Για δεκαετίες, ο κόσμος πίστευε ότι όσο περνούν τα χρόνια, οι άνθρωποι γίνονται και πιο έξυπνοι. Και τα δεδομένα έδειχναν ότι είχε δίκιο: από τη δεκαετία του ’50 μέχρι και τα τέλη του '90, ο μέσος δείκτης IQ ανέβαινε σταθερά στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε "φαινόμενο Flynn", προς τιμήν του James R. Flynn, του Νεοζηλανδού πολιτικού επιστήμονα που πρώτος το κατέγραψε.
Eρευνητές σύγκριναν τις επιδόσεις μαθητών του 1967 με εκείνες του 1982 στη Γαλλία και η βελτίωση ήταν εμφανής. Παρατηρώντας όμως τους δείκτες στις αρχές της νέας χιλιετίας, αντί για βελτίωση, αυτό που διαπίστωσαν ήταν μια μικρή αλλά σταθερή πτώση – μια πτώση που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προηγούμενη ανοδική πορεία.
Δεν έχει σχέση με το DNA
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, σύμφωνα με το Santé Magazine, ο μέσος δείκτης IQ μειώθηκε από 102 μονάδες το 1990 σε 98 το 2016. Μια πτώση τεσσάρων μονάδων μέσα σε μόλις 25 χρόνια. Αντίστοιχα, στη Νορβηγία, έρευνα σε περισσότερους από 740.000 στρατεύσιμους έδειξε ότι ο δείκτης IQ κορυφώθηκε το 1975 και από τότε άρχισε να υποχωρεί – από τους 102,3 στους 99,4 βαθμούς μέχρι το 1991. "Καταγράψαμε πτώση 0,33 μονάδων τον χρόνο", ανέφεραν οι επιστήμονες.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι ειδικοί δεν θεωρούν πως αυτή η μείωση είναι θέμα DNA. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για κάποια γενετική μεταβολή. Αντίθετα, οι πιο πιθανοί "ένοχοι” είναι περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί. Όπως αναφέρει το INED (Γαλλικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Μελετών), ένας βασικός παράγοντας είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες – χημικές ουσίες που επηρεάζουν την εγκεφαλική ανάπτυξη ήδη από την εμβρυϊκή ηλικία.
Παράλληλα, το εκπαιδευτικό σύστημα έχει αλλάξει. Η έμφαση δίνεται πια στην καθολική πρόσβαση στη μόρφωση, αλλά όχι πάντα στην ποιότητα. Το αποτέλεσμα; Περισσότερα πτυχία, αλλά χαμηλότερες απαιτήσεις. Όπως σημειώνει ο ιστότοπος douance.org, ο μέσος IQ των κατόχων απολυτηρίου (baccalauréat) στη Γαλλία έπεσε από το 100 στο 88 μεταξύ των αποφοίτων του 1965 και όσων γεννήθηκαν μετά το 1995.
Και υπάρχει κι ένας τρίτος παράγοντας: η μαζική έκθεση στις οθόνες, ήδη από την παιδική ηλικία. Η αλληλεπίδραση περιορίζεται, η συγκέντρωση δυσκολεύει και το διάβασμα σε βάθος γίνεται όλο και πιο σπάνιο.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.