Λουκά Κατσίκα τι θα δούμε στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας;

Από παιδί στις σχολικές και κινηματογραφικές αίθουσες της Λιβαδειάς, συντάκτης στο περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ, από τους πρώτους θεατές των Νυχτών Πρεμιέρας, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά, καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας και του Athens Open Air Film Festival και νέος διευθυντής του περιοδικού. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας; Ίσως να ήταν, όταν αρκετά χρόνια πριν έγραφε για τον εαυτό του κείμενα για τις ταινίες που έβλεπε. Σήμερα, για εκείνον είναι το όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Για τους περισσότερους από εμάς, η φυσική εξέλιξη της σταθερά εξελισσόμενης πορείας που ακολούθησε μέσα στο χρόνο.

Ο Λουκάς Κατσίκας είναι από το 2016 ο άνθρωπος πίσω από ένα από τα πιο θρυλικά φεστιβάλ κινηματογράφου της χώρας μας, των Νυχτών Πρεμιέρας, που φέτος επιστρέφουν για 24η φορά (19-30 Σεπτεμβρίου) για να μεταμορφώσουν την πρωτεύουσα σε μία μεγάλη αίθουσα σινεμά. Η αυλαία τους θα ανοίξει την Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου με την προβολή του "Ψυχρού Πολέμου" του Paweł Pawlikowski και μάλιστα, παρουσία του Πολωνού σκηνοθέτη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Λίγο πριν την ανακοίνωση, λοιπόν, του πλήρους προγράμματος των Νυχτών Πρεμιέρας, μιλήσαμε με τον Λουκά Κατσίκα για τις καινοτομίες της φετινής διοργάνωσης, τον κινηματογράφο, την κριτική και για την ανάγκη του να ξεβολευτούμε από τον καναπέ και να γεμίσουμε ξανά τις αίθουσες.

Τα παιδικά χρόνια στη Λιβαδειά και οι ταινίες τρόμου

Ασφυκτιούσα στην επαρχιακή μου πόλη, που τη δεκαετία του '80 είχε δύο κινηματογράφους. Η μητέρα μου ήταν μεγάλη θαυμάστρια των ταινιών τρόμου και με μύησε από πολύ μικρή ηλικία στο σινεμά και ειδικότερα στο συγκεκριμένο είδος των θρίλερ. Ξημεροβραδιαζόμουν να βλέπω ταινίες μόνος μου ή μαζί της και έπειτα, να γράφω με τις ώρες για όσα είχα παρακολουθήσει. Και κάπως έτσι, κόλλησα το μικρόβιο του σινεμά.

Το κινηματογραφικό κάλεσμα

Η αγάπη μου για τις ταινίες ολοένα και μεγάλωνε μέσα μου και ένιωθα ότι κάτι έπρεπε να κάνω για αυτό το σφοδρό συναίσθημα που βίωνα. Στα 18 μου εγκαταστάθηκα στην Αθήνα για να σπουδάσω Γαλλική Φιλολογία και αργότερα, Αγγλική Φιλολογία. Εκείνη την περίοδο εμφανίστηκε το περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ. Σκέφτηκα ότι δεν είχα τίποτα να χάσω και έστειλα κάποια κείμενα μου. Τους άρεσαν και το 1995 ξεκίνησα δειλά – δειλά να γράφω.

Η κριτική ή καλύτερα η επαγγελματική θέαση

Για να είσαι καλός κριτικός πρέπει να είσαι ένας άνθρωπος με κώδικα αξιών και να τον εφαρμόζεις κάθε φορά που μπαίνεις στη διαδικασία να κρίνεις (η λέξη αυτή έχει τέτοια αρνητική χροιά, που προτιμώ να με αποκαλούν επαγγελματία θεατή) τις δουλειές των άλλων. Όταν ο κώδικας αυτός δεν τηρείται, τότε δεν υπάρχει ήθος και παιδεία. Ποτέ δεν ήμουν υπέρ των κριτικών που λειτουργούν ως τροχονόμοι. Οι κριτικοί με τους οποίους γαλουχήθηκα σου άνοιγαν μια πόρτα για να κατανοήσεις πιο βαθιά τις ταινίες. Να παρακολουθήσεις την ταινία, να διαβάσεις το κείμενό τους μετά και να κάνεις ένα διάλογο με το κείμενο ώστε να αντιληφθείς καλύτερα όσα είδες. Τώρα, η κριτική που σε υποχρεώνει κάθε Πέμπτη να δεις ή να μην δεις μία σκηνοθετική δουλειά με βάση τα αστεράκια, είναι άλλο πράγμα. Άλλωστε, οι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού κριτικοί που άφησαν το στίγμα τους στη χώρα μας ήταν υπεράνω της εβδομαδιαίας επικαιρότητας των αστεριών.

Για το όνειρο που πραγματοποιήθηκε

Τις Νύχτες Πρεμιέρας τις παρακολούθησα από την πρώτη ημέρα που ξεκίνησαν. Ήμουν εκεί στην πρεμιέρα τους το 1994. Από ένας απλώς θεατής και αναγνώστης, έγινα συντάκτης στο περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ, δούλεψα στο φεστιβάλ, μετακινήθηκα σε διάφορα πόστα και τελικά, ανέλαβα τη διεύθυνσή του. Είναι ένα όνειρο που πραγματοποιήθηκε.

Για την 3ετή θητεία του στις Νύχτες Πρεμιέρας

Παρέλαβα ένα δημοφιλές, μαζικό και υγιές φεστιβάλ. Αυτό που προσπαθούμε να καταφέρουμε είναι να το διεθνοποιήσουμε. Να το φέρουμε σε σημείο που να αντιμετωπίζεται επί ίσοι όροις με τα άλλα διεθνή φεστιβάλ. Δεν πιστεύουμε ότι θα γίνουμε ποτέ Κάννες, Βενετία ή Σάντανς, ας είμαστε ρεαλιστές. Από την άλλη όμως θέλουμε ένα φεστιβάλ που να έχει στην ονομασία του τη λέξη διεθνές να είναι πράγματι διεθνές. Πλέον, οι Έλληνες βλέπουν περισσότερες ταινίες, η έννοια της κινηματογραφικής διανομής στη χώρα μας έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, έχει άρχισε να παίρνει πιο πολλά ρίσκα και να βλέπουμε ταινίες λίγο πιο περίεργες, ανεξάρτητες, έξω από τα τετριμμένα. Ουσιαστικά στόχος μας είναι να δώσουμε τη δυνατότητα στο κοινό να ανακαλύψει ταινίες που δεν θα δει μες στη χρονιά και ταινίες που αποτελούν εχέγγυο για τα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Όπως επίσης και να σπρώξουμε διακριτικά τους θεατές να επιστρέψουν στις αίθουσες, όχι για να παρακολουθήσουν ένα blockbuster, που έτσι κι αλλιώς βάζει τον κόσμο αθρόα στις αίθουσες, αλλά να έρθουν να δουν ποιοτικό καλλιτεχνικό σινεμά, που ειδάλλως θα το έβλεπαν ή στο σαλόνι του σπιτιού τους ή θα το προσπερνούσαν. Να το παρακολουθήσουν δηλαδή, όπως του αξίζει, σε μια αίθουσα με κόσμο. Να λάβουν μέρος σ' αυτή τη συμμετοχική εμπειρία, που πρέπει να την προστατεύσουμε για να μην χαθεί. Ζούμε άλλωστε, στην κουλτούρα του downloading και της συνδρομητικής τηλεόρασης και ο κόσμος έχει μπει σε μία εσωστρέφεια, σε μια τάση επιστροφής προς τα μέσα, που έχει να κάνει και με την κρίση που βιώνουμε. Το φεστιβάλ έχει ως υποχρέωση του να βγάλει τον κόσμο προς τα έξω. Πολύ αναπαυτικός ο καναπές μας, πολύ ωραία η καινούργια τηλεόρασή μας, τίποτα όμως δεν συγκρίνεται με το να παρακολουθείς σινεμά μαζί με άλλους ανθρώπους σε μία κινηματογραφική αίθουσα.

Για τις καινοτομίες της φετινής διοργάνωσης

Η πρώτη καινοτομία που εισάγει φέτος το φεστιβάλ είναι ότι εκτός από το Διεθνές Διαγωνιστικό Πρόγραμμα, όπου διαγωνίζονται οι ταινίες για τη Χρυσή Αθηνά και εδώ και τρία χρόνια από τότε που ανέλαβα η επιτροπή που αποφασίζει για αυτά τα βραβεία αποτελείται από επαγγελματίες και καλλιτέχνες από το εξωτερικό, καλωσορίζουμε το Διεθνές Διαγωνιστικό Ντοκιμαντέρ, στο οποίο θα φιλοξενηθούν και θα διαγωνιστούν ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο. Να σημειώσω εδώ, ότι πρόεδρος της επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού Προγράμματος θα είναι φέτος ο Ari Forman, ο Ισραηλινός σκηνοθέτης του υποψήφιου για Όσκαρ "Βαλς με τον Μπασίρ".

Η δεύτερη αφορά στην προσβασιμότητα της τέχνης σε όλους. Ήμασταν οι πρώτοι στην Ελλάδα που αγκαλιάσαμε την έννοιά της. Ήμασταν το πρώτο φεστιβάλ, που φιλοξένησε προβολή προσβάσιμη σε άτομα με αναπηρία, προβολή σε άτομα με προβλήματα ακοής και οι πρώτοι πανελληνίως που κάναμε την πρώτη προβολή για τυφλούς. Φέτος, θα έχουμε όλα αυτά και μαζί την πρώτη πανελληνία προβολή για άτομα που πάσχουν από αυτισμό. Η ταινία που θα προβάλλουμε θα είναι ένα κινούμενο σχέδιο της Ντίσνεϊ. Το φεστιβάλ προσπαθεί να γίνει μία γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο και στο κράτος, ώστε να ευαισθητοποιήσει, να γνωστοποιήσει και να επαναφέρει στο προσκήνιο το μεγάλο ζήτημα της προσβασιμότητας.

Για το πώς διαισθάνεται τι θέλει να δει η Αθήνα

Μέσω ενός συνδυασμού πραγμάτων που αφορούν την προσμονή και τη λαχτάρα για ανακάλυψη και εξερεύνηση: του τι θέλει το αθηναϊκό κοινό να δει και τι θέλουμε εμείς να δει. Επειδή έχουμε υπάρξει θεατές, λίγο ή πολύ ξέρουμε τι ζητούν να παρακολουθήσουν. Υπάρχουν οι ταινίες για τις οποίες ανυπομονούν και οι εκείνες που σκάνε σαν βόμβες μπροστά στα μάτια τους και τους πιάνουν εξ απροόπτου. Το έχω πάθει πολλές φορές με ταινίες του φεστιβάλ. Να μπω στην αίθουσα να πάθω ένα μικρό πολιτισμικό σοκ και να αλλάξει μέσα σε δύο ώρες ο τρόπος που έβλεπα μέχρι εκείνη τη στιγμή σινεμά. Επιλέγουμε ταινίες που ευελπιστούμε να προκαλέσουν τέτοιο όμορφο σοκ, που θα βοηθήσουν τους θεατές να ανακαλύψουν σκηνοθέτες που θα ακολουθήσουν στο μέλλον. Μην ξεχνάμε ότι οι Νύχτες Πρεμιέρας ήταν το πρώτο ελληνικό φεστιβάλ που έπαιξαν ταινία του P.T. Anderson, αλλά και του Michael Haneke. Επιθυμία μας είναι το κοινό να ανακαλύψει τον επόμενο Haneke, τον επόμενο Anderson. Δεν είναι πάντα εύκολο, προσπαθούμε.

Για το τι θέλει να δει το αντρικό κοινό

Υπάρχουν δύο ειδών αντρών θεατών: Οι ασυνόδευτοι άντρες που πηγαίνουν με δική τους πρωτοβουλία στο Φεστιβάλ και μπορεί να δουν από θρίλερ μέχρι μία ξεκάθαρα καλλιτεχνική ταινία που προέρχεται από την Ασία και οι συνοδευόμενοι άντρες, που τείνουν να παρακολουθούν με το έτερον ήμισυ φιλμ που έχουν κοινωνικό προφίλ. Πάντως, αυτό στο οποίο πρέπει να σταθούμε είναι ότι δεν έχουν στεγανά, είναι πάντα διαβασμένοι, έχουν εύρος ενδιαφερόντων και συνήθως μετατρέπουν το φεστιβάλ σε οικογενειακή υπόθεση. Είναι συγκινητικό να βλέπεις τους πιτσιρικάδες που κάποτε παρακολουθούσαν τις Νύχτες Πρεμιέρας να έρχονται τώρα με τα παιδιά ή ακόμα και με τα εγγόνια τους. Ο αντρικός πληθυσμός που μας ακολουθεί είναι ένα πολύ ενδιαφέρον χαρμάνι. Και ο γυναικείος επίσης. Ίσως γι' αυτό οι Νύχτες Πρεμιέρας είναι ένα πάρα πολύ ωραίο συνοικέσιο. Σε πάρτι του φεστιβάλ έχουν γνωριστεί και παντρευτεί ουκ ολίγοι άνθρωποι. Λειτουργεί σαν ένας άτυπος μηχανισμός dating σε μια εποχή που το dating είναι app και το βρίσκεις στο ίντερνετ.

Για την επικρατούσα τάση της φετινής κινηματογραφικής σεζόν

Φέτος, πιστεύω θα είναι η χρονιά που ο κόσμος θα αγκαλιάσει ξανά το καλλιτεχνικό σινεμά. Το mainstream σινεμά που ανακυκλώνεται μέσα από remakes, sequels, spin offs ταινιών έχει κάνει τον κύκλο του.

Για το φαινόμενο Γιώργος Λάνθιμος

Παλαιότερα, οι ξένοι κριτικοί μηρύκαζαν, όχι αδίκως, το όνομα του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, χωρίς να έχουν ασχοληθεί με την ελληνική κινηματογραφία σε βάθος γιατί όλο το ελληνικό σινεμά ζούσε κάτω από τη σκιά του. Σήμερα, ο Λάνθιμος, η Αθηνά Τσαγγάρη και όλοι οι Έλληνες δημιουργοί που έχουν ταξιδέψει τις δουλειές τους στο εξωτερικό και διακριθεί, έχουν καταφέρει να δείξουν και να αποδείξουν ότι υπάρχει βάθος. Έχουν αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον της εγχώριας, αλλά και της διεθνούς κοινότητας. Πλέον, οι ελληνικές ταινίες είναι εξαγώγιμες και μάλιστα αποκτούν σιγά – σιγά το δικό τους κοινό.

Για τον σκηνοθέτη που αγαπά

Είναι ο David Lynch. Το όνειρό μου είναι να τον φέρουμε στο φεστιβάλ. Κάποια στιγμή. Κάποτε. Θα γίνει.

Περισσότερες πληροφορίες για τις εκδηλώσεις και όλες τις προβολές, καθώς και συνεχή ενημέρωση για τις δράσεις και τα νέα του 24ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες: www.cinemagazine.gr |www.aiff.gr. 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr