Όταν ο Tim Berners-Lee, τότε 34 ετών ερευνητής στο CERN, παρουσίαζε για πρώτη φορά την ιδέα του Παγκόσμιου Ιστού, ελάχιστοι μπορούσαν να φανταστούν τη δύναμη του ίντερνετ.
Την εξηγούσε παντού – σε πίνακες, σε παρουσιάσεις, ακόμα και "σχεδιάζοντάς την στο χιόνι με ένα μπαστούνι του σκι", όπως θυμάται. Το όραμά του ήταν απλό: να ενώσει το διαδίκτυο με το υπερκείμενο (hypertext), δημιουργώντας έναν χώρο όπου η γνώση και η επικοινωνία θα είναι προσβάσιμες σε όλους.
Όμως υπήρχε μία βασική προϋπόθεση: ο Ιστός έπρεπε να είναι δωρεάν. "Αν μπορείς να βάλεις τα πάντα εκεί, τότε με τον καιρό θα υπάρχουν τα πάντα εκεί", έλεγε. Για να γίνει όμως αυτό, κανείς δεν έπρεπε να πληρώνει για να συμμετέχει. Έτσι, το 1993, ο Berners-Lee έπεισε το CERN να παραχωρήσει όλα τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, βάζοντας την εφεύρεσή του στον δημόσιο τομέα. "Χαρίσαμε τον Ιστό σε όλους", γράφει στον Guardian.
"Δεν ταιριάζει με το όραμά μου να δίνουμε τα δεδομένα μας για πρόσβαση"
Τριάντα χρόνια μετά, ο "πατέρας” του ίντερνετ αναρωτιέται: "Είναι ο Ιστός ακόμα δωρεάν;". Η απάντηση, όπως λέει, είναι όχι. Οι μεγάλες πλατφόρμες έχουν μετατρέψει τον χρήστη σε προϊόν. "Δεν ταιριάζει με το όραμά μου για έναν ελεύθερο Ιστό το να δίνουμε τα προσωπικά δεδομένα μας απλώς για να έχουμε πρόσβαση".
Ο Berners-Lee βλέπει τις εταιρείες να συλλέγουν και να εμπορεύονται προσωπικές πληροφορίες, δημιουργώντας εθιστικά περιβάλλοντα που υπονομεύουν την ψυχική υγεία, ειδικά των εφήβων. Πιστεύει όμως ότι η τεχνολογία μπορεί να επαναφέρει την ισορροπία.
Μέσα από το project Solid, που ανέπτυξε στο MIT, προτείνει ένα νέο μοντέλο, κατά το οποίο οι εφαρμογές δεν έχουν αυτόματα πρόσβαση στα δεδομένα σου· πρέπει να το ζητήσουν και εσύ αποφασίζεις αν θα τα μοιραστείς. "Εσύ παράγεις όλα αυτά τα δεδομένα – τις επιλογές, το σώμα, τις αποφάσεις σου. Πρέπει να τα κατέχεις. Να ενδυναμώνεσαι από αυτά", γράφει.
"Δεν είναι αργά να ξαναπάρουμε πίσω τον Ιστό"
Για τον Berners-Lee, η εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης θυμίζει τη στιγμή που ξεκινούσε ο Ιστός: ένα σταυροδρόμι γεμάτο υποσχέσεις αλλά και κινδύνους. "Η ώρα να αποφασίσουμε το μοντέλο διακυβέρνησης για την ΤΝ ήταν χθες", λέει. Και προειδοποιεί να μη γίνει η ίδια συγκέντρωση δύναμης που είδαμε στα social media.
Θυμίζει ότι ο Ιστός ξεκίνησε μέσα από έναν διεθνή, μη κερδοσκοπικό οργανισμό — το CERN. "Δύσκολα φαντάζεται κανείς μια μεγάλη εταιρεία να μοιράζεται κάτι τέτοιο χωρίς εμπορικό όφελος", σημειώνει, προτείνοντας ένα παρόμοιο πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη.
Κλείνοντας, επαναλαμβάνει: "Έδωσα τον Παγκόσμιο Ιστό δωρεάν γιατί πίστευα ότι μόνο έτσι θα λειτουργούσε – αν λειτουργούσε για όλους". Και προσθέτει: "Μπορούμε να δώσουμε τη δύναμη ξανά στα άτομα και να ξαναπάρουμε πίσω τον Ιστό. Δεν είναι αργά".
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.