Η κληρονομιά του Scott Walker

Η άβυσσος είναι το τμήμα του περιβάλλοντος που βρίσκεται κάτω από το επίπεδο που μπορεί να μπει το φως. Είναι αδύνατο να καταγραφεί ή να περιγράψει κανείς τη βία ή τα θαύματα που συμβαίνουν εκεί κάτω. Άβυσσος ήταν και το μυαλό του Scott Walker - πάντα πίστευα ότι δεν μπορεί να καταγραφεί. Σήμερα, όμως, μπορεί να γίνει μία μικρή εξαίρεση, αφού μιλάμε για τον καλλιτέχνη που επηρέασε τρεις γενιές μουσικών, για τον τύπο που για μία στιγμή μπορεί να ξεπέρασε τους Beatles, αυτόν που αποκάλεσε Θεό ο "Θεός” David Bowie, για τον άνθρωπο που δεν του έλεγε τίποτα να είναι teen idol στα Λονδρέζικα swinging sixties, για αυτόν που αποφάσισε δύο φορές να μείνει στάσιμος και να μην κάνει ακόμα περισσότερα από όσα ήταν προορισμένος να προσφέρει σε όλους εμάς.

O νεαρός Noel Scott Engel χάρις σε αυτά που άκουγε στο σπίτι του, ερωτεύτηκε παράφορα την καλλιτεχνική Ευρώπη

Ο Scott Walker έβαλε χρώμα, διασκέδαση, ειρωνεία, ορμή, σκοτάδι και τον υπέρτατο φόβο στις δουλειές του. Ήταν ένας μουσικός με βελούδινη φωνή που πρώτα όμως κοιτούσε την αφήγηση και ύστερα το μουσικό κομμάτι – απλά διάλεξε το δεύτερο ως ένα από τα πολλά δυνατά κανάλια έκφρασης, ακόμη και σε τέτοιο βαθμό, που στην τελευταία φάση της καριέρας του, στράφηκε στη δική του αφήγηση, βρήκε το δικό του βαθύτερο πραγματικό του νόημα. Μπορούσε να σε χτυπήσει από παντού, το έκανε με όλους και με όλα όσα καταπιάστηκε, ήταν επομένως σε θέση να βγει από την δική του άβυσσο και να επιτρέψει στους ακροατές του να τον πιάσουν και να τον αφήσουν σε πολλές πτυχές της ζωής τους. Έτσι η σχέση μπορεί να ήταν συνεχόμενη, κυκλική ή περιοδική.

Για τους παλαιότερους η φάση ξεκίνησε με το Amsterdam, το τραγούδι του Βέλγου τραγουδοποιού Jacques Brel που διασκεύασε ο Scott Walker, για άλλους όταν άκουσαν το Nite Flights από τον David Bowie – ο Βοwie τον θαύμαζε τόσο πολύ που στο άλμπουμ του Pin Ups (1973) συμπεριέλαβε τη διασκευή του Amsterdam, αφού δεν το είχε ξεχάσει ακούγοντας τον πρώτο solo δίσκο του Walker (Scott, 1967). Σημειωτέον, το Amsterdam, είχε αρχικά μεταφραστεί στα αγγλικά από τα γαλλικά από τον Mort Schuman και από εκεί το πήρε ο Walker και το έβαλε στο Scott.

Και φτάνουμε στην τετραλογία (γνωστή και ως 1, 2, 3, 4). Σε αυτή, λοιπόν, ο Walker γέμισε τα tracklists με τραγούδια του Brel. Μάλιστα, το 1981, τα μάζεψε για να κυκλοφορήσει το σχεδόν κλασικό Scott Walker Sings Jacques Brel, μία από τις πλέον δημοφιλής δουλειές του τραγουδοποιού.

Πώς όμως ένας τύπος που γεννήθηκε στο Χάμιλτον, κοντά στο Οχάιο, αποφάσισε να αφοσιωθεί σε έναν μεγάλο αριθμό διασκευών του Βέλγου τραγουδοποιού και να βάλει στο ρεπερτόριό του "γαλλικά” σανσόν; Η καλλιτεχνική του ευαισθησία, από την αρχή ακόμα ήταν φιλοευρωπαϊκή. Μπορεί να ήταν παθιασμένος με crooners σαν τον Frank Sinatra και τον Tony Bennet, ωστόσο ο νεαρός Noel Scott Engel με τις γερμανικές ρίζες, από παιδί και χάρις σε αυτά που έβλεπε και άκουγε στο σπίτι του, ερωτεύτηκε παράφορα την καλλιτεχνική Ευρώπη: Τις ταινίες των Ingmar Bergman και Federico Fellini, το συγγραφικό έργο των Albert Camus και Marcel Proust, τα φιλοσοφικά έργα του Jean Paul Sartre.

Με την πρώτη του μπάντα, τους Walker Brothers -κανέναν δεν έλεγαν Walker, κανένας δεν είχε αδερφό τον άλλο- μετακόμισε στο Λονδίνο το 1965, εκεί που το γκρουπ προσπάθησε να χωρέσει στο χρωματιστό ντελίριο της βρετανικής πρωτεύουσας και να ανταγωνιστεί τους Beatles. Για λίγο τα κατάφερε, το έδειξαν περίτρανα τα charts (The Sun Ain't Gonna Shine Anymore πάνω από όλα). H δημοφιλία τους ήταν στα ουράνια άλλωστε.

Ξανθά μαλλιά, σκούρα γυαλιά, λίγο crooner-ιλίκι και γαλλικά chansons. Ο Scott Walker αποχώρησε από το συγκρότημα στο απόγειο της επιτυχίας τους. Με την τετραλογία του, που αναφέραμε και πιο πάνω, δημιούργησε μερικά από τα πιο περιπετειώδη και ριζοσπαστικά ποπ άλμπουμ της εποχής. Ο Scott ήταν ένας υπαρξιστής που τραγουδούσε Bacharach και τα τραγούδια του είχαν ενορχηστρώσεις που έκλειναν το μάτι στον Phil Spector.

Ο Brel αποτέλεσε τον βασικό του παίκτη στο ευρωπαϊκό του matrix. Κατέκτησε την Ευρώπη όχι με τις αμερικανικές αλλά με τις γερμανικές του ρίζες, χτίζοντας τη δική του ριζοσπαστική βιογραφία με αυτές. Όπως ο Kurt Weill έγινε λίγο πιο γνωστός από τις συνεργασίες του με τον Bertold Brecht, έτσι ο Brel αποτέλεσε το βασικό όχημα του Walker. Αγαπούσε τις ενορχηστρώσεις, την περίοδο της τετραλογίας τις έφτασε στα άκρα και κάτι που ξεκίνησε από έναν όποιο κλασικισμό σχετικά με το πώς γίνονταν τότε τα πράγματα έφτασε μέχρι την ψυχεδέλεια. Τόσο οι διασκευές του Brel όσο και τα τραγούδια του ίδιου του Walker είχαν διπλή πορεία βασιζόμενα στην ίδια ανάγκη: Να ενώσουν τις δύο πλευρές του δράματος και της ειρωνείας, του φωτός και του σκοταδιού. Κάθε χαμόγελο μπορεί να σε κοροϊδέψει, κάθε γέλιο μπορεί να σε κάνει να κλάψεις, αν προσπαθήσεις να απογυμνώσεις τι ακούς.

---

Ο David Bowie έβαλε κι αυτός το χέρι του για να αναγνωριστεί το μεγαλείο του Walker σε ακόμα μεγαλύτερο κοινό και όχι για πρώτη φορά διασκευάζοντας το ομώνυμο τραγούδι Nite Flights και βάζοντάς το 1992 στο άλμπουμ του Black Tie White Noise.

