Ο διπλός Ντοστογιέφσκι του Κωνσταντίνου Χατζή

"Δεν μπορούμε να απαντήσουμε σε όλα τα ερωτήματα. Πρέπει να μπορέσουμε να το αποδεχτούμε αυτό", είχε πει ένας αστροφυσικός κι αυτή η φράση βρίσκει σύμφωνο τον σκηνοθέτη Κωνσταντίνο Χατζή. Τη διαλέγει για να απαντά στις ερωτήσεις που τον φέρνουν σε αμηχανία, του προκαλούν σύγχυση ή σε όλα αυτά που, απλά, ο ίδιος πρώτα απ' όλα, δεν έχει καταφέρει να δώσει μία σαφή απάντηση στον εαυτό του.

Γιατί, λοιπόν, αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά με το θέατρο; Είναι κάτι που πολύ συχνά αναρωτιέται και ο ίδιος. Εξήγηση δεν έχει, τουλάχιστον όχι ακόμα. Τα πράγματα είναι λίγο πιο ξεκάθαρα στο μυαλό του όταν αναφέρεται στην επιλογή της σκηνοθεσίας έναντι της υποκριτικής. "Θεωρώ τρομακτικά δύσκολο το επάγγελμα του ηθοποιού. Πρέπει να υπερασπίζεται με τη δουλειά του τον συγγραφέα, τον σκηνοθέτη, τον ρόλο του, τη μουσική, τον εαυτό του και να κουβαλά καθημερινά στην πλάτη του το τίμημα της έκθεσης". Παρ' όλα αυτά, έχει βρεθεί πάνω στη σκηνή στο παρελθόν και φέτος, θα το επιχειρήσει ξανά μέσα από ένα τολμηρό εγχείρημα. "Για να είμαι ειλικρινής ήθελα εδώ και χρόνια να το τολμήσω ξανά, αλλά δείλιαζα. Τώρα, σε αυτή την παραγωγή νιώθω ασφαλής να το δοκιμάσω και πάλι, κυρίως χάρη στους ηθοποιούς που συμμετέχουν".

Αυτή την περίοδο, δουλεύει δύο έργα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι που θα ανέβουν ως δύο ξεχωριστές παραστάσεις και θα παρουσιαστούν δύο ημέρες εναλλάξ και μία μαζί στον ειδικά διαμορφωμένο Υπόγειο Χώρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης.

Πρόκειται για τους "Δαιμονισμένους" και τον "Μέγα Ιεροεξεταστή" (απόσπασμα από το έργο "Οι Αδελφοί Καραμάζοφ"). Ο Ρώσος συγγραφέας είναι για εκείνον "το ευαγγέλιο της λογοτεχνίας". "Ίσως ακουστεί κλισέ, αλλά η σχέση μου μαζί του ενέχει μια ιερότητα", τονίζει. "Πάντα επιστρέφω στα έργα του, είτε ως αναγνώστης, είτε ως σκηνοθέτης. Είναι η δεύτερη παράσταση που κάνω πάνω σε κείμενό του. Η πρώτη ήταν "Οι μεγάλοι Αμαρτωλοί” μία διασκευή που κάναμε μαζί με τον Γιάννη Χαρτοδιπλωμένο, πάνω στο "Έγκλημα και τιμωρία”, τους "Δαιμονισμένους” και τους "Αδελφούς Καραμάζοφ”".

Πώς προέκυψε η ιδέα για την παρουσίαση του διπλού Ντοστογιέφσκι; Μετά τους "Δαιμονισμένους”, ο Ντοστογιέφσκι γράφει το πιο σημαντικό -τουλάχιστον για μένα- και τελευταίο του μυθιστόρημά του, τους "Αδελφούς Καραμάζοφ”. Τα ατέλειωτα ερωτήματα που θίγει στο πρώτο έργο, στην πραγματικότητα τα απαντά στο δεύτερο, όπου εκεί υπάρχει ο μύθος τους Μεγάλου Ιεροεξεταστή. Ουσιαστικά, οι "Αδελφοί Καραμάζοφ” είναι η απάντηση στους "Δαιμονισμένους”.

Ποια είναι η ιστορία της πρώτης παράστασης, του "Μέγα Ιεροεξεταστή"; Πρόκειται για ένα ποίημα - έργο που έχει συνθέσει ένας από τους αδελφούς Καραμάζοφ, ο Ιβάν. Ο Μέγας ιεροεξεταστής συλλαμβάνει τον Χριστό που κατέβηκε στη Γη μετά από αιώνες και μέσα από έναν πυρετικό μονόλογο, που ο δεύτερος δεν απαντά, ο πρώτος τον κατηγορεί ότι άφησε τον άνθρωπο μόνο, απροστάτευτο, έρμαιο των παθών του. Επιχειρηματολογεί εκθέτοντάς του, τα τρία ερωτήματα, τους τρεις πειρασμούς, που του έθεσε το πονηρό πνεύμα στην έρημο. Αυτή είναι φυσικά μόνο η επιφάνεια. "Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής”, γράφει ο φιλόσοφος Νικολάι Μπερντιάγιεφ, "Δεν πιστεύει στον Θεό ούτε και στον άνθρωπο. Εξάλλου, όποιος έχει χάσει την πίστη του στον Θεό δεν μπορεί να πιστεύει ούτε και στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος, κατ' αυτόν, δεν είναι ικανός να υποστεί τη μεγάλη δοκιμασία των πνευματικών δυνάμεων, της πνευματικής του ελευθερίας και της κλίσης του να ακολουθήσει μια ανώτερη και υψηλότερη ζωή. Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής αντιτίθεται στον Θεό εν ονόματι του ανθρώπου, στον οποίο τόσο λίγο πιστεύει όσο και στον Θεό. Εν προκειμένω η τραγωδία είναι βαθιά”.

Στον ρόλο του Μέγα Ιεροξεταστή θα δούμε την Λυδία Κονιόρδου. Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεστε. Είναι η τέταρτη δουλειά που κάνουμε με την Λυδία. Είναι μία σπουδαία ηθοποιός, μία μεγάλη ανακούφιση για κάθε σκηνοθέτη, καθώς υπηρετεί το όραμά του παντρεύοντάς το με τον δικό της ερμηνευτικό κόσμο και μία καλή φίλη, πάντα παρούσα και ειλικρινής.

Πώς γνωριστήκατε; Ήθελα να ανεβάσω το "Ουρανός κατακόκκινος" της Λούλας Αναγνωστάκη. Την πήρα τηλέφωνο, συναντηθήκαμε και δέχτηκε την πρότασή μου. Απλά και όμορφα. 

Και από την Κονιόρδου σε ηθοποιούς της νέας γενιάς, με τους οποίους ανεβάζεις τους "Δαιμονισμένους". Τι θα δούμε στη δεύτερη ντοστογιεφσκική σας παράσταση; Ο Ντοστογιέφσκι έγραψε τους "Δαιμονισμένους” με αφορμή τη δολοφονία του φοιτητή Ιβάνοφ από τον αρχηγό της επαναστατικής οργάνωσης, "Εταιρία του Τσεκουριού”, Νετζάγιεφ. Είναι ένα έργο με αρκετές ατέλειες στη δομή του, αλλά αυτό ποτέ δεν τον απασχολούσε ιδιαίτερα, μιας και με ένα πυρετικό τρόπο ήθελε να εκφράζει ό,τι τον βασανίζει, γύρω από την πολιτική, τη θρησκεία, την πίστη, την ύπαρξη του θεού. Ένα μέρος του κειμένου αποτελεί ουσιαστική μαρτυρία της ζωής στην τσαρική Pωσία στα τέλη του 19ου αιώνα. Εμείς εστιάζουμε αποκλειστικά στον τετραμελή πυρήνα των επαναστατών - ταραχοποιών, που ως άλλοι δαίμονες επιχειρούν να σπείρουν το κακό και τα "καινά δαιμόνια” στην επαρχιακή κοινωνία, αποσκοπώντας στην αποσταθεροποίησή της. Παρουσιάζονται οι μηδενιστικές θεωρίες τους, οι ουτοπιστικές απόψεις τους, το σαθρό ιδεολογικό τους υπόβαθρο, τα δόλια κίνητρά τους. Μέσα από τις ιδιότυπες και περιπεπλεγμένες μεταξύ τους σχέσεις παρακολουθούμε πώς οδηγείται ο καθένας στον ατομικό του γκρεμό.

Σ' αυτή την παράσταση θα σε δούμε επί σκηνής. Ποιος είναι ο ρόλος σου; Υποδύομαι τον Τύχων, ένα μοναχό με προοδευτικές ιδέες για την εποχή του, που ξεσκεπάζει τον Δαίμονα του παιδόφιλου Νικολάι Σταυρόγκιν.

Θα δούμε μία αποδομημένη παρουσίαση των δύο έργων με στοιχεία μοντερνισμού ή μία κλασική μεταφορά τους στη σκηνή; Ανέκαθεν με ενδιέφερε ο περιβάλλων χώρος να είναι όσο πιο ουδέτερος γίνεται, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τα κοστούμια όταν πρόκειται για κείμενα που γράφτηκαν σε άλλη εποχή από τη δική μας. Είναι σημαντική αυτή η ουδετερότητα για να κρατάει, τη δική σου φαντασία αλλά και των θεατών, όσο πιο "ανοιχτή" γίνεται. Συνεπώς, καμία αποδόμηση ή κανένα στοιχείο μοντερνισμού. Ο Ντοστογιέφσκι είναι πιο σύγχρονος από τη σύγχρονη εποχή μας. Θα περάσουν χρόνια για να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε κι άλλες αλήθειες που κρύβονται πίσω από τις λέξεις του.

Τι είναι αυτό που τον καθιστά τόσο συμβατό με το σήμερα; Από τα χείλη της Λούλας Αναγνωστάκη έχω ακούσει την πιο εύστοχη άποψη για τον Ντοστογιέφσκι -και για τους μεγάλους, κλασικούς συγγραφείς εν γένει. Δεν θυμάμαι πιο έργο του είχα διαβάσει, όταν έτρεξα ενθουσιασμένος στο σπίτι της. "Λούλα μου, μα τι τεράστιος συγγραφέας είναι ο Ντοστογιέφσκι", της είπα. "Μην λες ανοησίες, δεν είναι μεγάλος συγγραφέας. Ο Ντοστογιέφσκι είναι ο Ντοστογιέφσκι", μου απάντησε.

---

Μέγας Ιεροεξεταστής

Διασκευή-Απόδοση-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Χατζής. Σκηνική Εγκατάσταση: Λία Ασβεστά-Κωνσταντίνος Χατζής. Βοηθός σκηνοθέτη: Ηλέκτρα Καρτάνου

Μέγας Ιεροεξεταστής: Λυδία Κονιόρδου

Δαιμονισμένοι

Διασκευή-Απόδοση-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Χατζής. Διεύθυνση Παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου. Σκηνική Εγκατάσταση: Λία Ασβεστά-Κωνσταντίνος Χατζής. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Αλέξαδρος Μέντης. Κίνηση-Ακροβατικά: Ηλέκτρα Καρτάνου. Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαρίλια Μητρούση –Ηλέκτρα Καρτάνου. Ειδικό μακιγιάζ: Λιλά Μαρή

Παίζουν: Θεοχάρης Ιωαννίδης, Ηλέκτρα Καρτάνου, Νίκος Λεκάκης, Νίκος Μανεσης, Δήμητρης Τσιγριμάνης, Κωνσταντίνος Χατζής

Φωτογράφιση: Alex.Kat.

---

Ιnfo: 4 Οκτώβρη. Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Παρασκευή: Δαιμονισμένοι, Σάββατο: Μέγας Ιεροεξεταστής, Κυριακή: Μέγας Ιεροεξεταστής –Δαιμονισμένοι (Ανάμεσα στα δυο έργα θα υπάρχει διάλειμμα).

Τιμές εισιτηρίων για τις παραστάσεις της Παρασκευής και του Σαββάτου: Γεν. Είσοδος 15€ Προπώληση: 12€ Μειωμένο: 12€

Τιμές εισιτηρίων για τις παραστάσεις της Κυριακής (παρουσιάζονται και τα δύο έργα): Γεν. Είσοδος 20€

Σημεία προπώλησης εισιτηρίων:

• Στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) από Δευτέρα έως Παρασκευή, ώρες 11:00 - 14:00, καθώς και μία ώρα πριν την προκαθορισμένη ώρα έναρξης της κάθε παράστασης.
• Στο εκδοτήριο εισιτηρίων της Ticketservices, στην οδό Πανεπιστημίου 39, Αθήνα, (Δευτέρα & Παρασκευή 09:00 – 20:00, Τρίτη, Τετάρτη & Πέμπτη 09:00 – 21:00, Σάββατο 09:00 – 15:00).
• Στα καταστήματα PUBLIC σε όλη την Ελλάδα (ώρες καταστημάτων).
• Μέσω τηλεφώνου: στο τηλεφωνικό κέντρο της Ticketservices 210 7234567 (Δευτέρα & Παρασκευή 09:00 – 20:00, Τρίτη, Τετάρτη & Πέμπτη 09:00 – 21:00, Σάββατο 09:00 – 15:00
• Μέσω διαδικτύου με χρέωση πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας στις διευθύνσεις:  www.mcf.gr,  www.ticketservices.gr, tickets.public.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr