Η γέννηση και η εξάπλωση των ιών

Ο ένοχος πίσω από τον κοροναϊό είναι ο παγκολίνος, ένας είδος μικρού φολιδωτού μυρμηγκοφάγου. Τουλάχιστον σε αυτόν φαίνεται ότι καταλήγουν οι έρευνες, αφού το Πανεπιστήμιο της Γκουανγκζού ήδη από τις αρχές Φεβρουαρίου είχε υποδείξει στο συγκεκριμένο θηλαστικό ως βασικό ύποπτο. Ο παγκολίνος, ένα ζώο που χρησιμοποιείται κατά κόρον στην κινεζική ιατρική, κουβαλά ιούς που βρίσκονται σε στενή σχέση με τον SARS-CoV-2, όπως διαβάζουμε στο εξειδικευμένο Nature. Φυσικά, η ενοχή βαραίνει κατά κύριο λόγους τους ανθρώπους όπως θα εξηγήσουμε παρά κάτω.

Αρχικά, όλες οι ενδείξεις οδηγούσαν στις νυχτερίδες, κάτι τέτοιο όμως δεν εξακριβώθηκε, ούτε διαψεύστηκε βέβαια, αφού μπορεί ένα ενδιάμεσο ζώο να λειτούργησε ως "γέφυρα" ανάμεσα σε αυτά και τον άνθρωπο – όπως, δηλαδή, συνέβη με τον ιό SARS που πήρε μορφή επιδημίας το 2003, ο οποίος είχε μεταδοθεί από τις νυχτερίδες στη μασκοφόρα φοινικοσιβέτα (σ.σ:  σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογένειας των βιβεριδών) και από εκεί στον ανθρώπινο πληθυσμό.

To εμπόριο άγριων ζώων στην αγορά της Γουχάν ήταν η αφορμή για την σημερινή πανδημία του κοροναϊού

Τι δουλειά όμως έχουν αυτά τα άγρια ζώα με τις υπερσύγχρονες μητροπόλεις που η μία μετά την άλλη μπαίνουν σε κατάσταση υγειονομικού συναγερμού; Οι παγκολίνοι είναι ένα προστατευόμενο είδος που το κυνήγι του τιμωρείται ακόμα και με 10 χρόνια φυλάκιση από τις κινεζικές αρχές. Το γεγονός όμως ότι χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική της Άπω Ανατολής τους κάνει περιζήτητους. Έτσι, τόσο εκείνοι όσο και άλλα άγρια ζώα (τα οποία βρέθηκαν εκεί για το κρέας ή το δέρμα τους) πωλούνται στις υπαίθριες αγορές της Κίνας, μιας και ως γνωστόν το χρηματικό κέρδος πάντα οδηγεί τους ανθρώπους να παίρνουν ρίσκα παραβιάζοντας τους κανόνες. Είναι σχεδόν σίγουρο πια, ότι το εμπόριο άγριων ζώων στην αγορά της Γουχάν ήταν η αφορμή για την σημερινή πανδημία του κοροναϊού.

Μπορεί να ακούγεται περίεργο, το γεγονός δηλαδή ότι αρρωσταίνουμε από έναν ιό που φιλοξενήθηκε σε σώματα ζώων αλλά αυτό είναι κάτι που συνέβαινε πάντα, ιδιαίτερα μάλιστα από την στιγμή που ως ανθρωπότητα τα εξημερώσαμε και αρχίσαμε να ζούμε δίπλα τους. Για παράδειγμα, η ιλαρά προέρχεται από μία ασθένεια των αγελάδων, η λύσσα από μία ασθένεια των σκύλων, η γρίπη ξεκίνησε από τα πτηνά, μεταλλάχθηκε όμως περνώντας πρώτα από άλλα θηλαστικά όπως τα γουρούνια πριν φτάσει σε εμάς. Το κλειδί για αυτούς τους ιούς, δηλαδή, είναι οι μικρές μεταλλάξεις που τους κάνουν ικανούς να πηδούν από είδος σε είδος.

Προφανώς, αφού οι ιοί έχουν αυτήν τη δυνατότητα, υπαίθριες αγορές όπου συνυπάρχουν χιλιάδες ζώα με χιλιάδες ανθρώπους σε συνθήκες αμφιβόλου υγιεινής αποτελούν ιδανικά μέρη για τη διασπορά τους και, τελικά, την έξαρση επιδημιών. Όχι, βέβαια, ότι η περίπτωση οι άνθρωποι να κολλήσουν ιούς από ζώα που ζουν στην άγρια φύση είναι απίθανη – αφού, για παράδειγμα, όσοι εργάζονται στην υλοτομία ή ακόμη και σε αγροτικές εργασίες που έρχονται σε επαφή με αυτά, πάντα διατρέχουν έναν κίνδυνο. Αυτό, όμως, δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι κάτι που συμβαίνει εδώ και χιλιάδες χρόνια.

---

Στις μέρες μας, πολύ πριν τον κοροναϊό, η ελονοσία που μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών είναι υπεύθυνη για δεκάδες χιλιάδες θανάτους στην Αφρική.

---

Μόνο τυχαίες δεν είναι οι αναφορές του Ομήρου στην Ιλιάδα, για μία αρρώστια που πρώτα χτύπησε τα μουλάρια, ύστερα τα σκυλιά και στο τέλος τους πολεμιστές κάτω από τα τείχη της Τροίας. Στις μέρες μας, πολύ πριν τον κοροναϊό, η ελονοσία που μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών είναι υπεύθυνη για δεκάδες χιλιάδες θανάτους στην Αφρική. Όσο, όμως, κατηγορούμε τα ζώα για τα δικά μας δεινά, ξεχνάμε ότι η δικιά μας δραστηριότητα σε συνδυασμό με τις πολύ συχνές αστοχίες των αρχών ανά τον κόσμο οδηγούν σε πανδημίες.

Όταν, φυσικά, δεν ακολουθείται η αντίθεση διαδρομή από τους ιούς: Το 2013, κάποιοι χιμπατζήδες στην Ουγκάντα κόλλησαν μία μορφή βρογχίτιδας που αποδείχθηκε θανατηφόρα. Πίσω από αυτήν κρυβόταν ένας ρινοϊός που συνήθως προσβάλλει τους ανθρώπους.

---

Φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr