Είναι μία κατηγορία από μόνος του. Και μπορεί προσωπικά ακόμη να αναρωτιέμαι πώς ακριβώς έχει σκοπό να διαχειριστεί το θέμα της Οδύσσειας -που ενδέχεται να είναι και το κύκνειο άσμα του- όμως, ο Christopher Nolan έχει κερδίσει με το σπαθί του το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Ενδεχομένως δε, να είναι εκείνος που καταρρίπτει την πεποίθηση πως κανείς μας δεν είναι αναντικατάστατος.
Αυτές λοιπόν, οι γραμμές, γράφονται με αφορμή τα σημερινά 55α γενέθλιά του, ως ένα μίνι φόρος τιμής για τη συγκίνηση που μας έχει προσφέρει στα χρόνια της κινηματογραφικής του πορείας. Εκ των προτέρων γνωρίζουμε πως είναι τολμηρό το εγχείρημα της διαλογής, διότι αφενός η φιλμογραφία του είναι αξιόλογη στο σύνολό της αφετέρου τα κριτήρια είναι (προφανώς) υποκειμενικά και αμφισβητήσιμα. Όπως και να έχει, λογικά ο Christopher μούτρα δε θα μας κρατήσει, οπότε όλα καλά....
Ακολουθούν με χρονολογική σειρά:
Memento (2000)
Με το Memento, ο σκηνοθέτης έστησε ένα από τα πιο αινιγματικά neo-noir θρίλερ που είδαμε ποτέ – μια ταινία που μοιάζει περισσότερο με γρίφο παρά με κινηματογραφικό έργο. Η ιστορία του Leonard (Guy Pearce), ενός άντρα που προσπαθεί να εκδικηθεί τον δολοφόνο της γυναίκας του ενώ παλεύει με τη βραχύβια μνήμη του, γίνεται ένας λαβύρινθος από τατουάζ, σημειώματα και χαμένες αλήθειες. Με μια αφήγηση που ξετυλίγεται ανάποδα, ο Nolan μετατρέπει την αναζήτηση για δικαιοσύνη σε υπαρξιακό παζλ, αποκαλύπτοντας ότι η αλήθεια ίσως είναι απλώς μια αυταπάτη που φτιάχνουμε για να επιβιώσουμε. Ένα μικρό, μεγάλο αριστούργημα που αν μη τι άλλο, δίνει τροφή για σκέψη.
The Prestige (2006)
Η μαγεία είναι ψευδαίσθηση, αλλά η εμμονή είναι αληθινή. Σε ένα βικτωριανό Λονδίνο βουτηγμένο στην ομίχλη και το πάθος για το αδύνατο, δύο πρώην φίλοι-μάγοι μετατρέπονται σε θανάσιμους αντιπάλους, θυσιάζοντας τα πάντα στην αναζήτηση της απόλυτης παράστασης. Με μια ατμόσφαιρα που ακροβατεί ανάμεσα σε φαντασία, sci-fi και μυστήριο, το The Prestige υπογραμμίζει ότι οι πιο σαγηνευτικές αυταπάτες είναι αυτές που θέλουμε απεγνωσμένα να πιστέψουμε. Με τους Hugh Jackman και Christian Bale να βυθίζονται σε ρόλους γεμάτους πάθος και σκοτάδι, τον David Bowie σε ένα απίθανο cameo, και μερικά από τα πιο δεξιοτεχνικά plot twists της καριέρας του Nolan, αυτή ενδέχεται να είναι η πιο υποτιμημένη ταινία του. Κακώς, πολύ κακώς.
The Dark Knight (2008)
Δεν πρόκειται για ταινία με υπερήρωες. Είναι ένα αστυνομικό δράμα μεταμφιεσμένο σε superhero movie. Ο Nolan παίρνει τον Batman, τον γδύνει από την κόμικ μυθολογία του και τον βάζει απέναντι σε έναν Joker που δεν είναι απλώς κακός – είναι το ίδιο το χάος σε ανθρώπινη μορφή. Η ερμηνεία του Heath Ledger δικαίως ανήκει στο πάνθεον της κινηματογραφικής ιστορίας, ενώ η αντίστοιχη του Christian Bale παρουσιάζει έναν Batman πιο ανθρώπινο από ποτέ. Από τα ανατριχιαστικά σκηνικά ως τη μουσική του Hans Zimmer που ανεβάζει παλμούς, το The Dark Knight έγραψε τους κανόνες που όλοι θέλουν στο εν λόγω είδος να αντιγράψουν, αλλά κανείς δε μπόρεσε να φτάσει.
Interstellar (2014)
Οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας ποτέ δεν ήταν το φόρτε μου, όμως, το Interstellar άσχετα με το αν διαδραματίζεται σε μεγάλο βαθμό στο διάστημα, πιο πολύ μιλά για την ακατανίκητη δύναμη της ανθρώπινης σύνδεσης. Ναι, υπάρχουν σκουληκότρυπες, μαύρες τρύπες και θεωρίες σχετικότητας, αλλά στο επίκεντρο βρίσκεται ένας πατέρας που παλεύει ενάντια στον χρόνο για να ξανασμίξει με την κόρη του. Ο Nolan μετατρέπει την ψυχρή επιστημονική φαντασία σε ποίηση, θυμίζοντάς μας ότι το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να κρύβεται όχι σε άλλους πλανήτες, αλλά στις πιο βαθιές μας σχέσεις, ενώ ο Hans Zimmer ντύνει κάθε καρέ με στοιχειωτική μουσική που δύσκολα ξεχνιέται. Δε θα γράψω πολλά παραπάνω, πέρα από το ότι είναι (και θα είναι) για μένα η καλύτερή του ταινία που συγκαταλέγεται στο top 10 των δικών μου αγαπημένων.
Dunkirk (2017)
Ο Christopher Nolan εδώ, άφησε για λίγο τα πολυσύνθετα mind games και τα παράλληλα σύμπαντα, για να παραδώσει ένα από τα πιο συγκλονιστικά πολεμικά δράματα του 21ου αιώνα. Το Dunkirk μας μεταφέρει στις γαλλικές ακτές, εκεί όπου η Ιστορία έπαιξε κορώνα-γράμματα την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Βρετανική Εκστρατευτική Δύναμη και τα εναπομείναντα γαλλικά στρατεύματα εγκλωβίζονται, με τον γερμανικό στρατό και τη Luftwaffe να σφίγγουν τον κλοιό μέρα με τη μέρα. Χωρίς περιττές ηρωοποιήσεις, αλλά με μια αφοπλιστική αίσθηση ρεαλισμού, μας δείχνει τη στιγμή που κάθε βρετανικό ψαροκάικο και κάθε ιδιωτικό σκάφος ρίχτηκε στη θάλασσα για να σώσει χιλιάδες ψυχές από τη σβάστικα.
Με ένα all-star cast (Cillian Murphy, Tom Hardy, Kenneth Branagh, Harry Styles, Mark Rylance, Barry Keoghan) να υποδύεται άντρες παγιδευμένους ανάμεσα στη θάλασσα και τον θάνατο, το Dunkirk επαναπροσδιορίζει το είδος του πολεμικού δράματος. Χωρίς πολλούς διαλόγους και με ακόμα λιγότερες σφαίρες, ο ήχος, το κύμα, ο χρόνος και το βουητό των αεροπλάνων συνθέτουν μια εμπειρία που κόβει την ανάσα.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.