Η συγχώρεση στην εποχή της δημόσιας συγγνώμης

Κατ’ αρχάς, πρέπει να ζητήσω δημόσια συγγνώμη από τον Randy Newman. Κάποτε ισχυρίστηκα γραπτώς ότι οι μόνες δουλειές του που αξίζουν είναι εκείνες που έβγαλε στα ’70s. Λάθος μου. Ο Newman πήρε την εκδίκησή του το 1999 απέναντι σε κάτι τύπους σαν κι εμένα με το τραγούδι του I’m Dead (But I Don’t Know It).

Οι στίχοι του που θυμίζουν το Βασιλιά Ληρ ξεκινούν με το "I have nothing left to say / But I’m gonna say it anyway" (Δεν έχω τίποτα να πω / Αλλά θα το πω, παρ’ όλα αυτά). Στις live ηχογραφήσεις τραγουδά τον τίτλο του τραγουδιού ξανά και ξανά σαν να πρόκειται για κάποιου είδους προσευχή, ενώ την ίδια ώρα το κοινό επαναλαμβάνει τα λόγια του. Η ερμηνεία είναι τόσο συγκλονιστική, που τελικά η ειρωνεία του τραγουδιού σχεδόν χάνεται. Πρόκειται δηλαδή για ένα σκοτεινό διαμάντι και μια μεγάλη νίκη του ηλικιωμένου μουσικού.

Μιας και ξεκίνησα με τις απολογίες, θέλω να πω δημόσια συγγνώμη και στον Scott Ward (αν θυμάμαι καλά το όνομά του) επειδή πολλά χρόνια πριν και χωρίς λόγο του έβαλα τρικλοποδιά κάνοντάς τον ρεζίλι μπροστά σε όλη την ΣΤ' δημοτικού. Θέλω, ακόμη, να ζητήσω συγγνώμη από τους κατοίκους της Οξφόρδης στην Αγγλία επειδή μετά από μια ξέφρενη βραδιά το 1984 θεώρησα σωστό να βάλω όπισθεν και να οδηγήσω με μεγάλη ταχύτητα σε ένα στενό δρομάκι της περιοχής. Τράκαρα τότε με τρία τέσσερα αυτοκίνητα και απομακρύνθηκα χωρίς να αφήσω καν σημείωμα. Θέλω να πω συγγνώμη σε ένα κορίτσι που του είπα ότι το αγαπώ χωρίς να το εννοώ στην προσπάθειά μου να το ρίξω στο κρεβάτι.

Θα μπορούσα να συνεχίσω στον ίδιο ρυθμό για ώρες καλύπτοντας όλη την υπόλοιπη ύλη του περιοδικού με τις προσωπικές μου απολογίες. Αυτές οι αναμνήσεις με κάνουν, χωρίς να το καταλαβαίνω, να παίρνω βαθιές ανάσες.

Ζούμε περίεργες εποχές όσον αφορά το θέμα της "συγγνώμης". Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ –ναι, ο Donald Trump δυστυχώς, του οποίου η ηθική πυξίδα είναι τελείως χαλασμένη– έχει υιοθετήσει την προσφιλή τακτική να μην απολογείται ποτέ.

Την ίδια στιγμή, ως ακόμα μία απόδειξη ότι τα άκρα συναντιούνται σε κάθε τομέα της ζωής, όλο και περισσότερες γυναίκες προσπαθούν σκληρά για τελείως διαφορετικούς (και καλύτερους από τον πρόεδρο) λόγους να μάθουν να λένε όλο και λιγότερο "συγγνώμη". Το παράκαναν σε όλη τους τη ζωή και είναι ώρα να βάλουν ένα φρένο. "Οι γυναίκες απολογούνται πολύ περισσότερο απ’ όσο πρέπει" σημειώνει η συγγραφέας Sheila Heti στο μυθιστόρημά της How Should a Person Be?, ενώ ένας ηλικιωμένος άντρας λέει ίσως την ατάκα της χρονιάς στο Asymmetry της Lisa Halliday: "Κορίτσι μου, μη λες συνέχεια "συγγνώμη”. Την επόμενη φορά που θα σου έρθει να πεις "συγγνώμη” καλύτερα πες "Άντε γαμήσου”. Εντάξει;". Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι στην τριλογία Outline της Rachel Cusk, που λάτρεψαν οι κριτικοί, η λέξη "συγγνώμη" δεν εμφανίζεται σχεδόν ποτέ.

Όταν δυναμικές γυναίκες της εποχής μας απολογούνται στη σύγχρονη λογοτεχνία, δεν το κάνουν πια –παρά μόνο σπάνια– για τους λόγους που έχουμε συνηθίσει. Αντίθετα, οι άντρες τα τελευταία χρόνια έχουν μάθει αναγκαστικά να απολογούνται πιο συχνά. Αυτές οι απολογίες, όπως ακριβώς τα πατατάκια, έρχονται σε πολύ διαφορετικά σχήματα: Υπάρχει η απολογία των celebrities (βλ. τη συγγνώμη του Jonah Hill για μια ομοφοβική ατάκα που πέταξε, εκείνη του Justin Bieber για το ρατσιστικό σχόλιο που έκανε), υπάρχει η απολογία στο χώρο των sports (Tiger Woods, Brett Favre), η απολογία των κωμικών (Louis C.K.). Μιλάμε για τεράστια ποικιλία.

Φυσικά, υπάρχει ο λάθος τρόπος να ζητάς δημόσια συγγνώμη. Πάρε, για παράδειγμα, τον Harvey Weinstein, αυτόν το ματαιόδοξο τριχωτό τύπο που η δική του ιδέα για το πώς πρέπει να ζητάς συγχώρεση ήταν ένα ακαταλαβίστικο παραλήρημα από μισόλογα.

Αντίστοιχα, δες το κακό παράδειγμα του Kevin Spacey, που προσπάθησε να αλλάξει θέμα (Είμαι gay!). Υπάρχει βέβαια και ο σωστός τρόπος. Ο Al Franken, ένας πρώην γερουσιαστής των ΗΠΑ από τη Μινεσότα, μίλησε μπροστά στις κάμερες για τις κατηγορίες που βάραιναν το πρόσωπό του παραδίδοντας ένα δεκάλεπτο εγχειρίδιο για το πώς πρέπει οι άντρες να ζητούν δημόσια και ειλικρινή συγγνώμη σήμερα.

Ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα υπάρχει σύγχυση και χάος. Στο Διαδίκτυο, και ιδιαίτερα στο Twitter, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα. Κάποιος γράφει ένα απόφθεγμα που ανήκει στον ήρωα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου (αλλά και δεινό αποικιοκράτη) Winston Churchill και ύστερα ακολουθεί ένας χαμός αντικρουόμενων απόψεων με πολλές άβολες συγγνώμες στο ενδιάμεσο. Αλήθεια, ποιος θα κρίνει ποια ιστορικά πρόσωπα μπορούμε και ποια όχι να αναφέρουμε στις δημόσιες συζητήσεις και τοποθετήσεις μας; Αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά αυστηροί, θα πρέπει να εξαιρεθούν πάρα πολύ σημαντικοί άνθρωποι: Η Virginia Woolf είχε ειρωνευτεί τους Αφροαμερικανούς, ο Edgar Allan Poe ήταν δεδηλωμένος θιασώτης της λευκής ανωτερότητας, ο Woody Allen –όπως όλα δείχνουν– κοιμόταν με ανήλικα κορίτσια. Έχουμε δικαίωμα να κρατήσουμε ένα μέρος από τη σοφία αυτών των θρύλων ή πρέπει να τους κάψουμε στην πυρά; "Θα ήταν καλή ιδέα τα δημόσια αγάλματα να κατασκευάζονται με κεφάλια που μπορούν να αλλάζουν ανάλογα με τη μόδα και τη διάθεση του κοινού" είχε γράψει κάποτε χρησιμοποιώντας λεπτή ειρωνεία ο Βρετανός δημοσιογράφος Aubrey Waugh.

Αν στη δημόσια ζωή πολλές φορές η έννοια της συγγνώμης και της απολογίας γίνεται πεδίον δόξης λαμπρόν για επικούς διαξιφισμούς, στην καθημερινή μας ζωή τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Θυμάμαι όταν είχα επισκεφθεί τον John le Carré στο σπίτι του στην Κορνουάλη για να του κάνω ένα προφίλ. Μου είχε πει τότε ότι είχε φέρει σθεναρή αντίσταση στην επιλογή του Jeremy Irons για τον πρώτο ρόλο στο The Russia House, ένα κατασκοπικό θρίλερ βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του. Ο λόγος; "Τα αγριόσκυλα του Irons είχαν επιτεθεί στα κατά πολύ μικρότερα δικά μου σκυλάκια. Εκείνος δεν μπήκε ποτέ στον κόπο να ζητήσει συγγνώμη".

Υπάρχουν πάρα πολλές συμβουλές, τόσο στο Ίντερνετ όσο και αλλού, για το πώς πρέπει να ζητήσεις σωστά "συγγνώμη". Δεν υπάρχει όμως ένα εγχειρίδιο οδηγιών σαν κι αυτά που έρχονται μαζί με τα έπιπλα του IKEA. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να ακολουθήσεις το ένστικτό σου, να είσαι ειλικρινής και σοβαρός και παράλληλα να μην υπεκφεύγεις. Μην παρουσιάζεις όλα τα στοιχεία, απλά δείξε αυτό που κατάλαβες. Η καλύτερη "συγγνώμη" είναι εκείνη που ακολουθείται από μια πραγματική προσπάθεια για να αλλάξεις. Ρίξε ένα γερό χέρι ξύλο στον παλιό σου εαυτό, καμιά φορά το χρειάζεται.

Στη ζωή μου απολογούμαι πολύ συχνά, αν και μου λένε ότι είμαι κακός σ’ αυτό. Συνήθως λέω κάτι του στυλ "Συγγνώμη που ήμουν μαλάκας χθες το βράδυ" και ελπίζω σε συγχώρεση, χωρίς όμως να μπαίνω στις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Θέλω να πιστεύω ότι θα τα καταφέρω καλύτερα σε αυτό τον τομέα στο μέλλον. Αν, πάλι, αυτό δε συμβεί, τότε, τι να πω, πέρα από "συγγνώμη";

Από: Esquire US

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr