O Ernest Hemingway και οι αθέατες πλευρές του

Για τον Ernest Hemingway, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, η "καταραμένη" συγγραφέας Zelda Fitzgerald -που έζησε στη σκιά του συζύγου της F. Scott Fitzgerald, διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια και κάηκε ζωντανή στο θεραπευτικό κέντρο στο οποίο νοσηλευόταν ενώ περίμενε να υποβληθεί σε ηλεκτροσόκ- είχε πει: "Κανείς δεν μπορεί να είναι τόσο αρρενωπός". 

Earl Theisen

Η Fitzgerald, που η αλήθεια είναι ότι τον αντιπαθούσε, μάλλον είχε δει πεντακάθαρα το τι κρυβόταν πίσω από τη μάτσο περσόνα του υπερ-αρσενικού που καλλιεργούσε από νεαρή ηλικία ο μεγάλος Αμερικανός συγγραφέας. Όλα τα μυστικά πίσω από την οπλοφορία, την κατάχρηση του αλκοόλ, το ψάρεμα στις βαθιές θάλασσες, το κυνήγι, τις ταυρομαχίες, τους καβγάδες στη μέση του δρόμου και το προσωπείο του "γυναικά" που ακολουθούσε τον μύθο του μέχρι πολύ πρόσφατα.

Ο αληθινός Hemingway

Τα πάντα για τον συγγραφέα φαίνεται να αλλάζουν μετά την προβολή του νέου, διάρκειας έξι ωρών, ντοκιμαντέρ Hemingway του Ken Burns και της Lynn Novick, που προβλήθηκε σε τρία επεισόδια από το PBS, τη δημόσια αμερικανική τηλεόραση, ανάμεσα στις 5 και τις 7 Απριλίου.

Μέσα από αυτό, ο Hemingway παρουσιάζεται στις αληθινές του διαστάσεις: ως ένας τεράστιος συγγραφέας και ταυτόχρονα μία μπερδεμένη και τραγική φιγούρα, γεμάτος ανασφάλειες σχετικά με την αρρενωπότητά του και κρυφά γοητευμένος με την ιδέα του gender fluidity. Ήταν, λοιπόν, genderqueer πριν από την επινόηση του όρου;

Η ιστορία πίσω από το ντοκιμαντέρ

Πριν από την προβολή του, οι δύο ντοκιμαντερίστες έδωσαν μία αποκλειστική συνέντευξη στην Adrienne Westenfeld του αμερικανικού Esquire, η οποία παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον. Όπως αναφέρουν, το ταξίδι τους στο σύμπαν του Hemingway ξεκίνησε το 2014, όταν ήταν απλοί θαυμαστές του. Η Lynn Novick θα πει: "Ήταν πάντα κάποιος που με ενδιέφερε αλλά, για να είμαι ειλικρινής, δεν ήξερα πολλά για εκείνον. Γνώριζα απλώς τον 'μύθο' γύρω από το όνομά του".

PBS

Ο Ken Burns, πάλι, ομολογεί ότι απλώς είχε "αναγκαστεί" να διαβάσει στο σχολείο τον Γέρο και τη θάλασσα (στα ελληνικά, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Φώντα Κονδύλη) και μόνο δυο-τρία από τα υπόλοιπα μυθιστορήματα, αλλά και αρκετές από τις μικρές ιστορίες του.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στα δραματοποιημένα μέρη του ντοκιμαντέρ, "φωνή" του Ernest Hemingway αποτελεί ο βραβευμένος με Emmy ηθοποιός Jeff Daniels, ενώ στο σπικάζ συμμετέχουν, επίσης, η Meryl Streep, η Julie Harris και ο Tom Hanks.

Εκδόσεις Καστανιώτη

Για να καταφέρουν οι δύο ντοκιμαντερίστες να κατανοήσουν τον άνθρωπο πίσω από τον θρύλο του μεγάλου συγγραφέα, προσπάθησαν να αναπτύξουν αυτό που στην ψυχαναλυτική σκέψη ονομάζεται "αρνητική ικανότητα".

Δηλαδή, να διατηρούν μία ουδέτερη στάση για εκείνον για όσο διάστημα τους ήταν εφικτό, έτσι ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν κάτι που έχει περιγραφεί ως "τον ηρωισμό ενός καθάρματος και το κάθαρμα που μπορεί να κρύβει ένας ήρωας".

Hulton Archive

Έχοντας όχι μόνο πρόσβαση σε όλα τα επίσημα αρχεία, αλλά και σε κάθε πιθανή πηγή άντλησης στοιχείων, όπως και το ελεύθερο να αφηγηθούν την ιστορία τους χωρίς καμία λογοκρισία, κατέληξαν στο ότι υπάρχουν σημεία στα οποία ο Hemingway φαίνεται να ήταν σωστός, σημεία που είχε λάθος -γι’ αυτό και στο ντοκιμαντέρ συμπεριλήφθηκαν αρνητικές πλευρές του χαρακτήρα του- και πολλές γκρίζες ζώνες.

Η συμμετοχή του 92χρονου γιου του Hemingway

Η πρώτη τους συνέντευξη ήταν με τον 92χρονο σήμερα Patrick Hemingway, τον δεύτερο γιο του Ernest. Κι αυτό γιατί δεν έχουν απομείνει, πλέον, πολλοί ζωντανοί άνθρωποι που να ήξεραν τον Αμερικανό συγγραφέα προσωπικά. Εκείνος, από τα πρώτα πράγματα που τους είπε ήταν ότι: "Δεν πρόκειται να είμαι εδώ για πάντα, γι’ αυτό και θέλω να μοιραστώ μαζί σας τις αλήθειες μου για τον πατέρα μου και την οικογένειά μας".

Ένας διαταραγμένος ψεύτης;

Όλοι λέμε ιστορίες για τη ζωή μας, έτσι ώστε να της δώσουμε μία πιο δραματική χροιά. Παρόλα αυτά, για τον Hemingway ήταν αδύνατο το να τιθασεύσει τον εαυτό του όταν άρχιζε τους κομπασμούς.

Υπήρξε, βέβαια, ένας άνθρωπος μπροστά από την εποχή του. Στην ουσία, αυτό που έκανε με τα γραπτά του, ήταν μία μορφή φανταστικής αυτοβιογραφίας (autofiction), πριν καν επινοηθεί ο συγκεκριμένος όρος.

Ο Hemingway μυθοποιούσε την ίδια του τη ζωή. Υπήρξε ένας πρωτοπόρος κατασκευαστής του ίδιου του του μύθου και μέσα από το ντοκιμαντέρ βιώνουμε μία απομυθοποίηση του. Οι δύο ντοκιμαντερίστες θα πουν για εκείνον: "όλοι λέμε ψέματα, αλλά κάποιοι άνθρωποι λένε περισσότερα". Η Lynn Novick, βέβαια, δεν πιστεύει ότι ο Hemingway εψεύδετο πάντα με επιτυχία.

Lloyd Arnold

Προς το τέλος της ζωής του, πριν αυτοκτονήσει με κυνηγετικό όπλο και αφού είχε υποβληθεί σε θεραπείες με ηλεκτροσόκ -όπως η Zelda Fitzgerald με την οποία είχε κόντρα-, υπέφερε, μάλιστα, από ένα είδος άνοιας.

Παρότι είναι αδύνατο το να κάνουμε μία διάγνωση με σημερινούς όρους, ο "Papa" βίωνε ψευδαισθήσεις ή έπασχε από κάποια ψύχωση. Σε αρκετές περιπτώσεις, αντιμετώπιζε δυσκολία στο να διαχωρίσει τις ιστορίες που επινοούσε από τα πραγματικά γεγονότα που είχε ζήσει.

Η τελευταία του σύζυγος τον αποκαλούσε Catherine

Ο Ken Burns πιστεύει ότι ο Hemingway υπήρξε ένας άντρας που δημιούργησε τον προσωπικό του μύθο στην απόλυτη υπερβολή και στη συνέχεια φυλακίστηκε μέσα του. Παρόλα αυτά, όσον αφορά την περιβόητη αρρενωπότητά του, δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη εικόνα.

Κι όμως, γνωρίζουμε ότι κατά το δεύτερο ταξίδι του στην Αφρική με τη Mary Welsh, την τέταρτη κατά σειρά και τελευταία του σύζυγο, έπαιζαν ένα σεξουαλικό παιχνίδι ρόλων. Εκείνη τον αποκαλούσε Catherine και εκείνος τη φώναζε Pete.

Earl Theisen

Αν θέλουμε να κάνουμε φροϋδικά ακροβατικά, θα μπορούσαμε να βρούμε τις ρίζες αυτής της συμπεριφοράς στο ότι η μητέρα του συνήθιζε να τον ντύνει με κοριτσίστικα ρούχα. Αυτό, όμως, ήταν κάτι το συνηθισμένο την εποχή που ο ίδιος ήταν παιδί. Το ίδιο έκανε και η μητέρα του Franklin Roosevelt, έως τα εννιά χρόνια του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι εσωτερικές συγκρούσεις

Ο Hemingway, λοιπόν, δημιούργησε τη σούπερ μάτσο περσόνα του και προσπάθησε να ενσαρκώσει ό,τι του έμοιαζε ως η πιο αρρενωπή ταυτότητα που θα μπορούσε να υπάρξει ποτέ στον καιρό του.

Αυτή η διαδικασία, όχι μόνο περιόριζε την έκφρασή του αλλά και έκρυβε πολλές προκλήσεις για εκείνον που ήταν ευάλωτος, ευαίσθητος, ένιωθε τρωτός και είχε έλλειψη αυτοεκτίμησης.

Κι αυτό γιατί οι συγκεκριμένες πλευρές του ψυχισμού του έρχονταν σε πλήρη σύγκρουση με την εικόνα του εντυπωσιακού τύπου που έκανε μποξ, ψάρευε, έβγαινε για κυνήγι και δεν φοβόταν τίποτα.

Τον έφαγε το άβαταρ που δημιούργησε

Μέσα από την έρευνα για το ντοκιμαντέρ, προκύπτει ότι τον Hemingway τον ενδιέφερε γενικότερα αυτό που στις μέρες μας αποκαλούμε "gender fluidity" και που τότε ήταν μία κατάσταση που δεν είχε καν όνομα.

Έχει πραγματικά ενδιαφέρον, λοιπόν, το ότι ξαφνικά μαθαίνουμε ότι ο συγκεκριμένος υπερβολικά αρρενωπός άντρας ήταν ανοιχτός στους πειραματισμούς με τους ρόλους των φύλων στην ιδιωτική του ζωή.

> Διάβασε ακόμα: Ο Ernest Hemingway μέσα από τα δικά του λόγια

Ο συγγραφέας Tobias Wolff, μιλώντας στην κάμερα αναφέρει σχετικά: "Δημιουργείς ένα άβαταρ του εαυτού σου για να προστατεύσεις όσα θέλεις να κρατήσεις για εσένα, και τελικά αυτό το άβαταρ σε τρώει".

Ο Hemingway υπήρξε ένας περίπλοκος άνθρωπος που διέπραξε πράγματα αδιανόητα για όσους τον ξέρουν μέσα από τον μύθο του, αλλά και ένας "μεγάλος ψεύτης". Στο τέλος της ημέρας, όμως, όταν διαβάζεις τα κείμενά του, δεν μπορείς παρά να παραδεχθείς το συγγραφικό μεγαλείο του.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr