Είτε πρόκειται για μια μηχανική συνήθεια πριν βγεις από το σπίτι είτε για μια καθημερινή ιεροτελεστία, το να φοράς το αγαπημένο σου άρωμα έχει πάντα συναισθηματικό βάθος. Κάποιοι το κάνουν για να νιώσουν σιγουριά, άλλοι για να θυμηθούν κάτι όμορφο και άλλοι για να δημιουργήσουν ατμόσφαιρα μυστηρίου ή έλξης.
Δεν είναι τυχαίο: η όσφρηση είναι η μόνη αίσθηση που συνδέεται άμεσα με το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου. Και σήμερα, αυτό δεν είναι μόνο ένστικτο – είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο. Χάρη στη σύμπραξη νευροεπιστήμης, τεχνητής νοημοσύνης και ψυχολογίας, γεννιέται μια νέα γενιά αρωμάτων που δεν φτιάχνονται απλώς για να τα μυρίζουμε, αλλά για να μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα. Αυτά τα νέα αρώματα ονομάζονται functional fragrances ή neuroscents, και υπόσχονται να αλλάξουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ευεξία.
Η βάση όλης αυτής της φιλοσοφίας είναι το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τις άλλες αισθήσεις, η όσφρηση συνδέεται άμεσα με τρεις σημαντικές περιοχές του εγκεφάλου: τον ιππόκαμπο (μνήμη), την αμυγδαλή (συναισθήματα) και τον ορμπιτομετωπιαίο φλοιό (αντίληψη και κρίση). Αυτή η άμεση διαδρομή εξηγεί γιατί μια μυρωδιά μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε αμέσως οικεία, να μας πάει πίσω στα παιδικά μας χρόνια ή να μας φέρει πιο κοντά σε κάποιον. Εδώ ξεκινούν οι πιο σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις.
Η επιστήμη πίσω από το άρωμα
Εταιρείες όπως η IFF (International Flavors & Fragrances) προσεγγίζουν πια την αρωματοποιία με έναν τελείως νέο τρόπο: πιο τεχνολογικό, πιο μελετημένο. Στο κέντρο της προσέγγισής τους βρίσκεται μια απλή αλλά επαναστατική ιδέα: αν η μυρωδιά επηρεάζει τον εγκέφαλο, τότε μπορούμε να σχεδιάσουμε αρώματα που προκαλούν συγκεκριμένα συναισθήματα. Μαζί με επιστήμονες, ψυχολόγους και ειδικούς δεδομένων, η IFF δημιούργησε το Scentcube™, έναν έξυπνο αλγόριθμο που, μέσα από εγκεφαλογραφήματα, τεστ και μαγνητικές τομογραφίες, αναλύει πώς κάθε αρωματικό μόριο επηρεάζει τη διάθεσή μας. Το αποτέλεσμα είναι ένας "χάρτης διάθεσης", όπου κάθε νότα συνδέεται με μια κατάσταση όπως χαλάρωση, ενέργεια, συγκέντρωση ή επιθυμία.
Όλοι επενδύουν στην ευεξία μέσω αρώματος
Η IFF δεν είναι η μόνη. Και άλλες μεγάλες εταιρείες μπαίνουν δυναμικά στο πεδίο της ευεξίας μέσω όσφρησης. Ο ισπανικός όμιλος Puig, για παράδειγμα, ανέλυσε πάνω από 45 εκατομμύρια βιομετρικά δεδομένα από άνδρες 18-35 ετών, για να δημιουργήσει αρώματα όπως το Phantom by Rabanne, που σχεδιάστηκε για να ενισχύει την ενέργεια και την αυτοπεποίθηση.
Η L’Oréal, μαζί με την εταιρεία Emotiv, δοκίμασε μια τεχνολογία που προτείνει άρωμα με βάση τα εγκεφαλικά κύματα των καταναλωτών. Το 95% όσων συμμετείχαν δήλωσε πως βρήκε το τέλειο άρωμα χάρη στο σύστημα αυτό.
Η Givaudan, από την άλλη, δημιούργησε το Carto, μια πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης που βοηθά τους αρωματοποιούς να δημιουργούν συνθέσεις πιο στοχευμένες, ενώ το EcoScent Compass συνδυάζει βιωσιμότητα και επιστημονικά δεδομένα.
Από την αρωματοθεραπεία στην επιστήμη
Αρώματα όπως λεβάντα για χαλάρωση, βανίλια για ρομαντισμό, εσπεριδοειδή για τόνωση ή τριαντάφυλλο για συναισθηματικό άνοιγμα δεν ανήκουν πια μόνο στην αρωματοθεραπεία – υποστηρίζονται όλο και περισσότερο από την επιστήμη. Μάρκες όπως η Vyrao και η Heretic επιλέγουν τα υλικά τους όχι μόνο για την ευωδιά, αλλά και για τον τρόπο που ενεργοποιούν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.
Δουλεύουν όμως για όλους;
Η απάντηση είναι: ναι, αλλά όχι το ίδιο για όλους. Η όσφρηση είναι σε μεγάλο βαθμό προσωπική υπόθεση. Αν, για παράδειγμα, το άρωμα της θάλασσας σου θυμίζει όμορφες διακοπές, θα σε κάνει να νιώσεις καλά. Αν όμως το έχεις συνδέσει με φόβο ή δυσφορία, μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο αποτέλεσμα.
Παρόλα αυτά, χάρη σε δεκαετίες ερευνών, τεχνολογία και δεδομένα, οι ειδικοί αρχίζουν πλέον να προβλέπουν με μεγαλύτερη ακρίβεια ποιες νότες βοηθούν στον ύπνο, την ενέργεια ή τη συγκέντρωση. Σε μια εποχή όπου το ολιστικό well-being γίνεται προτεραιότητα, η ιδέα ότι το άρωμα μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά τη διάθεσή μας δεν είναι απλώς ενδιαφέρουσα — είναι πια απολύτως ρεαλιστική.
Και τελικά, αν η ευτυχία είχε άρωμα; Ίσως στο μέλλον, να μπορούμε να τη φορέσουμε.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.