Lester Bangs: Ο πιο εμμονικός, σπουδαίος κι αυθεντικός κριτικός του rock n' roll

Υπήρξε μία περίοδος της ιστορίας κατά την οποία η μουσικοκριτική ήταν πραγματικά σοβαρό ζήτημα. Μία εποχή πριν το Spotify, πριν καν το (παράνομο) downloading. Χρόνια κατά τα οποία έβγαιναν τόνοι νέων δίσκων, ήταν όμως δύσκολο για τους ακροατές να παρακολουθήσουν όλη την παραγωγή, ήταν δύσκολο να μπορούν να μάθουν ή να έχουν πρόσβαση στα πάντα. Το σπορ ήταν ακριβό. Το χαρτζιλίκι ήταν συγκεκριμένο - έπρεπε να ξοδευτεί σωστά· να βρεθούν οι σωστοί δίσκοι. Εκείνος που είχε τον ρόλο του συμβουλάτορα ήταν ένας άνθρωπος λουσμένος στην αχλή του μύθου. Ένας τύπος που είχε πρόσβαση στην "γνώση".

Στην ιστορία της μουσικοκριτικής υπήρξε ένας πραγματικός rock star. Το όνομά του; Lester Bangs

Το όνομά του; Ο μουσικοκριτικός. Τι δουλειά έκανε; Ουσιαστικά λειτουργούσε ως οικονομικός σύμβουλος για το πενιχρό χαρτζιλίκι ή τα λίγα λεφτά που έδιναν οι γονείς για να σπουδάσεις. Του έστελναν τσάμπα δίσκους, τους άκουγε, τους φίλτραρε, σου έλεγε τι είναι ωραίο και τι είναι χάλια, σε συμβούλευε για το που αξίζει να επενδύσεις και που μπορείς να περιμένεις και, πάνω από όλα, σου έδινε το ΟΚ για να ψωνίσεις τον δίσκο. Κι όταν το έκανε, το 90% από εμάς τον αγοράζαμε.

Με άλλα λόγια είχε μία ευθύνη απέναντί σου, τόσο οικονομική όσο και να σε διαπαιδαγωγήσει. Εσύ τον φανταζόσουν ως έναν τύπο που γυρνά από εδώ κι από εκεί, τσακισμένο από τη rock n' roll ζωή, που έβγαινε κάθε βράδυ, πήγαινε τσάμπα σε συναυλίες, έπινε μέχρι να σβήσει ο ήλιος και κατέρρεε πάνω στο γραφείο του προσπαθώντας να γράψει την κριτική που θα άλλαζε το τοπίο της μουσικής. Βέβαια στην πορεία καταλάβαινες ότι κι εκείνος ήταν ένας νέος σαν κι εσένα. Απλά η δουλειά του ήταν να σου λέει που να δίνεις τα λεφτά σου και να σου δείχνει προς τα που πηγαίνει η μουσική. Συνήθως ήταν ένας τύπος που έπαιρνε στα σοβαρά την πανέμορφη δουλειά που έκανε. Στην ιστορία όμως της μουσικοκριτικής υπήρξε ένας άνθρωπος που ενσάρκωσε όλα τα στερεότυπα στην αρχή της παραγράφου. Ένας rock star της μουσικοκριτικής. Το όνομά του; Lester Bangs.

Για πολλούς είναι γνωστός από τον χαρακτήρα που υποδύθηκε ο Phillip Seymour Hoffman στη ταινία Almost Famous (2000) του Cameron Crowe. Μπορεί να ήταν ένας μικρός ρόλος, πολύ σημαντικός όμως για την εξέλιξη της ταινίας. Πολύ σημαντικός για το ίδιο το rock n' roll τελικά. Γιατί όπως έγραφε κι ο επιμελητής του Psychotic Reactions and Carburetor Dung (σ.σ: του καλύτερου βιβλίου για τη μουσική που μπορείς να διαβάσεις), Greil Marcus: "Μάλλον αυτό που ζητά το βιβλίο από τον αναγνώστη είναι να είναι πρόθυμος να αποδεχθεί το γεγονός πως ο καλύτερος συγγραφέας στην Αμερική δεν μπορούσε να γράψει τίποτα άλλο πέρα από μουσικοκριτικές".

Το στυλ του δεν ήταν απλή καταγραφή, η συμμετοχή του στα άρθρα ήταν επιβεβλημένη στο μυαλό του, φέρνοντας την gonzo journalism του Hunter S. Thompson στον χώρο της μουσικοκριτικής.

"Οι Doors; O Jim Morrison; Όχι, όχι καλύτερα ακούστε τους Guess Who, τουλάχιστον αυτοί έχουν το θάρρος να είναι αλκοολικοί παλιάτσοι, κάτι που τους δίνει μία ποιητική γοητεία" λέει ο χαρακτήρας του Hoffman στην ταινία. Αν τώρα μπορείς να δεις πέρα από την καταφανέστατα προβοκατόρικη διάθεση του Bangs, αυτή η πρόταση συνοψίζει τη δουλειά και το όραμά του: μία προσωπική σταυροφορία για να υποστηρίξει την πιο αγνή, το πιο αμόλυντη, την πιο πρωτόγονη ιδέα του rock n' roll. Ακόμα κι αν έπρεπε να επιτεθεί στα ίδια τα θεμέλια του, στις φιγούρες του χώρου που βρίσκονταν στο απυρόβλητο.

Σχετικά με τη δουλειά του Lester Bangs, ο καλύτερος που μπορεί να απαντήσει είναι το προαναφερθέν βιβλίο του. Μία συλλογή με τα μουσικά άρθρα δυναμίτη που υπέγραφε χωρίς να τηρεί κανέναν κανόνα (σ.σ: τίτλοι όπως Screwing the System with Dick Clark το αποδεικνύουν), χωρίς να σέβεται κανένα ιερό κι όσιο. Το στυλ του δεν ήταν απλή καταγραφή, η συμμετοχή του στα περισσότερα άρθρα ήταν επιβεβλημένη στο μυαλό του, φέρνοντας την gonzo journalism του Hunter S. Thompson στον χώρο της μουσικοκριτικής. Ο Bangs γνώριζε ότι μόνο αυτός ήταν ο τρόπος για να έρθει η μουσική στο επίκεντρο της προσοχής. Για αυτό και γοητευόταν πάντοτε από τις πρωτοπόρες, τις ωμές, τις θαρραλέες μουσικές σκηνές που αναδύονταν: από την Free Jazz μέχρι την Punk του Ντιτρόιτ. Ήταν ικανός να χύσει τόνους μελάνι (σ.σ.: 11 σελίδες) για δίσκους που σχεδόν κανείς δεν καταλάβαινε τότε -όπως το Astral Weeks (1968) του Van Morrison, ένα άλμπουμ που ακροβατεί ανάμεσα στη folk, τη rock και την jazz, χωρίς ποτέ να παραδίνεται σε κάποια από αυτές.

Ποιος όμως ήταν πραγματικά ο Bangs; Γεννημένος στο Escondido του Σαν Ντιέγκο του 1948, άφησε την τελευταία του πνοή στην Νέα Υόρκη το 1982 κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Όσο αδιευκρίνιστες μπορεί να είναι για κάποιον που βίωνε το rock n' roll -με όλες του τις καταχρήσεις- στο Μεγάλο Μήλο στις αρχές των 80s. Έναν τυχοδιώκτη που είχε ζήσει με θυελλώδεις συνεργασίες -από το ανερχόμενο Creem και την αποπομπή του από το Rolling Stone μέχρι τις συνεργασίες με τα μεγάλα περιοδικά της εποχής. Έναν sui generis τύπο που επιβίωνε μεταξύ οικονομικής φθοράς και αφθαρσίας, περιπλανώμενος από πόλη σε πόλη και ακροβατώντας πάντοτε κάπου ανάμεσα στην εμμονή και τη μεγαλοφυΐα. Συμπτώματα τα οποία, όπως έχει γραφτεί στη βιογραφία του, μπορούν να αναζητηθούν στην περίεργη σχέση του με την οικογένειά του κι ιδιαίτερα τη μητέρα του.

Η αλήθεια όμως είναι ότι ναρκωτικά πήραν πολλοί, λίγοι όμως γράφτηκαν στη μουσική ιστορία σαν μεγαλοφυΐες

Αν, φυσικά, δεν μιλήσουμε για τα ναρκωτικά. Τις αμφεταμίνες, τα ηρεμιστικά, την κωδεϊνή, το σιρόπι του βήχα κι ό,τι άλλο έβρισκε καθώς δεν ήταν ιδιαίτερα εκλεκτικός σε αυτόν τον τομέα. Όταν έγραφε ήταν high, πολύ high. Κάποιοι ίσως θα χρέωναν εκεί τον πανέξυπνο τρόπο που έστηνε τα άρθρα του και την κοφτερή σαν μαχαίρι αυτόματη γραφή του. Η αλήθεια όμως είναι ότι ναρκωτικά πήραν πολλοί, λίγοι όμως γράφτηκαν στη μουσική ιστορία σαν μεγαλοφυΐες. Ελάχιστοι κατάφεραν να καταγράψουν τόσο αδρά και με τόσα χρώματα εκείνην την εποχή, τότε που η μουσική ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Τότε που ήταν ένα πραγματικά σημαντικό ζήτημα.

Σήμερα, 36 χρόνια μετά τον θάνατο του Bangs, τα πράγματα έχουν αλλάξει τελείως. Η μουσική δεν ακούγεται το ίδιο. Σπάνια αποτελεί κομμάτι της δημοσίας συζήτησης -αλλά, και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων στα όρια του συλλέκτη, δεν απασχολεί ούτε τις ιδιωτικές κουβέντες. Η μουσική βιομηχανία θυμίζει το στοιχειωμένο ερείπιο κάποιου φαραωνικού ναού. "Είναι κρίμα που χάσατε το rock n' roll" λέει ο χαρακτήρας Lester Bangs στο Almost Famous (2000) ήδη από το 1972. Χωρίς καμία διάθεση νοσταλγίας, αν πραγματικά αγαπάς εκείνη την περίοδο της μουσικής, το Psychotic Reactions and Carburetor Dung δε θα σου μιλήσει απλά για αυτήν. Αντίθετα θα σε βάλει μέσα στον κόσμο της -όπως τον είδε, τον κατέγραψε και τον βίωσε ο πιο εμμονικός, πιο σπουδαίος μουσικοκρτικός του rock n' roll, ο Lester Bangs.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr