Παρακολουθώντας ανελλιπώς από το 2016 μέχρι και σήμερα τις διοργανώσεις των Oscars, η φετινή ψηφιακή τελετή απονομής ήταν προδιαγεγραμμένα ξενέρωτη. Όταν, από μία βραδιά που φημίζεται για τη λάμψη της, στερήσεις το κόκκινο χαλί, τη γεμάτη (και κυρίως μία) αίθουσα και την ανεμελιά της επαφής, όσο οικεία και "οικογενειακή" κι αν εξελιχθεί, πάλι θα λείπει η αυθεντικότητά της. Μέρος αυτής είναι άλλωστε και το "δήθεν" ύφος, τα παγωμένα χαμόγελα, αλλά και οι πομπώδεις ευχαριστήριοι λόγοι. Στα Oscars συνήθως από όλα έχει ο μπαχτσές, απλώς φέτος, τα πάντα υπερκάλυψε η ύπαρξη του φαβορί Nomadland. Άξιζε τον κόπο όμως ή Αμερικανική Ακαδημία βρήκε στο πρόσωπο της Ασιάτισσας Chloé Zhao την τέλεια ευκαιρία εξιλέωσης για τις συνεχόμενες δεκαετίες ρατσισμού και σεξισμού εν μέσω έξαρσης του Asian Hate στις Η.Π.Α;
Η πλοκή
H Fern, μία καυστική, φιλική αλλά φειδωλή επίσης περσόνα, κάποτε δεν αντιμετώπιζε οικονομικό πρόβλημα. Εκείνη και ο σύζυγός της ζούσαν στο Empire, μια μικρή πόλη στη Νεβάδα που συντηρούσε ένας μόνο εργοδότης. Όταν εκείνος αποφάσισε να αποσυρθεί από την πόλη, τα πάντα κατέρρευσαν. Πολύ σύντομα, ο σύζυγός της αρρώστησε και έφυγε από τη ζωή και η ηρωίδα αναγκάστηκε να φορτώσει τα πράγματά της σε ένα φορτηγάκι και να περιπλανιέται με αυτό, επιβιώνοντας κάνοντας δουλειές του ποδαριού. Κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής της, έρχεται σε επαφή με μία κοινότητα από μερικούς άστεγους περιπλανώμενους, η πλειοψηφία των οποίων είναι σε ηλικία σύνταξης και εξουθενωμένη από την όλη κατάσταση.
Οι ιστορίες που ακούει από εκείνους η Fern, που επίσης αναζητούν ένα νέο είδος ελευθερίας, δεν είναι αξιοπερίεργες. Μια γυναίκα θυμάται ότι όταν έγινε 62 ετών, ανακάλυψε ότι είχε συγκεντρώσει μόλις 550 δολάρια σύνταξης το μήνα, παρά το γεγονός ότι εργαζόταν από τα 12 της. Μία άλλη αφηγείται την ιστορία ενός φίλου του που πέθανε από ηπατική ανεπάρκεια μία εβδομάδα πριν από τη συνταξιοδότησή του και δεν κατάφερε ποτέ να χρησιμοποιήσει το ιστιοφόρο που είχε αγοράσει για τον εαυτό του ως δώρο. "Έτσι πήρα σύνταξη το συντομότερο δυνατό", λέει η γυναίκα. "Δεν ήθελα το σκάφος μου να βγαίνει έξω στο δρόμο μου όταν πεθάνω. Και δεν είναι. Το σκάφος μου είναι εδώ έξω στην έρημο", συμπληρώνει.
Οι αντιδράσεις, το IMDB και το politically correctness
Η Zhao ανάμεσα στις διθυραμβικές κριτικές για την κινηματογράφισή της, απέσπασε και μπόλικη κριτική ότι εν ολίγοις "χάϊδεψε τα αυτιά" της Amazon, κρατώντας ίσες αποστάσεις σε μία κατά βάση αντικαπιταλιστική ταινία. "Θα ήταν πολύ εύκολο για μένα να έλεγα ότι η 'Amazon είναι κακή'", δήλωσε ο Zhao στην Telegraph τον Μάρτιο. "Παρότι αν τα έβαζα μαζί της θα μπορούσα να γίνω δημοφιλής στο Twitter, προτίμησα να εμβαθύνω στα δομικά ζητήματα που στην πράξη σημαίνουν ότι οι άνθρωποι με την ηλικία της Fern πρέπει να εργάζονται εκεί", διευκρίνισε.
Το 7,5 του Nomadland στο μεταξύ, μπροστά στο 8.3 και το 7.8 των The Father και The Trial of the Chicago 7, ως βαθμολογία στο IMDb εγείρει ερωτηματικά, αλλά δε θα έπρεπε να μας ξαφνιάζει. Τρανταχτό παράδειγμα αυτό του 2017, όταν το μιούζικαλ La La Land (8.0) έχασε το Oscar από το "πιο σοβαρό" Moonlight (7.4). Τα τελευταία χρόνια, είναι λες και η Ακαδημία δε θεωρεί άξιες για βράβευση τις ταινίες που δεν περνούν οπωσδήποτε κάποιο κοινωνικό μήνυμα, θεωρώντας πιο εύκολη υπόθεση (και άρα ίσως πιο ευτελές ως αποτέλεσμα;) την ψυχαγωγία που προσφέρει ένα κινηματογραφικό παραμύθι, όπως αυτό του Damien Chazelle.
Tο Nomadland εντούτοις, στην προκειμένη περίπτωση τσέκαρε όλα τα "κουτάκια" των μελών που ψηφίζουν: Άριστη ιδέα και εφαρμογή, αριστοτεχνικά πλάνα, δωρική McDormand, γυναίκα σκηνοθέτης, σκηνοθέτης ασιατικής καταγωγής. Μεταξύ μας, εφόσον δικαιώνονται αξιόλογες δουλειές (έστω και εκ των υστέρων), εφόσον έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος επί δεκαετίες, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Και τα κίνητρα.
Κλείνοντας, κάπου διάβασα πως οι καλύτερες ταινίες που σκιαγραφούν την Αμερική και την αλήθεια της, δημιουργούνται από ξένους, σκηνοθέτες. Η Zhao βέβαια, που επιλέγει να αποδώσει στο γυαλί με στωικότητα μία γενικευμένη -και για πολλούς εφόσον δεν τους αγγίζει αδιάφορη- πραγματικότητα, ασχολείται αργόσυρτα, σχεδόν αθόρυβα με ένα κοινωνικό φαινόμενο που έχουμε αποδεχτεί ως φυσικό. Ή που στρουθοκαμηλίζοντας, προσπαθούμε να εκλογικεύσουμε με άλλοθι το νόμο της φύσης. Ποιος όμως δε φοβάται την ανέχεια, τη μοναξιά και την εγκατάλειψη στην απόλυτα κοινωνική εποχή των social media; Οι φόβοι αντιμετωπίζονται όταν τους κοιτάμε κατάματα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, το διπλό στόχο της τον πέτυχε. Standing ovation.