Η περίεργη ιστορία του σάντουιτς

Δεν χωρά αμφιβολία ότι πρόκειται για το μάλλον διασημότερο σνακ που υπάρχει και, όπως έχει αναφέρει κατά το παρελθόν η Wall Street Journal, για "τη μεγαλύτερη συνεισφορά της Βρετανίας στην παγκόσμια γαστρονομία". Το σάντουιτς λοιπόν, που περιγράφεται από το λεξικό της Οξφόρδης ως "ένα φαγητό που αποτελείται από δύο κομμάτια ψωμιού με γέμιση ανάμεσά τους και τρώγεται ως ελαφρύ γεύμα", είναι η επιτομή του comfort snack και ένα τα δημοφιλέστερα εδέσματα που δημιουργήθηκαν ποτέ. Πώς όμως ξεκίνησε η ιστορία του, πότε φτιάχτηκε για πρώτη φορά και ποιος θεωρείται ο "πατέρας" του;

Στα μέσα του 18ου αιώνα, ο John Montagu ήταν ο 4ος Κόμης της πόλης Σάντουιτς, στη νοτιοανατολική Αγγλία. Ο Montagu, εκτός από επαγγελματίας πολιτικός και στρατιωτικός, ήταν και φανατικός χαρτοπαίκτης. Κατά τη διάρκεια μία 24ωρης παρτίδας, ζήτησε από τον υπηρέτη του κάτι για να φάει, χωρίς όμως να χρειαστεί να λερώσει τα χέρια του. Για την ακρίβεια, του είπε να τοποθετήσει ένα κομμάτι κρέατος ανάμεσα από δύο φέτες ψωμιού. Το πρωτότυπο έδεσμα κέρδισε αμέσως το ενδιαφέρον των υπολοίπων παρευρισκομένων και το αμέσως επόμενο διάστημα, η φήμη του άρχισε να εξαπλώνεται σε όλη τη βρετανική επικράτεια με ταχείς ρυθμούς. Η politically correct ωστόσο άποψη υποστηρίζει ότι ο Κόμης ζήτησε το εν λόγω σνακ καθώς είχε υπερβολική δουλειά και δεν ήθελε να εγκαταλείψει το γραφείο του.

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο συγγραφέας Bee Wilson στο βιβλίο του Sandwich: A Global History, ο Montagu ουσιαστικά διέταξε τους υπηρέτες του να ενοποιήσουν όλα τα υλικά του γεύματος που συνήθιζε να παίρνει, δηλαδή μοσχαρίσιο ή χοιρινό κρέας, λαχανικά και ψωμί. Σε κάθε περίπτωση το δημιούργημά του, άρχισε να γίνεται γνωστό και να ξεφεύγει από τα σύνορα του Νησιού, ενώ η λέξη σάντουιτς, καθιερώθηκε γι' αυτό επισήμως γύρω στο 1760. 

Εκτός από τον Κόμη Montagu, υπάρχει ένα ακόμη πρόσωπο που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξάπλωση του ψωμιού με γέμιση. Ο Αμερικανός εφευρέτης Otto Frederick Rohwedder είναι εκείνος που έκανε viral τη γαστρονομική πρόταση, πολύ πριν ο όρος γίνει cool, δημιουργώντας την πρώτη αυτοματοποιημένη μηχανή κοπής ψωμιού, το 1928. Ο Rohwedder παρουσίασε τη δημιουργία του στην Chillicothe Baking Company του Μιζούρι, και σύντομα αρτοποιεία και παρεμφερείς επιχειρήσεις της περιοχής έσπευσαν να τη προμηθευτούν, κάτι που στη συνέχεια έκαναν πολλοί και από γειτονικές πολιτείες των ΗΠΑ. Δυστυχώς για τον ίδιο, δεν πρόλαβε να κατοχυρώσει την ευρεσιτεχνία του, με αποτέλεσμα άλλες εταιρείες να το κάνουν και να οικειοποιηθούν ασφαλώς τα κέρδη που προέκυψαν τις επόμενες δεκαετίες.

