Αν κάποτε αποκαλέσατε κάποιον "μούχλα" για να υπονοήσετε έλλειψη ευφυΐας, ίσως να κάνατε λάθος. Μπορεί να ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό: ένας μονοκύτταρος οργανισμός χωρίς εγκέφαλο έλυσε ένα πρόβλημα που για δεκαετίες προβλημάτιζε τους επιστήμονες της Ιαπωνίας.
Το Physarum polycephalum, ένας βλεννομύκητας, αποδείχθηκε εξαιρετικά ικανός στη δημιουργία δικτύων. Μάλιστα, όταν Ιάπωνες ερευνητές το μελέτησαν, διαπίστωσαν ότι κατάφερε να αναπαράγει τη δομή του μετρό του Τόκιο—ενός από τα πιο περίπλοκα στον κόσμο—με εκπληκτική ακρίβεια. Και μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα καλύτερα από τους ανθρώπους.
Το χάος του μετρό του Τόκιο
Το να σχεδιάσεις ένα αποδοτικό σύστημα μεταφορών είναι δύσκολο, πόσο μάλλον σε μια πόλη σαν το Τόκιο, όπου η κυκλοφορία εκατομμυρίων ανθρώπων πρέπει να συνδυαστεί με τις προκλήσεις της αστικής ανάπτυξης. Ιδανικά, ένα δίκτυο μεταφορών πρέπει να εξισορροπεί τη συνδεσιμότητα, την ανθεκτικότητα και την αποδοτικότητα, χωρίς να καταρρέει με την παραμικρή διαταραχή.
Για να δοκιμάσουν νέες προσεγγίσεις, Ιάπωνες επιστήμονες αποφάσισαν να αναθέσουν το πρόβλημα σε ένα... μανιτάρι.
Το πείραμα του Physarum polycephalum
Το Physarum polycephalum μπορεί να μην έχει εγκέφαλο, αλλά έχει έναν μοναδικό τρόπο να αναπτύσσεται. Επεκτείνεται προς τις πηγές τροφής δημιουργώντας δίκτυα που συνδέουν τα σημεία ενδιαφέροντος με τον πιο ενεργειακά αποδοτικό τρόπο. Για να ελέγξουν τις δυνατότητές του, οι ερευνητές τοποθέτησαν νιφάδες βρώμης σε ένα χάρτη που αναπαριστούσε το Τόκιο, με κάθε νιφάδα να αντιστοιχεί σε σταθμό του μετρό.
Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες, το μανιτάρι δημιούργησε ένα δίκτυο που ταίριαζε σχεδόν απόλυτα με τη δομή του πραγματικού μετρό. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, το σύστημα που σχεδίασε αποδείχθηκε πιο αποδοτικό και ανθεκτικό από το υπάρχον.
Ο νόμος του μύκητα
Η επιτυχία του Physarum polycephalum δεν είναι τυχαία. Ακολουθεί απλούς κανόνες: κινείται προς τις πιο θρεπτικές και αποδοτικές διαδρομές, εγκαταλείπει τα αδύναμα τμήματα και προσαρμόζεται στις αλλαγές. Αυτό το φαινομενικά απλό σύστημα αποτελεί ένα παράδειγμα "αναδυόμενης νοημοσύνης", όπου ένα σύμπλοκο δίκτυο προκύπτει από στοιχειώδεις αλληλεπιδράσεις.
Τώρα, οι επιστήμονες μελετούν πώς μπορούν να εφαρμόσουν αυτές τις αρχές στον σχεδιασμό μεταφορών και υποδομών, ακόμα και στη διαχείριση των κλιματικών αλλαγών.
Μανιτάρια ή AI;
Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει νέους δρόμους στη βιομιμητική νοημοσύνη, δηλαδή τη χρήση της φύσης ως οδηγού για τη λύση ανθρώπινων προβλημάτων. Από τα μυρμήγκια έως τους μύκητες, η φύση έχει βρει τρόπους να δημιουργεί εξαιρετικά αποδοτικά συστήματα με ελάχιστους πόρους.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.