος GENIUS τοποθετεί πάνω τους έναν ακόμα μεγαλύτερο ρόλο: να ενισχύσουν τη ζήτηση για το τεράστιο και διογκούμενο αμερικανικό χρέος.
Το πρόβλημα είναι ότι μεγάλο μέρος αυτής της ζήτησης μπορεί να προέλθει από αμφίβολες πηγές. Υπολογίζεται ότι περίπου 10% του παγκόσμιου πλούτου είναι "σκιώδη" κεφάλαια – χρήματα που αναζητούν τρόπους να ενταχθούν σε νόμιμα περιουσιακά στοιχεία. Τα stablecoins αποτελούν ιδανικό όχημα για αυτό.
Εν τω μεταξύ, το Binance πλήρωσε πρόστιμο περίπου 3,4 δισ. ευρώ για διευκόλυνση συναλλαγών με τρομοκρατικές οργανώσεις, και ο ιδρυτής του έλαβε χάρη από τον Τραμπ το 2025, ενώ κυκλοφορούν πληροφορίες ότι το ανταλλακτήριο θα συνεργαστεί με την οικογένεια Τραμπ. Η ίδια οικογένεια λανσάρει και δικό της stablecoin, το USD1.
Παρά τη διαφθορά που αναδύεται, το μεγαλύτερο ζήτημα είναι ότι οι εκδότες stablecoins επιδιώκουν να αυξήσουν τους όγκους των "καταθέσεων" τους χωρίς ουσιαστικές εγγυήσεις ότι μπορούν να τις επιστρέψουν. Και όσο μεγαλώνει η συνολική αγορά crypto, τόσο μεγαλύτεροι γίνονται οι κραδασμοί κάθε φορά που κάτι πάει στραβά. Στις 10 Οκτωβρίου 2025, η αγορά crypto πέρασε τη χειρότερη μονοήμερη κατάρρευση της ιστορίας της, έπειτα από νέες εμπορικές απειλές του Τραμπ προς την Κίνα. Η πραγματική οικονομία δεν επηρεάστηκε – αλλά αυτή η "απόσταση ασφαλείας" δεν θα κρατήσει για πάντα.
Ο νόμος GENIUS δεν προσφέρει τα εργαλεία για να αποφευχθεί μια μεγάλη κρίση stablecoins. Υπάρχει όμως χρόνος, καθώς ο νόμος δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ. Η προφανής λύση θα ήταν να αντιμετωπίζονται οι εκδότες stablecoins όπως οι τράπεζες: να πληρώνουν ασφάλιστρα, να υπόκεινται σε τακτικούς ελέγχους, να κάνουν άμεσες αποκαλύψεις κινδύνων και να δραστηριοποιούνται εντός των ΗΠΑ, όχι σε φορολογικούς παραδείσους.
Παράλληλα, οι πολιτικοί θα έπρεπε να διορθώσουν τις πρακτικές που κάνουν τις διεθνείς μεταφορές τόσο ακριβές, διότι αυτό είναι το επιχείρημα που ανακυκλώνει η βιομηχανία crypto για να δικαιολογήσει την ύπαρξή της.
Μετά την κρίση του 2008, κάποιος ρώτησε τον επενδυτή Τζέρεμι Γκράνθαμ τι μάθαμε. Η απάντησή του ήταν αποκαλυπτική: "Βραχυπρόθεσμα πολλά, μεσοπρόθεσμα λίγα, μακροπρόθεσμα τίποτα". Τα stablecoins είναι μια υπενθύμιση ότι έχουμε ξεχάσει τι σημαίνει παράλογος κίνδυνος.
Σε μια ελεύθερη κοινωνία, η κυβέρνηση δεν μπορεί να εμποδίσει την κερδοσκοπία. Ο καθένας μπορεί να ρισκάρει τα δικά του χρήματα. Το πρόβλημα αρχίζει όταν το ρίσκο μεταφέρεται στα χρήματα των άλλων. Αυτό ακριβώς κάνουν οι εκδότες stablecoins – και αυτό ενθαρρύνει ο νόμος GENIUS. Η κυβέρνηση Τραμπ και ένα πρόθυμο Κογκρέσο έχουν ανάψει το φιτίλι της επόμενης οικονομικής κρίσης των ΗΠΑ. Αν δεν κοπεί εγκαίρως, η έκρηξη είναι θέμα χρόνου.
Με πληροφορίες του Atlantic
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.