Σε μια εποχή, στην οποία η πληροφορία βρίσκεται παντού και άμεσα, οι παλιές έντυπες εγκυκλοπαίδειες θα περίμενε κανείς ότι θα είχαν χάσει το κοινό τους. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο.
Για συλλέκτες, βιβλιόφιλους αλλά και όσους βλέπουν τα βιβλία ως επένδυση, ορισμένες εκδόσεις έχουν αποκτήσει κύρος που δεν περιορίζεται στη χρηστική γνώση τους. Κουβαλούν ύφος, αισθητική και μια αίσθηση συνέχειας που δύσκολα βρίσκεις στην ψηφιακή εποχή.
Μερικές παλιές σειρές ξεχωρίζουν επειδή δεν επανεκδόθηκαν ποτέ, άλλες για την ποιότητα και την τεκμηρίωσή τους, ενώ υπάρχουν και εκδόσεις που έγιναν περιζήτητες απλώς λόγω της σπανιότητάς τους. Η αγορά παραμένει ζωντανή, με σταθερό ενδιαφέρον και συχνές δημοπρασίες, ειδικά για πλήρη, καλοδιατηρημένα σετ.
Οι πιο περιζήτητες εκδόσεις της αγοράς
Η Encyclopaedia Britannica εξακολουθεί να θεωρείται το χρυσό στάνταρ. Η εμβληματική 11η έκδοση (1910–1911), για πολλούς η κορυφαία στιγμή της, παραμένει μια από τις πιο αναγνωρίσιμες εγκυκλοπαιδικές σειρές και σήμερα τα πλήρη σετ της φτάνουν υψηλές τιμές. Ακόμη και η 15η έκδοση, πριν η Britannica περιοριστεί αποκλειστικά στην ψηφιακή μορφή, έχει διατηρήσει εξαιρετική ζήτηση.
Στην ελληνική εκδοτική ιστορία, η Πάπυρος–Λαρούς–Μπριτάνικα παραμένει σημείο αναφοράς. Πολλά σπίτια τον κράτησαν ως οικογενειακό τεκμήριο και συλλέκτες συνεχίζουν να αναζητούν πλήρη σετ σε άριστη κατάσταση. Η Δομή, που κυριάρχησε στη δεκαετία του ’80 και του ’90, δεν έχει την ίδια ακαδημαϊκή αυστηρότητα, αλλά έχει ισχυρό συναισθηματικό αποτύπωμα και εμφανίζεται συχνά στη συλλεκτική αγορά.
Ιδιαίτερη θέση έχει και η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Πυρσού, ένα έργο της μεσοπολεμικής περιόδου που θεωρείται πλέον ιστορικό αντικείμενο. Το ίδιο ισχύει και για την Εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου, μια από τις πιο προσεγμένες εκδόσεις του 20ού αιώνα, με φανατικό κοινό στους παλιούς βιβλιόφιλους.
Στο διεθνές πεδίο, η γερμανική Brockhaus Enzyklopädie παραμένει συνώνυμη της ακρίβειας, ενώ η Grand Larousse διατηρεί την κλασική γαλλική της αίγλη. Και οι δύο σειρές εξακολουθούν να προσελκύουν συλλέκτες, ειδικά στις παλαιότερες, πολυτελείς εκδόσεις τους.
Γιατί ανεβαίνει η αξία τους
Όλες αυτές οι εγκυκλοπαίδειες δεν προσφέρουν μόνο πληροφορίες. Είναι δείγματα μιας εποχής, κατά την οποία η γνώση απαιτούσε χρόνο, υπομονή και μια ολόκληρη διαδικασία επιμέλειας. Γι’ αυτό και η αξία τους –οικονομική και πνευματική– παραμένει σταθερή ή ακόμη και αυξάνεται.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.