Υπάρχει μια αλήθεια που οι περισσότεροι αποφεύγουν να πουν: τα Χριστούγεννα δεν κάνουν όλους τους ανθρώπους χαρούμενους. Κάποιοι ανυπομονούν για τα οικογενειακά τραπέζια, τα δώρα και την ατμόσφαιρα, ενώ άλλοι νιώθουν κάτι πολύ διαφορετικό — αμηχανία, αδιαφορία ή ακόμη και μια ήπια αποστροφή που δεν έχει σχέση με το να είσαι "γκρινιάρης".
Η ψυχολογία υποστηρίζει ότι το να μη χαίρεσαι ιδιαίτερα αυτή την εποχή δεν αποτελεί κάποιο συναισθηματικό έλλειμμα, αλλά μια απολύτως αυθεντική και συχνά υγιή ανθρώπινη αντίδραση.
Σύγχρονες κλινικές προσεγγίσεις δείχνουν ότι η αποστασιοποίηση από τα Χριστούγεννα μπορεί να αντικατοπτρίζει ειλικρίνεια απέναντι στα συναισθήματα, την ανάγκη για όρια απέναντι στις κοινωνικές απαιτήσεις ή απλώς χαρακτηριστικά προσωπικότητας που θέλουν ηρεμία για να νιώσουν άνετα. Δεν έχει να κάνει με πίκρα· έχει να κάνει με το πώς οι εμπειρίες μας χρωματίζουν αυτή την περίοδο.
Όταν τα Χριστούγεννα δεν φέρνουν χαρά αλλά αναμνήσεις
Οι γιορτές λειτουργούν σαν "σκανδάλη" για το μυαλό. Αν κάποιος έχει χάσει έναν δικό του άνθρωπο, έχει χωρίσει, έχει ζήσει οικογενειακή ένταση ή πέρασε έναν δύσκολο Δεκέμβριο στο παρελθόν, είναι πιθανό ο εγκέφαλός του να συνδέει αυτές τις μέρες με πόνο, νοσταλγία ή άγχος. Δεν φταίει η έλλειψη γιορτινής διάθεσης· φταίει η συναισθηματική μνήμη.
Και αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και όταν το παρόν είναι ήρεμο. Το σώμα θυμάται, το μυαλό κάνει συνδέσεις και η διάθεση αλλάζει. Έτσι, για κάποιους τα Χριστούγεννα δεν είναι φωτεινά, αλλά φορτισμένα.
Όταν η "χαρά" γίνεται καθήκον
Ένας όρος έχει σημασία εδώ: προληπτικό στρες, το άγχος που δημιουργείται όταν νιώθεις ότι πρέπει να φανείς ή να συμπεριφερθείς με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Τα Χριστούγεννα συχνά επιβάλλουν ένα άτυπο σενάριο: να είσαι χαρούμενος, κοινωνικός, ευγνώμων, να κάνεις αγορές, να οργανώνεις. Κανείς δεν το λέει ανοιχτά, αλλά το μήνυμα είναι σαφές: "Χαμογέλα, έτσι πρέπει τώρα".
Αυτό γίνεται ιδιαίτερα βαρύ για πολλούς άντρες, που έχουν μάθει να "πρέπει" να κρατήσουν ισορροπίες, να οργανώσουν, να στηρίξουν οικονομικά, να χειριστούν οικογενειακές εντάσεις. Η γιορτή μετατρέπεται σε υποχρέωση. Και όταν η υποχρέωση υπερνικά τη χαρά, εμφανίζεται η αποστροφή.
Εσωστρεφείς, ευαίσθητοι και υπερδιέγερση
Δεν προκύπτει κάθε δυσφορία από βαθιά συναισθήματα. Μερικές φορές είναι καθαρά αισθητηριακή αντίδραση. Τα λαμπάκια, η φασαρία στα μαγαζιά, η συνεχής μουσική, τα πάρτι στη δουλειά, οι οικογενειακές συγκεντρώσεις και η υπερβολική διέγερση μπορεί να εξουθενώσουν έναν εσωστρεφή ή έναν άνθρωπο με αυξημένη ευαισθησία.
Δεν πρόκειται για αντικοινωνική συμπεριφορά, αλλά για μια φυσιολογική ανάγκη του εγκεφάλου να επαναφορτιστεί.
Στο τέλος της χρονιάς… η κούραση βαραίνει
Τα Χριστούγεννα φτάνουν σε μια στιγμή που πολλοί είναι ήδη εξαντλημένοι. Προθεσμίες, επαγγελματική πίεση, απογοητεύσεις, ψυχική κόπωση… Για ορισμένους, ο Δεκέμβριος μοιάζει περισσότερο με έξτρα άγχος παρά με γιορτή.
Το παράδοξο είναι ότι το γιορτινό κλίμα, αντί να ανακουφίσει, συχνά εντείνει το βάρος: "Θα έπρεπε να περνάω καλά". Αυτή η εσωτερική σύγκρουση κουράζει ακόμη περισσότερο.
Η τυραννία των "τέλειων Χριστουγέννων"
Ταινίες, social media και διαφημίσεις έχουν χτίσει ένα ανέφικτο πρότυπο: οικογένειες χωρίς συγκρούσεις, άψογες γιορτές, ακριβά δώρα, απόλυτη ευτυχία. Όταν η πραγματικότητα δεν μοιάζει έτσι — κάτι σχεδόν βέβαιο — εμφανίζεται η απογοήτευση. Η σύγκριση γεννά ένα σιωπηλό αίσθημα προσωπικής αποτυχίας. Έτσι, η γιορτή από χαρά γίνεται αξιολόγηση του εαυτού.
Αν δεν σου αρέσουν τα Χριστούγεννα… μπορείς να τα κάνεις δικά σου
Σε κλινικό επίπεδο, δεν υπάρχει καμία υποχρέωση να αγαπάς τα Χριστούγεννα. Είναι υγιές να τα προσεγγίσεις με αυτοφροντίδα και να θέσεις όρια χωρίς να προκαλέσεις ένταση. Μερικές ρεαλιστικές επιλογές είναι:
• Ζήσε την ημέρα σαν μια οποιαδήποτε άλλη.
• Κάνε πράγματα για σένα (τρέξιμο, ταινίες, γυμναστική, ξεκούραση).
• Δημιούργησε τις δικές σου "αντι-παραδόσεις".
• Μίλησε με άτομα που νιώθουν το ίδιο.
• Κάνε μια πράξη προσφοράς χωρίς πίεση οικογενειακών συγκεντρώσεων.
• Θέσε όρια με απλότητα: "Δεν θα συμμετάσχω σήμερα, αλλά εύχομαι να περάσετε όμορφα".
Δεν είναι έλλειψη πνεύματος· είναι ειλικρινής στάση.
Τελικά, το να μη χαίρεσαι τα Χριστούγεννα δεν σημαίνει ότι έχεις κάτι "λάθος". Πολλές φορές σημαίνει απλώς ότι ακούς τον εαυτό σου, αναγνωρίζεις τα συναισθήματά σου και επιτρέπεις στον εαυτό σου να απομακρυνθεί όταν κάτι δεν ταιριάζει σε αυτό που είσαι. Αυτή η ωριμότητα είναι μέρος της ψυχικής υγείας.
Η ευτυχία δεν μετριέται σε φωτάκια και δώρα, και το χριστουγεννιάτικο πνεύμα δεν είναι υποχρεωτικό. Αν αυτό που χρειάζεσαι τον Δεκέμβρη είναι ηρεμία, παύση ή αυθεντικότητα αντί για εκδηλώσεις, τότε αυτός είναι ένας απόλυτα έγκυρος τρόπος να ζήσεις την εποχή.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.