---

Καλλιτεχνικά ήταν παμφάγος, μπορούσε να τραφεί από οτιδήποτε θα του έδινε έμπνευση βάζοντας στη μουσική του το σινεμά, το θέατρο, τη μουσική άλλων καλλιτεχνών, την λογοτεχνία. Η επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία εκείνη την εποχή στα τέλη των 60s ήταν τόση μεγάλη για το teen idol Scott Walker όπου το BBC του προσέφερε μία τηλεοπτική σειρά έξι επεισοδίων – δυστυχώς οι κασέτες έχουν καταστραφεί και δεν έχει μείνει κάτι να δούμε σήμερα.

Και φτάνουμε στις μαριάτσι κιθάρες, στα ποδοβολητά του ιππικού, στα χορωδιακά ρεφρέν του Scott 4. Για πολλούς ήταν αβάν γκαρντ, περισσότεροι δεν το έπιασαν, μοιραία οι κριτικές για το 4 ήταν αρνητικές ως επί το πλείστον. Στους επόμενους 4 δίσκους, μεταξύ '72-'74, ξεσπά μουσικά βάζοντας ακόμα και την country στο ρεπερτόριό του. Λίγο μετά έρχεται η επιστροφή της μπάντας του. Οι Walker Brothers ζουν και βασιλεύουν. Με το comeback τους είναι πλέον αδιαπραγμάτευτη η μαγεία του ταλέντου του. Τα δύο πρώτα άλμπουμ No Regrets και Lines είναι γεμάτα διασκευές, το επόμενο είναι αριστουργηματικό. Στο Nite Flights συναντάμε για πρώτη φορά την νέα άβυσσο του Walker, ένας anti-pop ύμνος, μία πειραματική έκθεση του new wave όπου οι ενορχηστρώσεις σοκάρουν την ποπ εποχή. Ο David Bowie έβαλε κι αυτός το χέρι του για να αναγνωριστεί το μεγαλείο του Walker σε ακόμα μεγαλύτερο κοινό και όχι για πρώτη φορά (είχε ήδη διασκευάσει στο παρελθόν το Amsterdam και το Μy Death), διασκευάζοντας το ομώνυμο τραγούδι Nite Flights και βάζοντάς το 1992 στο άλμπουμ του Black Tie White Noise.

O Scott Walker με το έργο του κατάφερε να επηρεάσει τρεις γενιές καλλιτεχνών

Fast forward πέντε χρόνια μετά. 8 Ιανουαρίου 1997 ανήμερα των γενεθλίων του Λεπτού Λευκού Δούκα. Κλείνει τα 50 και το BBC Radio του έχει αφιερώσει πολύ ραδιοφωνικό χρόνο. Ο Βowie είναι ο καλεσμένος, ακούν τραγούδια από τον επόμενο δίσκο του και από την καριέρα του μέχρι εκείνη τη στιγμή. Πολλοί καλλιτέχνες στέλνουν ηχητικά μηνύματα για χρόνια πολλά. Ο Scott Walker, που είχε γενέθλια μία ημέρα μετά τον Bowie, έστειλε και αυτός το δικό του μήνυμα: "Γεια σου David, είμαι ο Scott Walker. Σου στέλνω αυτό το μήνυμα από ένα πραγματικά κακό μηχάνημα εγγραφής, ελπίζω να το ακούσεις. Σήμερα δε θα σου κάνω ερωτήσεις. Είμαι σίγουρος ότι ανάμεσα στα τόσα πολλά μηνύματα που θα δεχτείς θα είναι και αυτά που θα σου πουν πόσο έχεις βοηθήσει τόσους πολλούς μουσικούς – κάτι που είναι αλήθεια. Θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για όλα και για το ότι πάντα ήσουν γενναιόδωρος απέναντι σε άλλους καλλιτέχνες. Έχω επωφεληθεί περισσότερες από μία φορά από σένα. Οπότε χρόνια πολλά. Ακόμα, τα δικά μου γενέθλια είναι αύριο, οπότε τα μεσάνυχτα θα πιω και για τους δυο μας”. Μετά από αρκετά δευτερόλεπτα ραδιοφωνικής σιωπής – περισσότερα από ποτέ στην ιστορία του BBC – ο Bowie απάντησε: "Βλέπω τον θεό στο παράθυρο”.

Αυτό το μήνυμα είχε να κάνει με την δισκογραφική επιστροφή του Walker το 1984, όταν κυκλοφόρησε το Climate of Hunter, στο οποίο πήρε έμπνευση από τον Bowie που μπορούσε να αλλάξει μουσικό ύφος για πλάκα, να μεταμφιεστεί, να αλλάξει persona, να μεταμορφωθεί και να κάνει τέλος πάντως ότι του κατέβει στο μυαλό με απόλυτη επιτυχία. Μετά το Climate of Hunter ο Scott Walker άφησε πίσω του το παρελθόν. Νέες μελωδίες, νέα κείμενα, νέες ενορχηστρώσεις. Έγινε πιο σύγχρονος για να συμβαδίσει με την ψηφιακή ποπ που είχε κατακλείσει τη δεκαετία, βγάζοντας μερικά από τα καλύτερα ατμοσφαιρικά soft rock κομμάτια της καριέρας του.

Στο Tilt του 1995, 11 χρόνια μετά, συνεχίζει το σκοτεινό ταξίδι του με νεφελώδεις μελωδίες, ζοφερές σαν κραυγές. Είναι ο δικός του φόρος τιμής στον Pier Paolo Pasolini (το σπαρακτικό Farmer In The City είναι εμπνευσμένο από το ποίημα One of many epiloges όπου ο PPP το είχε αφιερώσει στον Ninetto Davoli το 1969), στους αμερικανικούς πολέμους (Patriot), στους narcos της νότιας Αμερικής (Bolivia '95). Σε αυτό το άλμπουμ η αφήγηση δημιουργεί τον ήχο των τραγουδιών, οι λέξεις υπαγορεύουν τους ήχους, από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως ηχητικό πείραμα.

Ωστόσο στα 90s βρήκε ακροατές και με άλλους τρόπους. Το 1996 έκανε την παραγωγή στο τραγούδι I threw it all away του Bob Dylan όπου τραγούδησε ο Nick Cave για τις ανάγκες του soundtrack της ταινίας To Have and to Hold, το 1998 ήταν εκεί όταν ο David Arnold τραγούδησε το Only Myself to Blame, το 2001 έκανε την παραγωγή στο We Love Life των Pulp κάνοντας χαρούμενο έναν από τους μεγαλύτερους του fans τον Jarvis Cocker.

Στο Drift το 2004 κλείστηκε στο στούντιο για να φτιάξει έναν ήχο που δημιουργήθηκε από το χτύπημα της γροθιάς του σε ένα μεγάλο κομμάτι κρέας. Ακόμα μίλησε για τους αμερικανικούς εφιάλτες της post 911 εποχής, για τον Πάπα, για το love story του Musolini με την Claretta Petacci σε έναν σημαντικά ανήσυχο, αναστατωμένο και λαμπερό δίσκο. Mε το Bish Bosch του 2012 έκλεισε την τριλογία του (Tilt και The Drift) με εντυπωσιακή ένταση κυκλοφορώντας ένα δύσκολο πειραματικό διαμάντι.

O Scott Walker με το έργο του κατάφερε να επηρεάσει τρεις γενιές καλλιτεχνών. Ο Thom Yorke χτες τον αποχαιρέτησε λέγοντας ότι ήταν μία από τις μεγαλύτερες επιρροές τόσο για ίδιο όσο και για τους Radiohead. Στο ίδιο μοτίβο συνέχισαν οι Johnny Marr, Damon Albarn, Neil Hannon των Divine Comedy, Brian Eno, Simone Raymonde και πολλοί άλλοι.

Αυτός ήταν ο Scott Walker. Μία από τις πλέον αινιγματικές και περίεργες μουσικές περιπτώσεις του 20ού αιώνα, ένας θρύλος του experimental, ένας τύπος του 30ού αιώνα που αποποιήθηκε το ταλέντο, τη διασημότητα και την επιτυχία για να ακολουθήσει το δικό του καλλιτεχνικό όραμα και να βουτήξει στην προσωπική του άβυσσο.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr