Μέχρι πρόσφατα, η απάντηση θα ήταν ξεκάθαρα αρνητική. Όμως μια νέα επιστημονική μελέτη, που είναι ταυτόχρονα συναρπαστική και ανησυχητική, ίσως αλλάξει όλα όσα γνωρίζαμε. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο The Journal of Geophysical Research: Atmospheres και πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Monash στην Αυστραλία. Τα ευρήματά της υποδεικνύουν πως η μνήμη μπορεί να συνεχίζουν να "ζει" και μετά τον φυσικό θάνατο, αποθηκευμένες στη δομή του ίδιου του εγκεφάλου.
Αν και μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας – βγαλμένο κατευθείαν από σειρές όπως Black Mirror ή Altered Carbon – η ιδέα αυτή φαίνεται να παίρνει επιστημονική υπόσταση. Σύμφωνα με την έρευνα, το 70,7% των νευροεπιστημόνων πιστεύει ότι είναι πιθανό οι μνήμες να παραμένουν στους συντηρημένους εγκεφάλους. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι το 40% εκτιμά ότι κάποια μέρα θα μπορούμε να τις "ανασύρουμε", σαν να βρίσκουμε ένα παλιό, ξεχασμένο σημείωμα.
Νέα θεώρηση για τη μνήμη: Η σιωπηλή επανάσταση στη νευροεπιστήμη
Μέχρι σήμερα, η επικρατούσα άποψη στη νευροεπιστήμη ήταν ότι οι μνήμες εξαρτώνται από τις ηλεκτρικές και χημικές διεργασίες στον εγκέφαλο. Ωστόσο, αυτή η νέα θεωρία εισάγει έναν καινοτόμο παράγοντα: το λεγόμενο connectome.
Το connectome είναι ο μοναδικός χάρτης των νευρωνικών συνδέσεων του κάθε εγκεφάλου — ένα φυσικό, βιολογικό αποτύπωμα που "κρατάει" συναισθήματα, γνώσεις και εμπειρίες. Αν καταφέρουμε να διατηρήσουμε αυτό το αποτύπωμα χωρίς φθορά, ίσως να είναι εφικτό να διατηρηθούν και οι μνήμες που είναι αποθηκευμένες σε αυτό.
Έτσι, ο θάνατος ενδέχεται να μην είναι πλέον το τελικό όριο για τη μνήμη. Σε έναν πιθανό μελλοντικό κόσμο, ίσως όχι μόνο να θυμόμαστε τους νεκρούς, αλλά και να μπορούμε να "θυμόμαστε μαζί τους".
Κρυοσυντήρηση: Ο δρόμος για να διατηρηθεί η μνήμη στο μέλλον
Το μεγάλο ζητούμενο είναι πώς μπορούμε να διατηρήσουμε αυτή την εξαιρετικά πολύπλοκη εγκεφαλική δομή χωρίς να υποστεί βλάβες. Εδώ έρχεται στο προσκήνιο μια πειραματική τεχνική που ονομάζεται κρυοσυντήρηση με σταθεροποίηση μέσω αλδεϋδών. Πρόκειται για μια μέθοδο που "παγώνει" τον εγκέφαλο με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτρέπεται η δημιουργία παγοκρυστάλλων και να διατηρούνται οι νευρωνικές συνδέσεις άθικτες — σαν να μετατρέπεται ο εγκέφαλος σε έναν σταθερό, βιολογικό κρύσταλλο.
Αν και θυμίζει εικόνες από δυστοπικά επιστημονικά θρίλερ, η ερευνητική κοινότητα το παίρνει σοβαρά: προσφέρεται χρηματικό έπαθλο 100.000 δολαρίων σε όποιον καταφέρει να ανακτήσει μια αληθινή, ουσιαστική ανάμνηση από συντηρημένο εγκέφαλο.
Φαντάσου να μπορείς να διαβάσεις ένα μήνυμα από έναν εγκέφαλο που δεν υπάρχει πια... ή να ακούσεις μια ανάμνηση να σου "μιλά" από την άλλη πλευρά της ζωής.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.