Έχεις πετύχει κάτι σημαντικό αλλά μέσα σου ακούς μια φωνή να λέει "δεν το αξίζεις"; Ότι ίσως ήταν τύχη ή ότι μια μέρα οι άλλοι θα καταλάβουν πως δεν είσαι τόσο ικανός όσο νομίζουν; Αν αυτό σου φαίνεται γνώριμο, τότε ξέρεις ήδη τι σημαίνει "σύνδρομο του απατεώνα".
Πρόκειται για ένα ψυχολογικό φαινόμενο που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή επαγγέλματος. Ακόμα κι αν κάποιος έχει καταφέρει πολλά, δυσκολεύεται να τα αναγνωρίσει ως αποτέλεσμα δουλειάς, ταλέντου και γνώσης. Αντίθετα, τα αποδίδει στην τύχη ή σε συγκυρίες.
Γιατί νιώθουμε "απατεώνες"
Οι ρίζες του συνδρόμου συχνά βρίσκονται στην παιδική ηλικία, σε οικογένειες που έδιναν υπερβολική έμφαση στην επίδοση ή δεν παρείχαν σταθερή στήριξη. Εμφανίζεται επίσης σε περιόδους μετάβασης, όταν αλλάζουμε δουλειά, αναλαμβάνουμε μεγαλύτερες ευθύνες ή μπαίνουμε σε νέες φάσεις της ζωής μας.
Η τελειομανία, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και το άγχος ενισχύουν το φαινόμενο. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί άνθρωποι που θεωρούνται "υπερεπιτυχημένοι" εξωτερικά, ζουν μέσα σε αμφιβολίες. Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 70% των ανθρώπων θα βιώσουν κάποια στιγμή αυτό το σύνδρομο.
Οι πέντε τύποι του συνδρόμου
Σύμφωνα με το Impostor Syndrome Institute, υπάρχουν πέντε βασικοί τύποι:
- Ο τελειομανής: Νιώθει αποτυχημένος αν δεν είναι όλα τέλεια.
- Ο ειδικός: Πιστεύει πως πρέπει να ξέρει τα πάντα για να είναι "αρκετός".
- Το φυσικό ταλέντο: Αμφιβάλλει για την αξία του αν χρειαστεί προσπάθεια για να μάθει κάτι.
- Ο μοναχικός: Θεωρεί ότι δεν πέτυχε κάτι πραγματικά αν χρειάστηκε βοήθεια.
- Ο υπεράνθρωπος: Πιστεύει ότι πρέπει πάντα να δουλεύει περισσότερο από όλους για να αξίζει.
Πώς μπορείς να το ξεπεράσεις
Το πρώτο βήμα είναι η επίγνωση. Να αναγνωρίσεις ότι αυτές οι σκέψεις δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Μίλα για όσα νιώθεις με φίλους ή ειδικούς, κατέγραψε τις επιτυχίες σου και προσπάθησε να αμφισβητείς την αρνητική εσωτερική φωνή. Και, κυρίως, άφησε πίσω σου την τελειομανία – η πρόοδος είναι πιο σημαντική από την τελειότητα.
Το "σύνδρομο του απατεώνα" μπορεί να είναι σκληρό, αλλά δεν χρειάζεται να σε κρατάει πίσω. Με αυτογνωσία, στήριξη και στρατηγικές, μπορείς να το αντιμετωπίσεις και να σταθείς απέναντι στις επιτυχίες σου με αυτοπεποίθηση και ευγνωμοσύνη.
Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.