Δέκα πράγματα που πρέπει να ξέρεις για το Ιράν

Ισραήλ και Ιράν είναι σε σύγκρουση εδώ και πολλά χρόνια αλλά το τελευταίο διάστημα η σύγκρουση δεν είναι "ψυχρή". Το Ισραήλ προσπαθεί να αφανίσει την Χεζμπολάχ (που στην ουσία είναι παράρτημα των Φρουρών της Επανάστασης στον Λίβανο) και προφανώς η επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους κατά του Ισραήλ γενικά -και όχι συγκεκριμένων στόχων- είναι η απάντηση. Αλλά ας δούμε μερικά πράγματα που αξίζει να ξέρουμε για το Ιράν. 

Ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν

Τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν αποτελούν αντικείμενο σημαντικής ανησυχίας εδώ και πολλά χρόνια. Τα πολιτικά και δικαστικά συστήματα της χώρας, που επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη θεοκρατική διακυβέρνηση, περιορίζουν ένα ευρύ φάσμα ελευθεριών, ιδίως όσον αφορά τον λόγο, τις συναθροίσεις και τον Τύπο.

@ATTA KENARE/AFP via Getty Images

Υπό την Ισλαμική Δημοκρατία, έχουν καταγραφεί εκτενώς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες πλήττουν διάφορα τμήματα της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών αντιφρονούντων, των μειονοτήτων και των γυναικών.

Ατομικά και πολιτικά δικαιώματα

Η ελευθερία της έκφρασης ελέγχεται αυστηρά, με την κυβέρνηση να λογοκρίνει τα μέσα ενημέρωσης, το διαδίκτυο και την πρόσβαση στην πληροφόρηση. Πολλοί ακτιβιστές, δημοσιογράφοι και πολίτες αντιμετωπίζουν τη σύλληψη ή τη φυλάκιση επειδή μιλούν κατά της κυβέρνησης ή των πολιτικών της.

Οι αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις, ιδίως των πολιτικών αντιπάλων, είναι συχνές και οι πολιτικοί κρατούμενοι αναφέρουν συχνά ότι υποβάλλονται σε βασανιστήρια ή κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια της κράτησής τους.

Η χρήση της θανατικής ποινής από την ιρανική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων εκτελέσεων, παραμένει από τις υψηλότερες στον κόσμο. Εγκλήματα όπως η διακίνηση ναρκωτικών ή ακόμη και η πολιτική διαφωνία μπορούν να οδηγήσουν στη θανατική ποινή.

Η ελευθερία του συνέρχεσθαι είναι ομοίως περιορισμένη. Οι διαμαρτυρίες, ιδίως εκείνες που επικρίνουν το καθεστώς, συχνά αντιμετωπίζονται με βία, με τις δυνάμεις ασφαλείας να χρησιμοποιούν υπερβολική βία για να διαλύσουν τα πλήθη.

Στις διαδηλώσεις του 2019-2020, που προκλήθηκαν από την αύξηση των τιμών των καυσίμων, η ιρανική κυβέρνηση απάντησε με μαζικές συλλήψεις και θανατηφόρα βία, σκοτώνοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, εκατοντάδες διαδηλωτές.

Δικαιώματα των μειονοτήτων

Οι εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων, των Βελούχων, των Μπαχάι και άλλων, αντιμετωπίζουν συστηματικές διακρίσεις. Η κοινότητα των Μπαχάι, ειδικότερα, υφίσταται σοβαρές διώξεις, καθώς δεν έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση και τις θρησκευτικές ελευθερίες. Οι σουνίτες μουσουλμάνοι και οι χριστιανοί αντιμετωπίζουν επίσης διακρίσεις και συχνά αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας υπό την κυριαρχία της σιιτικής πλειοψηφίας του Ιράν.

Θέση της γυναίκας στην ιρανική κοινωνία

Η θέση των γυναικών στο Ιράν είναι τόσο πολύπλοκη όσο και γεμάτη προκλήσεις. Οι γυναίκες στο Ιράν έχουν κάνει σημαντικά βήματα προόδου στην εκπαίδευση και το εργατικό δυναμικό, αλλά τα δικαιώματά τους περιορίζονται σημαντικά από νομικούς και κοινωνικούς κανόνες που έχουν τις ρίζες τους σε συντηρητικές ερμηνείες του ισλαμικού νόμου.

Νομικά δικαιώματα και διακρίσεις

Η ιρανική νομοθεσία επιβάλλει αυστηρές διακρίσεις λόγω φύλου σε διάφορες πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένου του οικογενειακού δικαίου, της απασχόλησης και της προσωπικής ελευθερίας.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο, οι γυναίκες χρειάζονται την άδεια του συζύγου τους για να εργαστούν ή να ταξιδέψουν, και σε θέματα διαζυγίου ή επιμέλειας παιδιών, ο νόμος ευνοεί συντριπτικά τους άνδρες. Επιπλέον, η μαρτυρία των γυναικών στο δικαστήριο θεωρείται μισή από την αξία της μαρτυρίας ενός άνδρα, αντανακλώντας βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις φύλου στο νομικό σύστημα.

Στην πολιτική σφαίρα, οι γυναίκες κατέχουν θέσεις νομοθέτη και έχουν δικαίωμα ψήφου, αλλά η συμμετοχή τους σε ανώτερα επίπεδα διακυβέρνησης, όπως η προεδρία ή το δικαστικό σώμα, είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Οι ρόλοι των γυναικών περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό σε θέσεις με μικρότερη επιρροή και οι συντηρητικές δυνάμεις εντός του καθεστώτος συχνά αντιδρούν σε οποιαδήποτε πρόοδο προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων.

Νόμοι για το χιτζάμπ και κοινωνική αντίσταση

Οι  γυναίκες υπόκεινται σε αυστηρούς ενδυματολογικούς κώδικες που επιβάλλουν τη δημόσια χρήση του χιτζάμπ (μαντίλα). Ο νόμος αυτός, που εφαρμόζεται από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, παραμένει σημαντικό σημείο διαμάχης. Οι γυναίκες που αψηφούν τον ενδυματολογικό κώδικα, όπως μέσω της εκστρατείας "Λευκές Τετάρτες", κινδυνεύουν με σύλληψη, παρενόχληση και φυλάκιση. Η αστυνομία ηθικής παρακολουθεί και επιβάλλει ενεργά αυτούς τους νόμους, συμβάλλοντας στην ατμόσφαιρα καταστολής.

Παρά τους περιορισμούς αυτούς, οι Ιρανές γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αντίστασης κατά των καταπιεστικών νόμων. Τα κινήματα που υπερασπίζονται την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών έχουν ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια, ακόμη και εν μέσω σοβαρών κυβερνητικών καταστολών.

Ο ρόλος της θρησκείας στο Ιράν

Το Ιράν είναι ένα θεοκρατικό κράτος όπου η θρησκεία, και συγκεκριμένα το σιιτικό Ισλάμ, διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διακυβέρνηση και τους κοινωνικούς κανόνες. Ο Ανώτατος Ηγέτης, μια θρησκευτική προσωπικότητα, κατέχει σημαντική πολιτική εξουσία και οι θρησκευτικές αρχές επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τόσο τους νόμους όσο και τις πολιτικές. Αυτή η διαπλοκή θρησκείας και κράτους διαμορφώνει το δικαστικό σύστημα της χώρας, το οικογενειακό δίκαιο και τις κοινωνικές πολιτικές.

Το θρησκευτικό κατεστημένο στο Ιράν επιβάλλει συχνά συντηρητικές ερμηνείες του νόμου της Σαρία, ιδίως σε θέματα που αφορούν τις προσωπικές ελευθερίες, τους ρόλους των φύλων και τη δημόσια συμπεριφορά. Οι κληρικοί κατέχουν σημαντική εξουσία και η επιρροή τους διαπερνά κάθε πτυχή της ζωής, από την εκπαίδευση έως την πολιτική.

Θρησκευτική ελευθερία

Ενώ το Σύνταγμα αναγνωρίζει επίσημα ορισμένες θρησκευτικές μειονότητες όπως οι Χριστιανοί, οι Εβραίοι και οι Ζωροαστρίτες, στην πράξη οι μη μουσουλμάνοι αντιμετωπίζουν σοβαρές διακρίσεις. Η θρησκευτική ελευθερία περιορίζεται αυστηρά και τα άτομα που προσηλυτίζονται από το Ισλάμ αντιμετωπίζουν διώξεις. Η πίστη των Μπαχάι, ειδικότερα, δεν αναγνωρίζεται και οι οπαδοί της αντιμετωπίζουν συστηματική καταπίεση, συμπεριλαμβανομένης της άρνησης του δικαιώματος στην εκπαίδευση, την απασχόληση και την ελευθερία της λατρείας.

Η οικονομία του Ιράν και ο αντίκτυπός της στα ανθρώπινα δικαιώματα

Η οικονομία του Ιράν έχει υποστεί σοβαρή πίεση, ιδίως λόγω των διεθνών κυρώσεων, της εσωτερικής διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης. Αυτές οι οικονομικές προκλήσεις έχουν επιδεινώσει την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, καθώς η οικονομική δυσπραγία οδηγεί συχνά σε μεγαλύτερη αναταραχή και δυσαρέσκεια του πληθυσμού.

Επιπτώσεις των κυρώσεων

Οι διεθνείς κυρώσεις, ιδίως εκείνες που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, έχουν επηρεάσει σοβαρά την οικονομία, οδηγώντας σε πληθωρισμό, ανεργία και μείωση του βιοτικού επιπέδου. Αυτές οι οικονομικές δυσχέρειες επηρεάζουν δυσανάλογα τους φτωχούς και τα ευάλωτα τμήματα της κοινωνίας.

@ATTA KENARE/AFP via Getty Images

Οι γυναίκες, οι εθνοτικές μειονότητες και οι θρησκευτικές ομάδες συχνά πλήττονται περισσότερο, καθώς διαθέτουν λιγότερους πόρους για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης.

Ο χειρισμός της οικονομίας από την κυβέρνηση, σε συνδυασμό με τα κατασταλτικά μέτρα κατά των διαφωνούντων, έχει προκαλέσει διαμαρτυρίες, οι οποίες συχνά συνοδεύονται από βία. Οι οικονομικές συνθήκες οδήγησαν πολλούς Ιρανούς να απαιτήσουν καλύτερη διακυβέρνηση και μεταρρυθμίσεις, αλλά η απάντηση της κυβέρνησης ήταν σε μεγάλο βαθμό να σφίξει τη λαβή της στην εξουσία, περιορίζοντας περαιτέρω τις ελευθερίες.

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr