Γιώργος Λάνθιμος, ένας σύγχρονος τραγωδός ( ; )

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεωρήσει ένα σύστημα συσχετισμών μεταξύ της φόρμας του μιούζικαλ και της συναισθηματικής σφαίρας του ανθρώπου, αποδίδοντας σε κάθε μελωδικό ή χορικό μοντέλο ένα συγκεκριμένο ήθος, ικανό να επηρεάσει την κατάσταση του νου και την ίδια τη θέληση του ακροατή. Αυτό γινόταν μέσω της χρήσης του χορού. Αναγνωρίζοντας πώς δομήθηκε και ενσωματώθηκε η μουσική στον κορμό της τραγωδίας, είναι δύσκολο να παρακολουθήσεις ταινία του Γιώργου Λάνθιμου και να μην συσχετίσεις την κινηματογραφική ποίησή του με την αρχαία ελληνική δραματουργία. Αναδιαμορφώνοντας τη γλώσσα που τον έχει διαμορφώσει πολιτιστικά, συνηθίζει να αποδίδει σε κάθε δράση που λαμβάνει χώρα στη "σκηνή" έναν ήχο, ο οποίος ταυτίζεται με τον ήρωα και τις αμαρτίες από τις προσπαθεί να λυτρωθεί.

Οι ιστορίες του παρουσιάζουν πρόσωπα που είναι παρόντα – απόντα, ανίκανα να επικοινωνήσουν, τραγικούς ήρωες, που περιφέρονται καταπιέζοντας κάθε αυθόρμητη συμπεριφορά και σκέψη τους και δρουν με αυτιστικές αντιδράσεις. Όπως και στη δομή της κλασικής τραγωδίας, ο λόγος γίνεται ένα μουσικό και αφηγηματικό στοιχείο, ενώ ο χορός μία πράξη εξέγερσης και διαφυγής από την τρέχουσα πραγματικότητα.

Στον υποψήφιο για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου και βραβευμένο με στο Φεστιβάλ των Καννών "Αστακό" (2015), όπου μια δυστοπική κοινωνία αναγκάζει τους άντρες και τις γυναίκες να ζευγαρώσουν για να μην μετατραπούν σε ζώα, εκείνοι που επαναστατούν το κάνουν χορεύοντας υπό τους ήχους της ηλεκτρονικής μουσικής.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο "Κυνόδοντα" (2009) -υποψήφιος για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας-, με την μεγαλύτερη κόρη μίας οικογένειας να συγκρούεται με τους γονείς της -έχουν δημιουργήσει μία κλειστή πραγματικότητα για τα παιδιά τους όπου όλα διέπονται από τη φωνή ενός κασετόφωνου που διαβάζει τους νέους κανόνες και τις λέξεις που πρέπει να μαθαίνουν-, μιμούμενη τα βήματα της Jennifer Beal στο Flashdance.

Η σωματικότητα και η κινησιολογία ήταν ανέκαθεν βασικό στοιχείο του σιωπηλού κινηματογραφικού σύμπαντος του Λάνθιμου, χαρακτηριστικό που διακρίνει κάνεις σε ένα από τα πρώτα του φιλμ, την "Κινέττα" (2005), αλλά και στην τελευταία θεατρική του παράσταση "Πλατόνοφ" του Άντον Τσέχωφ στο Εθνικό Θέατρο (2010). Το σώμα -όχι το στόμα- είναι εκείνο που παράγει τους ήχους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι όταν οι πρωταγωνιστές της "Κινέττα", ένας φωτογράφος, ένας αστυνομικός και μία καμαριέρα, στην προσπάθειά τους να εξιχνιάσουν κάποιους φόνους που έχουν γίνει στην περιοχή τους, αποφασίζουν να τους αναπαραστήσουν. Στην προσπάθειά τους αυτή, χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα και οδηγούνται σε αδικαιολόγητες πράξεις βίας, που παρουσιάζονται μέσα από σιωπηλές χορογραφημένες σκηνές.

Μάλιστα, όπως ο ίδιος ο Έλληνας σκηνοθέτης δήλωσε σε συνέντευξή στην Guardian, η πρώτη ημέρα των γυρισμάτων είναι πάντα αφιερωμένη στην αλληλεπίδραση των ηθοποιών με το σώμα τους. Σε αυτή τη φάση οι ηθοποιοί κινούνται σε έναν άδειο χώρο, απαγγέλοντας τις ατάκες τους αγκομαχώντας, σαν να γεννούν: χρησιμοποιούν δηλαδή τον ήχο σαν αφηγηματικό στοιχείο. Στη δεύτερη φάση, αρχίζουν να περπατούν κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου, για να καταλήξουν στην τρίτη και τελευταία φάση, όπου πλέον έχουν γνωριστεί μεταξύ τους, έχουν βρει τη θέση τους στο χώρο και έχουν απελευθερωθεί από την αμηχανία της πρώτης γνωριμίας και συνύπαρξης. Σύμφωνα με τον Λάνθιμο, αυτή η διαδικασία υπενθυμίζει στους ηθοποιούς την απρόβλεπτη πλευρά της ζωής, αλλά και της ανθρώπινης φύσης, κάτι που τους εμπνέει υποκριτικά.

Εξίσου σημαντικός με τον ήχο και τη μουσική, είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Λάνθιμος χρησιμοποιεί τον χορό των αρχαίων τραγωδιών στις ταινίες του, ως συνδετικό κρίκο μεταξύ του ενός κεφαλαίου με το άλλο. Της μίας σκηνής με την άλλη. Στην περίπτωσή του είναι ένα πρόσωπο, μία κίνηση ή ένας ήχος που αυτός βγάζει από μέσα του. Με τον τρόπο αυτό δημιουργεί το δικό του στάσιμο, το τραγούδι του χορού, που μπορεί να σχολιάσει μία σκηνή ή ακόμα και να αποσυνδεθεί πλήρως από την πλοκή της ιστορίας. Οι αφηγήσεις του σκηνοθέτη φαίνεται να ακολουθούν λοιπόν ένα συγκεκριμένο αφηγηματικό μονοπάτι που συνδέει την εξέλιξη του ανθρώπου με τη μοίρα και τους θεούς, με την ανθρώπινη ζωή να εξαρτάται από τη θεϊκή βούληση, που δοκιμάζει τα ανθρώπινα ήθη και οδηγεί τον ήρωα στην ύβρι για να έρθει στο τέλος η κάθαρση. Κι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει σε όλα του τα έργα, που φέρνουν τον θεατή αντιμέτωπο με μία ανησυχία, έναν τρόμο για το ποιος πραγματικά είναι και για τα σκοτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής.

Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι ένας σύγχρονος Ευριπίδης καθώς με τη σκηνοθετική και μουσική του γνώση δημιουργεί κόσμους που διέπονται από αρχαίους κανόνες, εκφράζουν τη σημερινή κοινωνία και περιγράφουν το συναισθηματικό ταξίδι του ανθρώπου.

Από: Esquire IT

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr