Ο Γιώργος Τσιακαλάκης οραματίζεται μια κοινωνία χωρίς φοβικές αγκυλώσεις, περιθωριοποιημένες ομάδες και χαμένες ζωές

Τι σημαίνει να είσαι οροθετικός το 2018; Πόσα ταμπού έχει σήμερα η κοινωνία απέναντι στον ιό HIV; Πώς είναι να είσαι μέλος μιας ομάδας που έχει κλειστεί στο καβούκι της λόγω του στίγματος και του κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνουν τα οροθετικά άτομα στην Ελλάδα; Το AIDS αφορά μόνο τους ομοφυλόφιλους; Τι βιώνει ένα οροθετικό άτομο στην ελληνική επαρχία;

Απαντήσεις σε ερωτήσεις σαν τις παραπάνω θα δοθούν αύριο και μεθαύριο στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο διήμερο ενημέρωσης και αποδοχής ενάντια στην προκατάληψη για τον HIV, "I'M Positive". Δεν θα έχει μόνο κουβέντα, αλλά και μια σειρά από δράσεις (ταινίες, ντοκιμαντέρ και ομιλίες) που θα βάλουν σε πρώτο πλάνο ανθρώπους που ζουν με τον HIV και θα πουν τις ιστορίες τους.  Ακόμα, παιδιά και έφηβοι θα έχουν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με εκπροσώπους της κοινότητας των οροθετικών για θέματα σεξουαλικής υγείας, αλλά και για τις προκλήσεις και προκαταλήψεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι, με σκοπό την ταχύτερη κατάρριψη του στίγματος που συνοδεύει αυτές τις ομάδες.

Μιλήσαμε με τον Γιώργο Τσιακαλάκη, Υπεύθυνο Επικοινωνίας & Προάσπισης Δικαιωμάτων του συλλόγου "Θετική Φωνή", εκ των διοργανωτών του Ι'Μ Positive. Έναν άνθρωπο που ξέρει από πρώτο χέρι το πόσο δύσκολες είναι οι παραπάνω απορίες όταν τις βιώνεις σε προσωπικό επίπεδο χωρίς κανένα κρατικό δίχτυ ασφαλείας.

Πόσο αφελές είναι το 2018 να πιστεύει κανείς ότι ο κίνδυνος του HIV αφορά μόνο τους ομοφυλόφιλους; Κάνω αυτήν την ερώτηση διότι, δυστυχώς, έχω την αίσθηση ότι για μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας ισχύει αυτή η πεποίθηση. Τα ποσοστά του HIV στα ετεροφυλόφιλα άτομα έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Ο μύθος ότι το HIV/AIDS αφορά μόνο τους gay έχει τις ρίζες του πίσω στις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν στην Αμερική αποκαλούσαν το AIDS τον καρκίνο των ομοφυλοφίλων. Είναι ένας μύθος βολικός για να αγνοήσουμε την πραγματικότητα ότι η σεξουαλική υγεία είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Το HIV/AIDS δεν είναι ούτε η τιμωρία των gay, ούτε μας ρωτάει ποιος είναι ο σεξουαλικός μας προσανατολισμός. Είναι ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα και επομένως η πρόληψη είναι ένα θέμα που αφορά ανεξαιρέτως κάθε άτομο που είναι σεξουαλικά δραστήριο. Είναι καιρός να καταρρίψουμε αυτούς τους μύθους και να αντιμετωπίσουμε το HIV/AIDS στην πραγματική του διάσταση. Πέρα από ηθικολογικές προσεγγίσεις, πέρα από στερεοτυπικές αναφορές. Όπως σε κάθε έκφανση της ζωής μας, έτσι και στον HIV, η γνώση είναι δύναμη.

Ζούμε σε μία χώρα που, κατά γενική ομολογία, δεν δείχνει ιδιαίτερη κοινωνική ευαισθησία απέναντι σε ευαίσθητα κοινωνικές ομάδες. Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας οροθετικός στην Ελλάδα του σήμερα; Σύμφωνα με μία πανευρωπαϊκή έρευνα που διενήργησε στην Ελλάδα η "Θετική Φωνή", πάνω από το 70% των οροθετικών ατόμων νιώθουν ενοχή και ντροπή επειδή ζουν με τον ιό και εξαιτίας αυτών των συναισθημάτων απομακρύνονται από την οικογένεια, το φιλικό και το επαγγελματικό τους περιβάλλον. Τα στοιχεία αυτά αποτυπώνουν την ανάγκη να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους άλλους. Η ελληνική κοινωνία έχει κάνει πολλά βήματα μπροστά τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο ένα σημαντικό κομμάτι της συνεχίζει να αντιμετωπίζει φοβικά οτιδήποτε και οποιοδήποτε διαφορετικό άτομο ή ομάδα. Η ισονομία, η ορατότητα, είναι έννοιες που φαντάζουν αυτονόητες, αν όμως εμβαθύνουμε στον τρόπο που είναι δομημένη η κοινωνία μας, συνειδητοποιούμε ότι παραμένουν το μεγάλο ζητούμενο. Ολόκληρες ομάδες όπως τα οροθετικά άτομα, η LGBT κοινότητα, οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών, οι εργαζόμενοι/ες στο σεξ, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, συχνά γίνονται αποδέκτες ρητορικής μίσους και βίας. Το στίγμα του HIV είναι μία μόνο από τις εκφάνσεις του φόβου μας για τον "άλλο", είναι το δέντρο. Είναι ώρα να δούμε το δάσος που είναι πλημμυρισμένο από ανθρώπινες ψυχές που ωθούνται στο περιθώριο.

Ο σύλλογος "Θετική Φωνή" ιδρύθηκε το 2009. Εννιά χρόνια μετά πόσα έχει αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζει η κοινωνία το ζήτημα; Έχουν γίνει βήματα προς τα εμπρός; Τι πιστεύετε ότι έχετε καταφέρει εσείς ως σύλλογος και, τέλος, πόσο πιο δύσκολες -για να μην πω ζοφερές- ήταν οι δεκαετίες του '80 και του 90' για τα οροθετικά άτομα; Όταν ιδρύθηκε ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας "Θετική Φωνή το 2009, είχε περάσει ήδη μία δεκαετία από τη στιγμή που κυκλοφόρησαν οι νέες θεραπείες που κατέστησαν το HIV/AIDS μία χρόνια νόσο, από μία πραγματικότητα που σε οδηγούσε στο θάνατο. Οι άνθρωποι που ζούσαν με HIV είχαν αρχίσει ήδη από καιρό να συνειδητοποιούν σιγά σιγά πως η ζωή είναι μπροστά τους, πως έχουν δικαίωμα να ονειρεύονται, να επενδύουν στη ζωή τους και επομένως να διεκδικούν μία καλύτερη ζωή, βγαίνοντας από το σοκ της απειλής του θανάτου των προηγούμενων δεκαετιών του '80 και του '90. Είναι ακριβώς η στιγμή που δημιουργείται και στην Ελλάδα η ανάγκη να μιλήσουν πλέον τα ίδια τα οροθετικά άτομα για τον εαυτό τους. Μέχρι τότε υπήρχαν οργανώσεις υποστήριξης οροθετικών ατόμων, αλλά καμία συλλογική πρωτοβουλία από τους ίδιους. Από τον αγώνα της επιβίωσης περνάμε πλέον στον "αγώνα της διαβίωσης", της βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Διεκδικούν οι ίδιοι οι άνθρωποι που ζουν με HIV τον ζωτικό χώρο έκφρασης στη δημόσια σφαίρα, τη θεσμοθέτηση του διαλόγου με την πολιτεία, διεκδικούν ισονομία, αποζητούν την αποκατάσταση της ίδιας της κοινωνικής τους υπόστασης. Θα έλεγα πως το μεγάλο επίτευγμα των ανθρώπων του συλλόγου ήταν ότι επιτέλους τα οροθετικά άτομα απέκτησαν υπόσταση, φωνή και ορατότητα στη δημόσια σφαίρα της Ελλάδας.

Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας κάποια στατιστικά που πιστεύετε ότι έχουν ενδιαφέρον; Στην Ελλάδα ζουν περίπου 14.000 άτομα με HIV. Από αυτά το 80% είναι άνδρες και το 20% γυναίκες. Οι 6 στις 10 διαγνώσεις αφορούν άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, ωστόσο η 1 στις 2 διαγνώσεις αφορά τον ετεροφυλόφιλο πληθυσμό. Τέλος, το 13% των διαγνωσμένων οροθετικών εκτέθηκαν στον HIV μέσω της ενδοφλέβιας χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών. Η μέση ηλικία των ατόμων που διαγιγνώσκονται είναι τα 37 χρόνια. Επομένως μιλάμε για ανθρώπους νέους σε ηλικία, οι οποίοι όμως χάρη στην αντιρετροϊκή αγωγή και την ιατρική παρακολούθηση μπορούν να έχουν πλέον υπό συνθήκες ποιότητα και προσδόκιμο ζωής εφάμιλλα με του γενικού πληθυσμού. Πλέον ελάχιστα άτομα στην Ελλάδα εκδηλώνουν AIDS, το σύνδρομο που αποτελεί το τελικό στάδιο του HIV. Αυτό είναι μία κατάκτηση που μας έχει χαρίσει η ιατρική επιστήμη και η έρευνα. Δική μας υποχρέωση είναι να αντιμετωπίσουμε πλέον την κοινωνική διάσταση του HIV.

Σε ιατρικό επίπεδο, τι ισχύει πια; Έχουν γίνει όντως τόσο μεγάλα βήματα ώστε ο ιός να αντιμετωπίζετε πολύ πιο αποτελεσματικά; Κάνω την ερώτηση γιατί πάλι κυκλοφορούν διάφορες ψευδείς διαδόσεις επί του θέματος. Όπως είπαμε, χάρη στην αντιρετροϊκή αγωγή o HIV είναι πλέον μία χρόνια νόσος και όχι καταληκτική όπως στο παρελθόν. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να εξεταζόμαστε τακτικά. Ωστόσο, η επιστήμη έχει φέρει μία ακόμη ανατροπή σε όσα γνωρίζαμε για το HIV/AIDS. Πλέον έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι τα οροθετικά άτομα που λαμβάνουν σωστά την αγωγή τους και επιτυγχάνουν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, δε μπορούν πρακτικά να μεταδώσουν τον ιό στους ερωτικούς τους συντρόφους ακόμη και με σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις. Στη μελέτη "Partner" έλαβαν μέρος 80.000 άτομα. Επρόκειτο για οροδιαφορετικά ζευγάρια. Τα άτομα που ζούσαν με HIV λάμβαναν αντιρετροϊκή θεραπεία και είχαν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, έγιναν το δυνατότερο εργαλείο που έχουμε στα χέρια μας και άλλαξαν για πάντα ότι γνωρίζαμε για τη μετάδοση του HIV, καθώς δεν καταγράφηκε καμία έκθεση στον ιό. Η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί το πιο ισχυρό και αδιαμφισβήτητο εργαλείο αποστιγματοποίησης των οροθετικών ατόμων, τα οποία μπορούν πλέον να ζουν με την αυτοπεποίθηση ότι δε θέτουν σε κίνδυνο τους συντρόφους ή οποιοδήποτε άλλο άτομο.

Αθήνα κι επαρχία: Είναι το ίδιο να ζει ένα οροθετικό άτομο σε μία μεγαλούπολη και το ίδιο στην περιφέρεια; Σαφώς δεν είναι το ίδιο. Αν ο HIV εξακολουθεί να είναι ένα "ένοχο μυστικό" για τα οροθετικά άτομα στις μεγάλες πόλεις, σε μικρότερες κοινωνίες ο φόβος της απόρριψης και του στιγματισμού είναι ακόμη μεγαλύτερος. Πολλοί άνθρωποι προτιμούν να παρακολουθούνται σε νοσοκομεία της Αθήνας, για να εξαλείψουν κάθε πιθανότητα να ακουστεί ή να μαθευτεί κάτι για τον HIV στις κοινωνίες όπου ζουν. Η κοινωνική διάσταση της νόσου εξακολουθεί να κρύβει πολύ μεγάλη μοναξιά, ένα φορτίο που υπομένουν χιλιάδες άνθρωποι στην Ελλάδα εξαιτίας του στίγματος. Για το λόγο αυτό άλλωστε, η Θετική Φωνή όλα αυτά τα χρόνια δίνει βάρος στην ενδυνάμωση και στην επικοινωνία με ανθρώπους που ζουν στην περιφέρεια. Ακόμη και μία τηλεφωνική συζήτηση μεταξύ ανθρώπων που μοιράζονται τους ίδιους φόβους, τις ίδιες ελπίδες και τις ίδιες αγωνίες μπορεί να στηρίξει και να ενδυναμώσει τα άτομα που δεν έχουν άλλη διέξοδο επικοινωνίας με το οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον λόγω του HIV.

Με ποιον τρόπο κατά την άποψή σας μπορεί να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη σχετικά με το ζήτημα; Τέτοιου είδους διήμερα τι ακριβώς προσφέρουν; Εσείς από την πλευράς σε τι είδους δράσεις δίνετε μεγαλύτερη βαρύτητα; Μέσα από το διήμερο και την καμπάνια "I’m Positive” σε συνεργασία με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, χρησιμοποιούμε τον HIV ως όχημα για να ταξιδέψουμε τη σκέψη και το συναίσθημά μας σε κοινωνίες όπως τις οραματιζόμαστε, μακριά από φοβικές και στερεοτυπικές αγκυλώσεις, περιθωριοποιημένες ομάδες, χαμένες ζωές, ανθρώπους δεύτερης ή τρίτης κατηγορίας. Δεν περιγράφω μία ουτοπία. Περιγράφω τον στόχο που πολλές κοινωνίες έχουν καταφέρει να προσεγγίσουν πολύ περισσότερο από εμάς. Όμως η επίτευξή του ξεκινάει πολύ πιο πέρα από την καταπολέμηση του στίγματος που συνοδεύει μία ασθένεια όπως είναι ο HIV. Αυτό είναι το σύμπτωμα. Το αίτιο είναι η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας που μας δίνει τα εφόδια να νιώσουμε τόσο σίγουροι για τον εαυτό μας ώστε να μη φοβόμαστε τον διπλανό ή τον απέναντί μας, που καθιστά τη γνώση και τη λογική πιο ισχυρές από τον μύθο και το θυμικό. Σε αυτήν την προσπάθεια είναι ανάγκη να έχουμε ως σύμμαχο τις νέες γενιές. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από αυτή τη συμμαχία. Και με αυτή τη συμμαχία δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να νικήσουμε.

Πώς σχολιάζετε τα αντανακλαστικά της κοινωνίας στο πρόσφατο περιστατικό με τον Ζακ Κωστόπουλο; Η τραγική ιστορία της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου ανέδειξε με τον πιο βίαιο τρόπο την διττή ελληνική πραγματικότητα: Από τη μία πλευρά, η προοδευτική Ελλάδα της ισονομίας, των δικαιωμάτων, των κανόνων, της συμπερίληψης, η Ελλάδα που αντιμετωπίζει τις ευάλωτες ομάδες ως το σύμπτωμα και όχι ως το αίτιο των παθογενειών της. Και από την άλλη μία γκρίζα Ελλάδα, της αυτοδικίας, των στερεοτύπων, του στιγματισμού, το φόβου. Και ανάμεσά τους βέβαια πολλές ενδιάμεσες εκδοχές. Ο Ζακ μας έτριψε στο πρόσωπο με τον θάνατό του, ότι υποστήριζε μέσα από το λόγο του, ότι η βία και η ρητορική μίσους που θρέφουμε μέσα στην κοινωνία μας, κάποια στιγμή θα μας καταπιεί αν δεν αντιτάξουμε έννοιες όπως η αποδοχή, η ελευθέρια και τα δικαιώματα.

ΙΝFO

I’m Positive

Ένα διήμερο ενημέρωσης και αποδοχής ενάντια στην προκατάληψη για τον HIV

21-22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2018

Κεντρική Σκηνή & Μικρή Σκηνή Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

H είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις είναι ελεύθερη, με σειρά προτεραιότητας. Εξαιρούνται οι πρωινές προβολές για τα σχολεία.
Η διανομή των δελτίων εισόδου ξεκινά 1 ώρα πριν από κάθε εκδήλωση.

Facebook event

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr