H αέναη γοητεία του Φρανκενστάιν

Γοτθική μυθοπλασία, ένα είδος λογοτεχνίας που συνδυάζει στοιχεία τρόμου και ρομαντισμού. Διαβάζοντας κανείς το λήμμα στη Wikipedia έχει την αίσθηση ότι το συγκεκριμένο genre του 19ου αιώνα, σήμερα, πια απευθύνεται μόνο σε μαυροφορεμένους γκοθάδες. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί τους ανθρώπους. "Όποιος πολεμά τέρατα θα πρέπει στην πορεία να προσέξει να μην γίνει κι εκείνος τέρας. Κι αν κοιτάξεις για πολύ ώρα μέσα στην άβυσσο, η άβυσσος θα σου αντιγυρίσει το βλέμμα" σημειώνει ο Friedrich Nietzsche σε έναν αφορισμό του. Ο ίλιγγος του "κακού" μας δίνει μια περίεργη, παράνομη ευχαρίστηση. Τα φαντάσματα, ο Κόμης Δράκουλας και -κυρίως- ο Frankenstein ασκούν μία μακάβρια γοητεία στους αναγνώστες και τους θεατές.

Όλοι γνωρίζουν για τον Δρ. Φρανκενστάιν, τον γιατρό που θέλησε να δημιουργήσει έναν άνθρωπο από το μηδέν

Ένα κρύο βράδυ του 1814, στα περίχωρα της Γενεύης, τρεις ποιητές κι ένας γιατρός συζητούσαν γύρω από το τζάκι σχετικά με τον αποκρυφισμό και την αλχημεία. Η συζήτηση δεν άργησε να εξελιχθεί σε μικρή κόντρα κι η κόντρα σε στοίχημα. Ποιος θα έγραφε την πιο τρομακτική ιστορία; Η Mary Shelley, o μετέπειτα άντρας της Percy Shelley, ο Λόρδος Βύρωνας ή ο γιατρός John Polidori που κάποια χρόνια αργότερα θα έγραφε την πρώτη βρετανική ιστορία με Βρυκόλακα; Διακόσια τέσσερα χρόνια μετά τη σύλληψή του, και διακόσια ακριβώς μετά την πρώτη του έκδοση, η Βρετανίδα παραμένει αιώνια νικήτρια με το δικό της Φρανκενστάιν (εκδ. Οξύ)· τόσο στον λογοτεχνικό στίβο όσο και στο πανί του σινεμά όπου το δικό της "τέρας" έχει πρωταγωνιστήσει δεκάδες φορές. Σε λίγες ημέρες, βέβαια, οι ρόλοι θα αντιστραφούν αφού η ίδια η συγγραφέας θα βρεθεί να πρωταγωνιστεί στον κινηματογράφο, στην βιογραφική ταινία Mary Shelley που θα κυκλοφορήσει στα σινεμά από την Odeon και την Audio Visual στις 15 Νοεμβρίου. 

Μήπως όμως προτρέχουμε; Αν δεν έχεις διαβάσει το βιβλίο πώς είναι δυνατόν να ξέρεις την ιστορία; Εκεί όμως είναι, τελικά, που κερδήθηκε πραγματικά το στοίχημα της Shelley: η γραπτή αφήγησή της έγινε τόσο διάσημη ώστε πέρασε στην σφαίρα της προφορικής ιστορίας. Όλοι γνωρίζουν για τον Δρ. Φρανκενστάιν, τον γιατρό που θέλησε να δημιουργήσει έναν άνθρωπο από το μηδέν, να γεννήσει ένα πλάσμα κάνοντας συρραπτική με μέλη νεκρών εγκληματιών. Ή μήπως όχι;

Η παρανόηση με την ταινία

Όπως όλοι οι μύθοι που αποκτούν παγκόσμια εμβέλεια, έτσι κι αυτός μεταλλάχθηκε με τα χρόνια. Είναι δεκάδες χιλιάδες περισσότεροι οι θεατές που έχουν δει την ταινία παρά έχουν διαβάσει το μυθιστόρημα. Για ποια από όλες τις ταινίες μιλάμε; Για τη δική μας γενιά, το Mary Shelley's Frankenstein (1994) με τον Kenneth Branagh να αναλαμβάνει διπλό ρόλο σκηνοθέτη-πρωταγωνιστή ήταν εκείνο που χαράχθηκε στη μνήμη μας. Μάλιστα η ιδιωτική τηλεόραση του έδειχνε μία ιδιαίτερη προτίμηση τα βράδια της Κυριακής.

Οι διαφορές του βιβλίου με την ταινία

• Στο μυθιστόρημα ποτέ δεν μαθαίνουμε (ακριβώς) τον τρόπο δημιουργίας του Πλάσματος. Στην ταινία δημιουργείται από τη συρραφή μελών νεκρών εγκληματιών.
• Στο μυθιστόρημα το Πλάσμα δεν αποκτά ποτέ σύντροφο.
• Το μυθιστόρημα κι η ταινία έχουν διαφορετικό τέλος (σ.σ: δεν αποκαλύπτουμε λόγω spoiler).

Σίγουρα βοήθησε σε αυτό το υπέρλαμπρο cast: Robert De Niro στον ρόλο του τέρατος, Helena Bonham Carter στον ρόλο της "αδελφής" του, Ian Holm στον ρόλο του πατέρα του Δρ. Φρανκενστάιν, ο John Cleese στον ρόλο του γιατρού φίλου του που μοιράζονται τα ίδια περίεργα ενδιαφέροντα. Τι διαφορές όμως συναντάμε σε σχέση με το μυθιστόρημα; Όχι λίγες αλλά ούτε και ιδιαίτερα κομβικές - ο αρχετυπικός μύθος διατηρεί τη σκοτεινή ουσία του.

Η γοητεία της θεϊκής δύναμης

"Άκουσε με Φρανκενστάιν. Εσύ κατηγορείς εμένα για φόνο; Κι όμως θα μπορούσες, με καθαρή τη συνείδησή σου, να καταστρέψεις το ίδιο σου το πλάσμα. Ω, δοξάστε την αιώνια δικαιοσύνη του ανθρώπου!" διαβάζουμε στις σελίδες του βιβλίου. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων να τονίσουμε πως το χαρακτηριστικό γερμανικό όνομα ανήκει στον Δόκτορα - κι όχι στο ακατονόμαστο πλάσμα. Εκείνο είναι μία ύπαρξη στην οποία έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω της.  Ένα δημιούργημα που του ασκεί απόλυτη εξουσία - και το εισιτήριό του για νιώσει Θεός.

"Ξυπνάω δεν βρίσκω το μωρό μου και το σκέφτομαι όλη μέρα" έγραφε η Mary Shelley στο ημερολόγιό της.

Μήπως, τελικά, αυτό είναι που μας τραβά ακόμα σαν μαγνήτης στην αφήγηση; Η απόλυτη, θεϊκή εξουσία που μας δίνει η δημιουργία ζωής από το μηδέν; Σίγουρα παίζει ρόλο, ιδιαίτερα σε μία εποχή όπως η τωρινή όπου οι εξελίξεις στη γενετική κάνουν κάποια πράγματα πιθανά που στην εποχή της Shelley φαίνονταν απίθανα -ή καλύτερα έμοιαζαν με επιστημονική φαντασία. Δεν είναι όμως μόνο αυτό: είναι κι αχαλίνωτη, γοητευτική φαντασία της πολύ νεαρής συγγραφέως· είναι και κάτι άλλο, πιο βαθύ, ένα ανεπούλωτο τραύμα που γαργαλά ευαίσθητες χορδές: "Ονειρεύομαι ότι το κοριτσάκι μου έρχεται ξανά στη ζωή, ξυπνάω δεν βρίσκω το μωρό μου και το σκέφτομαι όλη μέρα" έγραφε η Mary Shelley στο ημερολόγιό της, σχετικά με το παιδί που έχασε πριν "κατασκευάσει" τον Φρανκενστάιν.

Ίσως, τελικά, ο μύθος του πλάσματος που γεννιέται από το μηδέν να μας γοητεύει αιώνια. Ο λόγος; Γιατί, έτσι, θα βρίσκαμε επιτέλους έναν τρόπο να νικήσουμε τον μεγαλύτερο φόβο από όλους: τον θάνατο κι ιδιαίτερα τον θάνατο των αγαπημένων μας προσώπων.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr