Θα πετύχαινε άραγε το πείραμα της 4ήμερης εργασίας;

Την προηγούμενη εβδομάδα στην Ισπανία, ο Íñigo Errejón, πρώην πρωτεργάτης των Podemos, κατάφερε να συμφωνήσει με την κυβέρνηση συνασπισμού τη δημιουργία ενός ταμείου ύψους 50 εκατομμυρίων Ευρώ για τη στήριξη των εταιρειών που θέλουν να εφαρμόσουν σε εθελοντική βάση την εργάσιμη εβδομάδα των 32 ωρών. Άραγε, θα μπορούσε ένα τέτοιο πλάνο να βρει γενική εφαρμογή -γιατί όχι και στη χώρα μας- και σε τι χρονικό ορίζοντα; Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά της 4ήμερης εργασίας; Και πώς θα επηρέαζε η υποχρεωτική εφαρμογή της, την οικονομία;

Παραγωγικότητα και μισθοί

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η πανδημία μας έδειξε το τι μπορούμε να κάνουμε με την τεχνολογία στον εργασιακό χώρο, όπως το είχε κάνει και στο παρελθόν. Για παράδειγμα, από κάποιους τομείς εργασίας συγκεκριμένα επαγγέλματα πραγματικά εξαφανίστηκαν, όπως έγινε στη βιομηχανία του Τύπου που δεν έχουμε πια δακτυλογράφους, στενογράφους, διορθωτές κειμένων ή μεταφραστές. Όσο η τεχνολογία βελτιωνόταν και οι μηχανές αναλάμβαναν την εκτέλεση περισσότερων καθηκόντων, οι εργοδότες απέλυαν προσωπικό και παράλληλα έβλεπαν τους δείκτες παραγωγικότητας να αυξάνονται και μεγιστοποιούσαν τα κέρδη τους.

Παρόλα αυτά, οι μηχανές δεν κατάφεραν να αντικαταστήσουν ακριβώς τη δουλειά των ανθρώπων που έχασαν τη δουλειά τους, γιατί σε μεγάλο βαθμό χάθηκε η ποιότητα, π.χ. άρχισαν να εμφανίζονται τίτλοι με ορθογραφικά λάθη στις εφημερίδες και τα περιοδικά. Το ίδιο συνέβη και σε άλλους χώρους, π.χ. στις τηλεφωνικές γραμμές εξυπηρέτησης καταναλωτών, όταν άρχισες να μένεις με το αυτί σου κολλημένο στο ακουστικό επί ώρες, προσπαθώντας να βγάλεις άκρη με τις ηχογραφημένες επιλογές. 

Bettmann / Getty Images

Σε αυτές και άλλες πολλές περιπτώσεις, η μετριότητα όχι μόνο επιτράπηκε, αλλά σχεδόν χειροκροτήθηκε εφόσον αποτελούσε "αναγκαίο κακό" στη μεγιστοποίηση του κέρδους. Παράλληλα, σε αρκετά επαγγέλματα μειώθηκαν και οι μισθοί. Για παράδειγμα, κάποτε μία απλή επιμελήτρια κειμένων με τον μισθό της θα μπορούσε να συντηρήσει την οικογένειά της, ενώ τώρα μπορεί να έχει δύο μεταπτυχιακά και παρόλα αυτά να πρέπει να κάνει τρεις δουλειές για να καταφέρει απλώς να βγάλει τον μήνα.

Μισθοί και Κοινωνική Ασφάλεια

Στην πραγματικότητα, αυτό που συνέβη ήταν μία αλλαγή ηθικής. Εκεί που κάποτε τα στελέχη και οι managers υπερηφανεύονταν για τους παχυλούς μισθούς που πρόσφεραν στους υφισταμένους τους και για την ποιότητα του προϊόντος τους, τώρα κοκορεύονται για τη μεγιστοποίηση του κέρδους των ιδίων και των μετόχων τους, εις βάρος του προϊόντος, των εργαζόμενων και του πελάτη. Κάποιες από τις επιπτώσεις αυτής της αλλαγής ηθικής στην οικονομία; Μεγαλύτερη εργασιακή ανασφάλεια και λιγότερα χρήματα στα κοινωνικά ταμεία. Και, φυσικά, κάποιοι γίνονται πλουσιότεροι και κάποιοι άλλοι φτωχότεροι.

Μείωση εργασιακών ωρών και ανεργία

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Cambridge Journal of Economics, εάν μειωνόταν η εργάσιμη εβδομάδα κατά πέντε ώρες στην Ισπανία,  χωρίς να μειωθούν οι μισθοί, τα αποτελέσματα θα ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκά. Πιο συγκεκριμένα, θα δημιουργούνταν 560.000 θέσεις εργασίας, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο το ποσοστό ανεργίας της χώρας κατά 2,6%, αυξάνοντας τα έσοδα των κοινωνικών ταμείων κατά 4,6% και το ΑΕΠ κατά 1,55%. Επίσης, θα ωφελούνταν ιδιαίτερα οι γυναίκες και όσοι εργάζονται υπό μορφή μερικής απασχόλησης, καθώς οι εργοδότες θα μετέτρεπαν τις δικές τους συμβάσεις σε πλήρους απασχόλησης, πριν ξεκινήσουν να προσλαμβάνουν νέους εργαζόμενους.

Μπορεί η δουλειά ενός 8ωρου να βγει σε λιγότερο χρόνο;

Εξαρτάται από τη θέση και τον τομέα. Στις δουλειές γραφείου ναι, καθώς αν π.χ. είσαι ελεύθερος επαγγελματίας δεν κάνεις κανένα διάλειμμα για να συζητήσεις για την τελευταία σειρά του Netflix. Οπότε, κομμένες οι συζητήσεις εκεί. Παρόλα αυτά, δεν σκοτώνουν όλοι οι χαρτογιακάδες την ώρα τους με άσχετες συζητήσεις. Μάλιστα, η τηλεργασία οδήγησε πολλές, ειδικά μεγάλες, εταιρείες στο να αρχίσουν να δίνουν λιγότερη σημασία στις ώρες που εργάζονται τα στελέχη τους και περισσότερο στην παραγωγικότητα.

Αν υιοθετούταν υποχρεωτικά το πλάνο της ψαλιδισμένης εργάσιμης εβδομάδας, όμως, πολλοί άλλοι τομείς και εταιρείες θα ήταν απαραίτητο να προσλάβουν περισσότερο προσωπικό για να καλύψουν τις ανάγκες τους, αυξάνοντας τα κόστη τους χωρίς να αυξήσουν τα έσοδά τους, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια εφαρμογής αυτής της αλλαγής, καθώς το concept είναι το "να δουλεύεις λιγότερο για τα ίδια χρήματα".

Τα θετικά της εβδομάδας των 32 εργάσιμων ωρών

Αποτύπωμα στο περιβάλλον: Μία εβδομάδα με 4 εργάσιμες ισούται με χαμηλότερη κατανάλωση ρεύματος για τις εταιρείες και λιγότερες διαδρομές με το αυτοκίνητο, κάτι που μειώνει τα αέρια του θερμοκηπίου. 

Υγεία: Ήδη από το 2015 η Παγκόσμια Τράπεζα έχει δημοσιεύσει μία αναφορά που υποστηρίζει ότι τα εξαντλητικά ωράρια και το στρες αποτελούν κίνδυνο για εκατομμύρια ανθρώπους και έχουν μερίδιο ευθύνης στην παχυσαρκία, τον διαβήτη και τις καρδιοπάθειες.

Οικογενειακή ζωή: Θα σταματήσουν τα ζογκλερικά για το ποιος θα μαζέψει τα παιδιά από το σχολείο, ποιος θα βάλει πλυντήριο και ποιος θα απλώσει τα ρούχα.

Αύξηση κατανάλωσης αγαθών ελεύθερου χρόνου: Ο ελεύθερος χρόνος πρέπει κάπως να γεμίσει και αυτό μπορεί να γίνει με ταινίες, video games, επισκέψεις σε μουσεία και σεμινάρια κεραμικής τέχνης ή wine tasting.

Τα αρνητικά της εβδομάδας των 32 εργάσιμων ωρών

Ο αντίκτυπος στην οικονομία: Η μείωση των ωρών εργασίας χωρίς αντίστοιχη μείωση στους μισθούς, θα πιέσει τις ήδη πιεσμένες από την πανδημία επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να ενισχυθούν, όπως θα γίνει στο εθελοντικό πείραμα του Errejón, με τα 50 εκατομμύρια ευρώ να προέρχονται από την Πολιτεία, δηλαδή από όλους τους πολίτες της χώρας.

Επισφαλή συμβόλαια εργασίας: Ο πιο επικίνδυνος αντίκτυπος που μπορεί να προκύψει από την υποχρεωτική εφαρμογή της 4ήμερης εργασίας, όμως, είναι η αύξηση των επισφαλών μορφών εργασίας, αν οι εργοδότες για να καλύψουν τις ανάγκες τους προβούν σε προσλήψεις με κάθε λογής μαθητείες ή με την ψευδο-αυτοαπασχόληση των εργαζομένων τους. Επίσης, στην Ισπανία, το θέμα της part-time εργασίας έχει ιδιαιτερότητες, καθώς οι part-timers αμείβονται με κατά 32,4% χαμηλότερο ωρομίσθιο από όσους εργάζονται υπό full-time καθεστώς.

Συμπέρασμα

Το πείραμα στην Ισπανία είναι υπό εξέλιξη. Παρόλα αυτά, το σενάριο της 4ήμερης εργασίας το έχουμε ήδη δει να συμβαίνει σε επιχειρήσεις όπως η Microsoft ή η Toyota, ενώ σε κάποια μέρη του κόσμου έχουν ήδη μειωθεί επισήμως οι εργάσιμες ώρες ανά εβδομάδα. Μένει να δούμε τι αποτελέσματα θα φέρει το ισπανικό project και έπειτα να εξετάσουμε σοβαρά το αν μπορεί πραγματικά να εφαρμοστεί, αλλά και το ποια θα είναι η απαραίτητη περίοδος προσαρμογής έτσι ώστε κάποια μέρα να απολαύσουμε πραγματικά κι εμείς μία εβδομάδα με 32 εργάσιμες ώρες.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr