Θα σκεφτόσoυν ποτέ να εμφυτεύσεις ένα "ταμπλό αρετών" στον εγκέφαλό σου, ώστε να γίνεις πιο δίκαιος και συμπονετικός; Φυσικά, θα πρέπει να επιτρέψεις στους επιστήμονες να ασχοληθούν επισταμένα με τους νευρώνες του εγκεφάλου σου για περίπου δέκα λεπτά την ημέρα ή να συναινέσεις στην ενσωμάτωση ενός ειδικού τσιπ στο μυαλό σου. Μπορείς να το σκεφτείς όσο θέλεις, διότι δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι νευροεπιστήμονες χειρίζονται συστηματικά συγκεκριμένες δομές στον εγκέφαλό μας για να μετρήσουν την επίδρασή του στον ηθικό μας κώδικα.
"Μέρος του επιχειρήματος βασίζεται σε αυτό που ονομάζεται πλευροποίηση του εγκεφάλου", δήλωσε ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου της Βοστώνης James J. Hughes στο Popular Mechanics.
Η εγκεφαλική πλευροποίηση ορίζεται ως η ιδέα ότι διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου εκτελούν διαφορετικές λειτουργίες. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αν αυξήσουμε ή μειώσουμε τη δραστηριότητα σε αυτά τα διαφορετικά τμήματα, μπορούμε να επηρεάσουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε. Με στόχο μία πιο ηθική ανθρωπότητα, την εν λόγω ιδιότητα θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η νευροδιαμόρφωση, η χορήγηση δηλαδή ηλεκτρικών ή φαρμακευτικών παραγόντων που εφαρμόζεται σε συγκεκριμένη περιοχή του σώματος για να επηρεάσει ή να αλλάξει τα νεύρα. Ο Hughes μάλιστα, αναλύει σε βάθος την έννοια αυτή σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου Policy, Identity, and Neurotechnology: The Neuroethics of Brain-Computer Interfaces:
>Διάβασε ακόμη: Τροφές που ενισχύουν μυαλό και μνήμη, σύμφωνα με το Harvard
"Εδώ και αιώνες προσπαθούμε να βελτιώσουμε την ηθική και τη νόησή μας, αλλά κυρίως μέσω φαρμάκων. Φάρμακα όπως η [συνθετική] ωκυτοκίνη αυξάνουν την εμπιστοσύνη που έχουμε στους άλλους ανθρώπους. Τα διεγερτικά φάρμακα μειώνουν την ανησυχία και αυξάνουν τη συγκέντρωσή μας σε εργασίες. Υπάρχουν αρκετές μελέτες που δείχνουν ότι τα φάρμακα έχουν ηθικές συνέπειες στη συμπεριφορά μας", εξηγεί μεταξύ άλλων ο Hughes. Ωστόσο, τα φάρμακα είναι κάπως πιο ισχυρά στην προσέγγισή τους και έχουν την τάση να επηρεάζουν σχεδόν κάθε σύστημα του σώματός μας.
Πώς λειτουργεί η νευροδιαμόρφωση;
Σύμφωνα με τα λεγόμενά του στο μεταξύ, η νευροδιαμόρφωση διαθέτει αξιοσημείωτη εξειδίκευση: "Στοχεύει μόνο στο τμήμα του εγκεφάλου που χρειάζεται αλλαγή". Μπορούμε να το κάνουμε από το εξωτερικό του κεφαλιού, στέλνοντας ηλεκτρικά ρεύματα ή μαγνητικά κύματα απευθείας σε τμήματά του εγκεφάλου. Πρόκειται για τις τεχνικές της διακρανιακής διέγερσης με συνεχές ρεύμα και της διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης, αντίστοιχα. Ή μπορούμε να επιλέξουμε πιο επεμβατικές διασυνδέσεις εγκεφάλου-υπολογιστή.
Όπως αποδεικνύεται έχουν συμβεί θαύματα όταν ερευνητές εργαστηρίων προσπάθησαν να αυξήσουν τον αυτοέλεγχο, την ενσυναίσθηση, την ευφυΐα, ακόμη και τις πνευματικές εμπειρίες μέσα στο εργαστήριο. Τι συμβαίνει όμως έξω από τα πειραματικά περιβάλλοντα, στο απρόβλεπτο του πραγματικού κόσμου; "Παρόλο που ισχύει υπό ελεγχόμενες συνθήκες, η επίδραση αυτής της διαμόρφωσης μπορεί να μειωθεί σε πραγματικές συνθήκες, όπου η συνδυασμένη ενεργοποίηση πολλαπλών νευρογνωστικών δικτύων λειτουργεί έτσι ώστε να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και ανταποκρινόμαστε σε διάφορα περιβαλλοντικά στοιχεία, σε συγκεκριμένες συνθήκες και περιστάσεις", διευκρινίζει στο Popular Mechanics ο James Giordano, καθηγητής νευρολογίας και νευροηθικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Georgetown στην Ουάσιγκτον.
Όταν τροποποιούμε ορισμένα χαρακτηριστικά και τάσεις για να ταιριάζουν σε ένα σύνολο κοινωνικοπολιτισμικών προτύπων που θεωρούνται σωστά ή καλά, βαδίζουμε σε πολύ δύσκολο έδαφος, λέει ο Giordano. "Αυτό που είναι ηθικά καλό μπορεί να είναι η πραγματικότητα κάποιου άλλου ως προς το τι θεωρείται επιβλαβές, ενοχλητικό και κακό. Δεν υπάρχει ηθική τροχιά ή ηθικός πυρήνας που μπορεί να ενεργοποιηθεί ή να απενεργοποιηθεί. Η ηθική είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα", προσθέτει.
Ας πούμε ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε μια πιο δίκαιη κοινωνία. Ισότητα είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τους άλλους αμερόληπτα και δίκαια, χωρίς να δείχνουμε εύνοια ή διακρίσεις. "Ένα άτομο που είναι ρατσιστικά προκατειλημμένο και δείχνει πολλή απέχθεια ή φόβο καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από την αμυγδαλή του", λέει ο Hughes. Η αμυγδαλή είναι μια αμυγδαλόσχημη μάζα γκρίζας ύλης που βρίσκεται μέσα σε κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο και είναι η κύρια γεννήτρια του συστήματος απόκρισης "πάλη ή φυγή" και του επακόλουθου εξαρτημένου φόβου. Αντίθετα, πίσω από τα μάτια και το μέτωπο βρίσκεται ο προμετωπιαίος φλοιός, μια δομή υπεύθυνη για την πολύπλοκη γνωστική μας συμπεριφορά και για τη συγκράτηση της δικής μας κοινωνικής συμπεριφοράς.
Το χειρότερο δυνατό σενάριο
Τι θα συμβεί όμως, αν αυτά τα εξελιγμένα εργαλεία πέσουν σε λάθος χέρια; Η εταιρεία τσιπ εγκεφάλου Neuralink του Elon Musk θα μπορούσε να προκαλέσει μερικούς από τους χειρότερους δυστοπικούς εφιάλτες μας. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε τι θα γινόταν αν οι χάκερς αποκτούσαν τον απόλυτο έλεγχο του εγκεφάλου κάποιου; Θα ήταν σαν αυτοκτονία για το ανθρώπινο μυαλό. Ομοίως, τι θα γινόταν αν ένας σημερινός δικτάτορας χρησιμοποιούσε το ECP για να δημιουργήσει έναν υπερστρατό από στρατιώτες προγραμματισμένους να διαπράττουν τις πιο άγριες φρικαλεότητες χωρίς ίχνος μεταμέλειας;
>Διάβασε ακόμη: Ο εγκέφαλος της γάτας μικραίνει, οι επιστήμονες ανησυχούν
"Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι η εφαρμογή της τεχνολογίας είναι από μόνη της ηθική", ανέφερε στο Popular Mechanics η Beena Ammanath, η εκτελεστική διευθύντρια του Deloitte AI Global Institute για να συμπληρώσει: "Οποιαδήποτε τεχνολογία που είναι ώριμη και έτοιμη για δημόσια υιοθέτηση θα πρέπει να συνοδεύεται από διαφάνεια και σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και της συναίνεσης των ανθρώπων, με βάση την πλήρη κατανόηση της τεχνολογίας και των πιθανών επιπτώσεών της σε αυτούς".
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.