Η ίδια η φράση το εξηγεί: τοξική παραγωγικότητα σημαίνει ότι η φυσική ανάγκη να πετύχουμε κάτι θετικό μετατρέπεται σε υπερβολή. Η "τοξικότητα" προκύπτει όταν κάποιος αρχίζει να ασχολείται εμμονικά με την απόδοση και τη δουλειά, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει λόγος.
Για όποιον ζει έτσι, ο χρόνος που είναι ξύπνιος θεωρείται υποχρέωση απέναντι στην επιτυχία. Αυτό μεταφράζεται σε αδιάκοπη εργασία, χωρίς ξεκούραση ή στιγμές αναψυχής.
Τι είναι η τοξική παραγωγικότητα στη δουλειά
Το παράδοξο είναι πως η τοξική παραγωγικότητα τελικά απομακρύνει τον άνθρωπο από τον στόχο του, οδηγώντας τον σε εξάντληση, κάτι εξίσου βλαβερό με την αναβλητικότητα.
Άτομα που έχουν εγκλωβιστεί σε αυτή τη νοοτροπία νιώθουν ενοχές όταν δεν δουλεύουν ή όταν αφιερώνουν χρόνο σε κάτι που δεν "παράγει αποτέλεσμα". Και αναπόφευκτα, το σώμα και το μυαλό κάποια στιγμή καταρρέουν.
Η Natalie Dattilo, ψυχολόγος και καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, εξηγεί πως η τοξική παραγωγικότητα είναι μια εσωτερική πίεση να είσαι συνεχώς αποδοτικός, παραμελώντας την ψυχική και σωματική υγεία σου.
"Μπορεί να σε κυριεύσει σταδιακά. Ξαφνικά, νιώθεις ότι δεν μπορείς να σταματήσεις, γιατί το τίμημα φαίνεται πολύ μεγάλο", σημειώνει.
Σύμφωνα με το Χάρβαρντ, το φαινόμενο έγινε πιο έντονο μετά την πανδημία, όταν η τηλεργασία και τα υβριδικά ωράρια δημιούργησαν την ψευδαίσθηση ότι πρέπει να είμαστε συνεχώς διαθέσιμοι.
Σημάδια τοξικής παραγωγικότητας
Αν εσύ ή κάποιος δικός σου βιώνει κάτι παρόμοιο, μερικά χαρακτηριστικά είναι:
- Μια συνεχή αίσθηση επείγοντος για να προχωρήσεις στην επόμενη δουλειά
- Δυσκολία να χαλαρώσεις ή να αποσυνδεθείς
- Ενοχή επειδή "δεν έκανες αρκετά"
- Πώς μπορείς να το αντιμετωπίσεις
Η Dattilo προτείνει απλές πρακτικές που βοηθούν να επαναφέρεις ισορροπία:
- Ασκήσεις βαθιάς αναπνοής ή άλλες τεχνικές χαλάρωσης.
- Καταγραφή σκέψεων και δραστηριοτήτων για να δεις πιο καθαρά πώς περνάς τον χρόνο σου.
- Αποδοχή του κενού χρόνου — είναι εντάξει να μην είσαι παραγωγικός συνέχεια, ακόμη κι αν το μυαλό σου σε πείθει για το αντίθετο.