Ο Paolo Mosetti, οικονομικός ανθρωπολόγος και συγγραφέας που κείμενά του δημοσιεύονται συχνά στο ιταλικό Esquire και γενικότερα στον διεθνή Τύπο, υποστηρίζει ότι έχει εντοπίσει ένα μέγα λάθος που κάνουν οι διανοούμενοι υποστηρικτές της Ουκρανίας στον πόλεμο με τη Ρωσία. Το ότι αποκαλούν τη Ρωσία φασιστικό κράτος. Είναι όντως έτσι τα πράγματα;
Η επιρροή του Timothy Snyder
Όλα φαίνεται να ξεκινούν για εκείνον από την επιρροή του βιβλίου Ο δρόμος προς την ανελευθερία του Timothy Snyder (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος). Ο καθηγητής του Γέιλ, ανέπτυξε τη συλλογιστική που το διατρέχει πρόσφατα σε ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε στους New York Times, το οποίο φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο: Πρέπει να το πούμε. Η Ρωσία είναι ένα φασιστικό κράτος.
Ποιο είναι το επιχείρημα τόσο του βιβλίου όσο και του άρθρου; Το ότι στη ρητορική του αυτοκρατικού τρόπου διακυβέρνησης του Vladimir Putin χρησιμοποιούνται φασιστικές ιδέες και ότι η Ρωσία αυτή τη στιγμή διεξάγει έναν φασιστικό πόλεμο καταστροφής. Αν νικήσει, μάλιστα, τότε οι φασίστες όλου του κόσμου θα καθησυχαστούν ότι όλα βαίνουν καλώς για εκείνους.
Ο Mosetti αμφιβάλλει, όμως, για το αν η Ρωσία όντως πληρεί όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν ένα κράτος φασιστικό. Ο Snyder κάνει λόγο για τη λατρεία ενός και μοναδικού ηγέτη, για τη θεοποίηση των νεκρών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και για τον μύθο μιας περασμένης χρυσής εποχής αυτοκρατορικής δόξας, που θα επανακτηθεί μέσα από τη 'θεραπευτική βία' του αιματηρού πολέμου στην Ουκρανία.
Όλα αυτά, όμως, για τον Mosetti, αποτελούν ένα 'τσουβάλιασμα', καθώς δεν λαμβάνονται υπόψη άλλοι παράγοντες που συντέλεσαν στην έναρξη αυτού του πολέμου, όπως η επέκταση του νατοϊκού μπλοκ.
Είναι τελικά ο Putin φασίστας ή κάποιου είδους δικτάτορας;
Η δουλειά του Snyder, βέβαια, έχει κριθεί και από άλλους ως ανακριβής και 'ανέντιμα επιλεκτική', όπως από τη Γαλλίδα ιστορικό Marlène Laruelle, που το επιστημονικό της ενδιαφέρον εστιάζει στη 'μετα-Σοβιετική σκηνή', τις ιδεολογίες και τον εθνικισμό. Όπως έχει παρατηρήσει, το Κρεμλίνο δεν ζει μέσα σε έναν ιδεολογικό κόσμο που αντλεί την έμπνευσή του από τη ναζιστική Γερμανία, αλλά σε έναν κόσμο στον οποίο οι κεντρικές ιστορικές αναφορές, όπως και τα τραύματα, έχουν διαμορφωθεί μέσα από τη Διάσκεψη της Γιάλτας, τα χρόνια των Gorbachev και Yeltsin, όπως και τη κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο ιστορικός του Ρωσικού εθνικισμού Giovanni Savino, πάλι, που έφυγε από τη Μόσχα αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία, υποστηρίζει ότι το καθεστώς του Putin μοιάζει περισσότερο με κάποιο είδος δικτατορίας παρά με ένα καθεστώς σαν αυτό του Mussolini.
Με το να τσουβαλιάζονται τα καθεστώτα, ο Mosetti υποστηρίζει ότι κατά κάποιον τρόπο κατασκευάζεται ένα είδος 'σύγκρουσης πολιτισμών' κάτι που, ως concept, αποκλείει τη δυνατότητα των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις δύο εμπλεκόμενες πλευρές.
Κάτι ακόμα. Η δημοφιλής στους φιλελεύθερους κύκλους Anne Applebaum, ανέπτυξε στο περιοδικό Atlantic κάτι σαν ένα όραμα ολοκληρωτικής ήττας και ταπείνωσης του Putin ως προϋπόθεση για να ξεκινήσει ένας διάλογος, χωρίς να εξηγεί το πώς μπορεί να συμβεί αυτό με 'αποδεκτό' κόστος.
> Διάβασε ακόμα: Η Ρωσία ξεμένει από σύγχρονα τανκς
Ίσως ο Snyder και η Applebaum να είναι πολύ θυμωμένοι, ίσως να έχουν πάρει το θέμα πολύ προσωπικά για να έχουν τη δημιουργική ενσυναίσθηση που χρειάζεται για να κατανοήσουν τους αντιπάλους τους και να υποστηρίξουν τους σκοπούς των κοινωνιών που θέλουν να σώσουν από τον ολοκληρωτισμό. Ο Mosetti, μάλιστα, περιγράφει τα κείμενά τους ως 'ξεσπάσματα ιδεολογικής φιλοδοξίας και ανούσιας εριστικότητας'.
> Διάβασε ακόμα: Τα λάθη της ρωσικής αντικατασκοπείας
Ποιος ξέρει, βέβαια, το πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος; Ίσως ο ρωσικός στρατός να κατατροπωθεί μια και καλή στην Ουκρανία. Ίσως να συμβεί μια ευγενής επανάσταση στη Μόσχα, να έχουμε δηλαδή μια σπάνια περίπτωση, από αυτές στις οποίες οι πολίτες μιας δύναμης σε πτωτική πορεία συμφωνούν στην αποκήρυξη των επεκτατικών τους βλέψεων.
Ό,τι κι αν συμβεί, έτσι όπως βλέπει τα πράγματα ο Mosetti, το να διαβάζουν οι Ουκρανοί τα 'παραληρήματα' του Snyder και της Applebaum, δεν τους βοηθάει. Το αν έχει δίκιο ή άδικο, ας το κρίνουν οι ειδικοί, πριν το κρίνει η ιστορία.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.