Κι αν η ιστορία του Otto Rohwedder σου φαίνεται τραγική, εκείνη του Gavrilo Princip θα ήταν από παράδοξη έως κωμική, αν (σχεδόν) δεν προκαλούσε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Princip ήταν ένας Γιουγκοσλάβος εθνικιστής του κινήματος Mlada Bosna, ο οποίος δολοφόνησε τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο της Αυστρίας και τη γυναίκα του, Σοφία, Δούκισσα του Χόχενμπεργκ, στο Σαράγεβο στις 28 Ιουνίου 1914. Η σημερινή πρωτεύουσα της Βοσνίας ήταν τότε επαρχία της Αυστροουγγαρίας, όπως και πολλές ακόμη περιοχές της πρώην Ενωμένης Γιουγκοσλαβίας.

Λίγα λεπτά πριν τη δολοφονία του Αρχιδούκα Φερνινάνδου, ένας άλλος Σέρβος εθνικιστής, ο Nedeljko Cabrinovic πέταξε μία χειροβομβίδα στο αυτοκίνητο που μετέφερε τον Αυστριακό αξιωματούχο, η οποία όμως δεν εξερράγη άμεσα, με αποτέλεσμα ο Φερνινάνδος να του την πετάξει πίσω. Όταν αυτή τελικά ανατινάχθηκε προκάλεσε τραυματισμούς σε όλους τους εμπλεκόμενους. Ο Cabrinovic πήρε αμέσως ένα χάπι κυανίου και έπεσε αμέσως στον ποταμό Miljacka προκειμένου να αυτοκτονήσει. Ο Αρχιδούκας, αγνοώντας τις παραινέσεις των συμβούλων του να επισκεφθεί το νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες, διέταξε τον οδηγό του αυτοκινήτου του να συνεχίσει να περιπλανιέται στους δρόμους της πόλης, μέχρι να βρεθεί ένα ασφαλές μέρος για να σταματήσουν.

Για κακή τους τύχη, επέλεξαν να κάνουν στάση μπροστά από ένα cafe που καθόταν ο Gavrilo Princip, που απογοητευμένος από την έκβαση της ημέρας, έτρωγε ένα σάντουιτς. Ο Princip, αμέσως μόλις αντιλήφθηκε τι συμβαίνει και ποιος ακριβώς βρισκόταν μερικά μέτρα μακριά του, έτρεξε αμέσως στο σημείο και πυροβολώντας μόλις δύο φορές εκτέλεσε τον Φερνινάνδο και την Σοφία. Το μισοτελειωμένο σάντουιτς του νεαρού Γιουγκοσλάβου και το πραγματικά κακό timing ήταν ουσιαστικά δύο από τις -πολλές- αιτίες για τις οποίες ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Ως επίλογο του origin story, θα αναφέρουμε τα όσα συνέβησαν στο Ιράν, το 2008. Στις 17 Οκτωβρίου του συγκεκριμένου έτους, σε ένα πάρκο της Τεχεράνης, ντόπιοι εστιάτορες και κρατικοί φορείς συγκεντρώθηκαν μαζί με πλήθος κόσμου, προκειμένου να δημιουργήσουν το μεγαλύτερο σάντουιτς που φτιάχτηκε ποτέ, ώστε αυτό να καταχωρηθεί στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness. Πράγματι, το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένα γιγαντιαίο έδεσμα μήκους 1,5 χλμ, το οποίο περιείχε 700 κιλά κρέας στρουθοκαμήλου και άλλα τόσα κοτόπουλου. Σε ελάχιστα λεπτά όμως, το συγκεντρωμένο πλήθος άρχισε να το τρώει, με τον εκπρόσωπο του Guinness να παρακολουθεί αποσβολωμένος το σκηνικό, μη γνωρίζοντας τι ακριβώς πρέπει να κάνει. 

---

Διάβασε ακόμη για τη γαστρονομική αντεπίθεση της πίτσας, την παράλογη ιστορία της εφεύρεσης της τσίχλας και τι ακριβώς είναι το umami, η περίφημη 5η γεύση.

---

φωτογραφίες © Getty Images
 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr