Μάτα Χάρι: Εξωτική χορεύτρια, sex worker, κατάσκοπος βήτα διαλογής

Γεννήθηκε στις Κάτω Χώρες το 1876. Δεν έχει σημασία το πότε ακριβώς. Η γέννησή της, άλλωστε, ήταν ένα γεγονός που πέρασε στο ντούκου για την ιστορία. Δεν ήταν κόρη βασιλιά για να το γράψουν οι εφημερίδες. Όπως και το πραγματικό της όνομα, με το οποίο σχεδόν κανείς δεν μπορεί να ταυτίσει την εικόνα της, υπήρξε αδιάφορο: Margaretha Geertruida Zelle. Αυτά, λίγο πρόχειρα, για να συνειδητοποιήσουμε ότι η ιστορία της πιο θρυλικής femme fatale που πέρασε ποτέ από τη Γη γράφτηκε με τον θάνατο και το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο: Μάτα Χάρι. 

Getty Images

Ας μιλήσουμε για τον θάνατό της, λοιπόν. Στις 15 Οκτωβρίου του 1917, ξημερώματα, 105 χρόνια πριν σαν σήμερα, σε ηλικία 41 ετών, η Μάτα Χάρι, μητέρα δύο παιδιών που πέθαναν και τα δύο από σύφιλη, εξωτική ντανσέζ και 'κάτι-σαν-πόρνη-πολυτελείας' -αφού είχε μήνες πριν συλληφθεί στο ξενοδοχείο όπου διέμενε επί της Champs Elysées με την κατηγορία της διπλής πρακτορείας, είχε δικαστεί και είχε κριθεί ένοχη- στηνόταν στο απόσπασμα, στην εξοχή μίας μικρής κοινότητας έξω από το Παρίσι.

Πριν οι 12 εκτελεστές της ανοίξουν πυρ εναντίον της, τους έστειλε ένα φιλί. Έτσι λένε οι αυτόπτεις μάρτυρες. Η ίδια, είχε αρνηθεί να της δέσουν τα μάτια ή τα χέρια. Κανείς από τους συγγενείς που της είχαν απομείνει δεν αξίωσε τη σωρό της. Το πτώμα της χρησιμοποιήθηκε για ιατρικούς σκοπούς και το κεφάλι της κατέληξε στο Μουσείο Ανατομίας του Παρισιού για να διαπιστωθεί το 2000 ότι είχε κλαπεί. Πολλά χρόνια πριν.

Βίος και πολιτεία

Η ενοχή της αμφισβητείται ανοιχτά από τους ιστορικούς μελετητές. Παρότι η ίδια αρνήθηκε μέχρι τέλους το ότι ήταν διπλή πράκτορας, το πιο πιθανό σενάριο είναι το να μην ήταν απολύτως αθώα αλλά ούτε και τόσο ένοχη όσο κατηγορήθηκε. Κοινώς, μάλλον υπήρξε μία πράκτορας βήτα διαλογής, που δεν αποκάλυψε ποτέ τίποτα σημαντικό στον 'εχθρό'. Αλλά ποια ήταν στην πραγματικότητα, πίσω από την αχλύ του μύθου της, η μυστηριώδης και μοιραία γυναίκα που ενέπνευσε εκατοντάδες κινηματογραφικές παραγωγές -σε μία από αυτές, του 1931, την ενσάρκωσε η Greta Garbo, σε μία μεταγενέστερη η Jeanne Moreau-, θεατρικά έργα, πίνακες, όπερες, μπαλέτα, συλλογές υψηλής ραπτικής, ακόμα και pop τραγούδια που τα πήγαν καλά στη Eurovision;

> Διάβασε ακόμα: Eurovision με Efendi, αμέσως καλύτερη

Η Margaretha Geertruida Zelle υπήρξε μία μικρή Ολλανδέζα που μεγάλωνε μέσα στην πορφύρα μέχρι τα 13 της, όταν η οικογένειά της πτώχευσε. Λίγο αργότερα, έμεινε ορφανή από μητέρα και μετά τον δεύτερο γάμο του πατέρα της στάλθηκε να μείνει με τον νονό της. Ξεκίνησε να σπουδάζει νηπιαγωγός αλλά όταν ο ανάδοχός της πληροφορήθηκε το φλερτ της με τον διευθυντή της, τα σχέδιά της έλαβαν τέλος.

Ο γάμος μέσω αγγελίας και η φυγή στην Ιάβα

Στα 18 της γνώρισε μέσω αγγελίας και παντρεύτηκε στο Άμστερνταμ έναν υψηλόβαθμο, πάμπλουτο και αριστοκρατικής καταγωγής στρατιωτικό που υπηρετούσε στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες, τη σημερινή Ινδονησία. Τον Μάιο του 1897, επιβιβάστηκε μαζί του σε ένα πλοίο -που δεν ξέρουμε αν ήταν άσπρο σαν ψυγείο- και πήγαν να ζήσουν στην Ιάβα. Χώρισαν με την επιστροφή τους στην Ευρώπη το 1902 και αφού είχαν προηγηθεί πολλές σεξουαλικές 'ατασθαλίες' (το διαζύγιο οριστικοποιήθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα). Ο γάμος τους, περιελάμβανε βία εναντίον της. Κατά την παραμονή της στην Ιάβα, πάντως, η ίδια εντρύφησε στον ινδονησιακό πολιτισμό, έγινε μέλος μίας χορευτικής ομάδας και βάφτισε τον εαυτό της Μάτα Χάρι. Όπου 'Μάτα' γράψε 'Ήλιος' στην τοπική διάλεκτο.

Getty Images

She always had Paris

Το 1903, λοιπόν, ξεκίνησε την επί ευρωπαϊκού εδάφους καριέρα της στον χώρο του θεάματος, στο Παρίσι, που έγινε η κατ' επιλογή πατρίδα της. Οι πρώτες της δουλειές; Ιπποδαμάστρια σε τσίρκο και μοντέλο για εικαστικούς καλλιτέχνες. Μέσα σε έναν χρόνο, πάντως, είχε καταφέρει να κάνει όνομα ως εξωτική χορεύτρια. Tο μεγάλο της ντεμπούτο έγινε στις 13 Μαρτίου του 1905, στο Musée Guimet. Κάτι όχι τυχαίο, καθώς υπήρξε επί χρόνια ερωμένη του βιομήχανου που ίδρυσε το εν λόγω μουσείο. Οι περισσότερες 'καλλιτεχνικές' -γυμνές και ημίγυμνες- φωτογραφίες της προέρχονται από αυτή την περίοδο.

Όπως έκαναν και άλλες αρτίστες εκείνη την εποχή, έτσι και εκείνη, άφηνε να διαρρέουν 'fake news' σχετικά με την τάχαμου εξωτική καταγωγή της τα οποία διογκώθηκαν σε τέτοιο σημείο που έγιναν μέρος του μύθου της, ενώ ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι είχε ιαβανέζικες ή εβραϊκές ρίζες. Ο χορός της, ένα εξωτικό-καλλιτεχνικό στριπτίζ κατά το οποίο δεν αποκαλυπτόταν ποτέ το στήθος της (ήταν μικρό), γνώρισε τέτοια επιτυχία που σε λίγα χρόνια όλο το Παρίσι είχε γεμίσει μιμήτριές της.

Παρότι η Μάτα Χάρι εκινείτο σε κύκλους της υψηλής κοινωνίας, βέβαια, μία μερίδα του Τύπου της είχε δώσει την περιγραφή 'η χορεύτρια που δεν ξέρει να χορεύει', ενώ εθεωρείτο ότι οι θαυμαστές της έλκονταν από τα σωματικά κάλη και όχι από τον χορό της. Πάντως, έζησε κάποια χρόνια τρελού σουξέ μέχρι να πέσει σε παρακμή και να δώσει την τελευταία της παράσταση στις 13 Μαρτίου του 1915.

> Διάβασε ακόμα: Η Anna Nicole Smith κυνήγησε μέχρι θανάτου το American Dream

Βέβαια, όπως πολλές σύγχρονές της χορεύτριες, όχι μόνο 'εξωτικές' αλλά και μπαλαρίνες στην Όπερα του Παρισιού, απασχολείτο παράλληλα και ως 'sex worker πολυτελείας', αν και ο όρος που φοράμε καπέλο στην ασχολία της είναι ένας ιστορικός αναχρονισμός. Στην πράξη, διατηρούσε σχέσεις με υψηλόβαθμους στρατιωτικούς, πολιτικούς και άλλους άντρες με επιρροή σε πολλές χώρες.

Αυτή η ελευθεριάζουσα ηθική, που κάποτε εξυμνείτο ως μποέμ, της έσκαψε τον τάφο. Ασχέτως της όποιας ενοχής της όσον αφορά την κατηγορία της διπλής πρακτορείας, μετά από έναν καταιγισμό γεγονότων και δολοπλοκιών κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, έφτασε να ενσαρκώνει λόγω βιογραφίας το τέλειο εξιλαστήριο θύμα. Κι έτσι, ήρθε η καταδίκη και η εκτέλεση. Μία μέρα σαν σήμερα. Ξημερώματα 15ης Οκτωβρίου, 104 χρόνια πριν. Λίγο έξω από το Παρίσι. Κι εμείς ζούμε και αναπολούμε τον θρύλο της, χωρίς να έχουμε δει ούτε ένα δείγμα από τον χορό της για να έχουμε άποψη στο αν όντως ήξερε ή όχι να χορεύει.

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr