Οι θεωρίες συνωμοσίας, όπως η εσχάτως εξαιρετικά δημοφιλής που θέλει το ίντερνετ να πέθανε το 2016 και να αντικαταστάθηκε από ένα δίκτυο παρακολούθησης της κυβέρνησης των ΗΠΑ, συνήθως καταρρέουν από μόνες τους - όσο κι αν η πρόσφατη πτώση των social media βοηθά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κι όμως, ειδικά για τη συγκεκριμένη, που μοιάζει τόσο μα τόσο ανυπόστατη, έχει ενδιαφέρον να δούμε το πώς κατασκευάστηκε και πού βρήκε ερείσματα για να διογκωθεί και να βρει κοινό.
Ένα το κρατούμενο: Το ίντερνετ δεν είναι οι browsers
Ήδη από το 2010 το ερώτημα για το αν έχει πεθάνει το ίντερνετ σκάει στην επικαιρότητα, κάνει θόρυβο και μετά εξαφανίζεται. Για να απαντήσουμε σε αυτό, όμως, πρέπει να δούμε το τι είναι και τι δεν είναι το ίντερνετ. Καταρχήν, δεν ταυτίζεται με τους browsers. Οπότε όλοι όσοι ισχυρίζονται ότι το ίντερνετ έχει πεθάνει επειδή αντικαθιστούμε όλο και πιο πολύ τους browsers με τα apps, μάλλον δε γνωρίζουν καλά τον ορισμό του. Πάντως, όχι μόνο δεν έχει πεθάνει αλλά, απεναντίας, συνεχίζει να μας χρησιμεύει στα πάντα: Από το να στέλνουμε επαγγελματικά emails μέχρι το να βλέπουμε ταινίες στο Netflix. Κοινώς το ίντερνετ είναι ολοζώντανο και θα συνεχίσει να είναι παρεκτός και αν συμβεί κάποια παγκόσμια καταστροφή και μας στερήσει από κάθε μορφή ενέργειας, με πρώτη απ' όλες την ηλεκτρική.
Ανοιχτό και κλειστό ίντερνετ
Κάποιες άλλες Κασσάνδρες που ευαγγελίζονται τον θάνατο του ίντερνετ έχουν κατανοήσει λάθος μία φράση του συγγραφέα Chris Anderson, ο οποίος σε ένα αμφιλεγόμενο άρθρο του που είχε δημοσιευτεί στο Wired στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ανέφερε ότι μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές στον ψηφιακό κόσμο ήταν εκείνη από το ανοιχτό Web στις ημι-κλειστές πλατφόρμες οι οποίες χρησιμοποιούν το ίντερνετ για τη μεταφορά των δεδομένων τους αλλά όχι τους browsers για την εμφάνισή τους.
Τι είναι, λοιπόν, το ίντερνετ;
Όπως διαβάζουμε στο ισπανικό Esquire, το ίντερνετ δεν είναι ούτε το Flickr, ούτε το MySpace, ούτε το περιεχόμενο που δημιουργούμε στα social media. Τότε τι στο καλό είναι; Ένα εκτεταμένο δίκτυο που επιτρέπει σε δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών απ' όλο τον κόσμο -τα οποία τα διαχειρίζονται εταιρείες, κυβερνήσεις, πανεπιστήμια και κάθε λογής άλλος οργανισμός- να επικοινωνούν μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα συνονθύλευμα από καλώδια, υπολογιστές, κέντρα δεδομένων, ρούτερ, σέρβερ, αναμεταδότες, δορυφόρους και πύργους Wi-Fi που επιτρέπουν στην ψηφιακή πληροφορία να ταξιδεύει ανά τον κόσμο.
Εδώ βέβαια πρέπει να σημειώσουμε ότι ο παγκόσμιος ιστός -δηλαδή το www (World Wide Web)- αντιπροσωπεύει το 4% με 5% του περιεχομένου του ίντερνετ, το 5% με 6% το καταλαμβάνει το Dark Web και το υπόλοιπο 90% δεν γίνεται προσβάσιμο μέσω των μηχανών αναζήτησης.
Η θεωρία συνωμοσίας του Dead Internet
Παρόλα αυτά τα προφανή, στις αρχές της χρονιάς, σε κάποια ακροδεξιά αμερικανικά φόρα, εμφανίστηκε η θεωρία συνωμοσίας του Dead Internet η οποία από το καλοκαίρι και έπειτα διογκώθηκε σε απίστευτο βαθμό. Σύμφωνα με αυτή, το ίντερνετ πέθανε το 2016 και ένα μεγάλο τμήμα του περιεχομένου που υποτίθεται ότι παράγεται από ανθρώπους δημιουργείται από δίκτυα τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό τη χειραγώγηση των μαζών. Επίσης, πολλοί "άνθρωποι" που βλέπουμε να μιλούν π.χ. στο YouTube είναι προϊόντα της CGI (Computer-Generated Imagery) και των deep fakes, η τεχνολογία των οποίων, πάλι σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεωρία συνωμοσίας, έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο απ' ό,τι "μας αφήνουν να νομίζουμε".
Πού οφείλει την επιτυχία της η θεωρία του Dead Internet;
Ο πρώτος λόγος που εκτόξευσε τη δημοτικότητα της θεωρίας του Dead Internet είναι το εξαιρετικά πιασάρικο αν και παραπλανητικό της όνομα, μιας και στην ουσία δεν αναφέρεται στο ίντερνετ αλλά στο περιεχόμενο του παγκόσμιου ιστού, κάτι το τελείως διαφορετικό.
Το επόμενο βήμα για την ανάπτυξης μίας καλής θεωρίας συνωμοσίας, μετά από το να έχει ένα καλό όνομα, είναι όσα υποστηρίζει να ακούγονται σχετικά γνώριμα. Κι εδώ πιάνει διάνα. Υπάρχει μία μακρά λίστα "μελετών" οι οποίες μας διαβεβαιώνουν ότι περίπου το 50% με 60% του περιεχομένου που παράγεται στο ίντερνετ δεν δημιουργείται από ανθρώπινα όντα. Αυτά τα ποσοστά, απλές εκτιμήσεις και υπολογισμοί, έχουν αναπαραχθεί σε τέτοιο σημείο που έχουν φτάσει να εκλαμβάνονται ως δεδομένα.
> Διάβασε ακόμα: Αναζητώντας τον Q στη θεωρία συνωμοσίας QAnon
Τέλος, η θεωρία του Dead Internet έχει έναν καλό ένοχο: Την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Σύμφωνα με όσα ευαγγελίζεται, η "διαφθορά" στο ίντερνετ ξεκίνησε το 2004, την ίδια περίοδο που η Υπηρεσία Έρευνας Προηγµένων Αµυντικών Προγραµµάτων των ΗΠΑ (γνωστή και ως DARPA) εγκατέλειψε το πρότζεκτ της Lifelog για να δημιουργήσει, μετά από τη δημιουργία του Facebook, ένα κυβερνο-ημερολόγιο στο οποίο καταγράφεται οτιδήποτε κάποιος γράφει, βλέπει, διαβάζει, αγοράζει ή ακούει κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Όλα αυτά "προκύπτουν" μέσα από τη "στενή επαφή" ανάμεσα στην DARPA, την Google, το Facebook και την Amazon τα τελευταία χρόνια, αλλά και από τη Νομοθετική Εκσυγχρονιστική Πράξη Smith-Mundt που δίνει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ το νομικό ελεύθερο "να χρησιμοποιεί την προπαγάνδα ενάντια στους πολίτες της". Τι 'χες Γιάννη, τι 'χα πάντα, δηλαδή. Όσο για το πώς πέθανε το ίντερνετ το 2016; Μέσα από ένα thread του 4chan, ενός site-βάσης δεδομένων φωτογραφιών, που μολύνθηκε με μηνύματα διαδικτυακών ρομπότ.