Γιατί η Τουρκία εναντιώνεται στην ένταξη Σουηδίας - Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ

Όταν η Φινλανδία και η Σουηδία ανακοίνωσαν το ενδιαφέρον τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, τα δύο σκανδιναβικά κράτη αναμενόταν να γίνουν γρήγορα δεκτά ως μέλη της αμυντικής συμμαχίας. Όμως, η ένταξη στο ΝΑΤΟ απαιτεί τη συναινετική έγκριση όλων των υφιστάμενων μελών, και η Τουρκία -ένα από τα πιο σημαντικά από στρατηγική άποψη και στρατιωτικά ισχυρά μέλη της συμμαχίας- δεν είναι ευχαριστημένη. 

Οι λόγοι είναι περίπλοκοι, συναισθηματικοί και διαπνέονται από δεκαετίες συχνά βίαιης ιστορίας, όπως σημειώνει το CNBC.

Ιστορική απόφαση

Η Φινλανδία και η Σουηδία ανακοίνωσαν το περασμένο Σαββατοκύριακο ότι σκοπεύουν να εγκαταλείψουν την ουδετερότητα και να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Επίσημοι εταίροι της συμμαχίας από τη δεκαετία του 1990, η ιδέα ότι οι σκανδιναβικές χώρες θα μπορούσαν πράγματι να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ έκανε τη Μόσχα να θορυβηθεί. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι κάτι που έχει επικαλεστεί στο παρελθόν για να δικαιολογήσει την εισβολή στην Ουκρανία, που είναι επίσης εταίρος του ΝΑΤΟ. 

Τώρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει τη δύναμη να καθορίσει το μέλλον της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, και τη δύναμη και το μέγεθός της απέναντι στον πόλεμο της Ρωσίας.

Στην πραγματικότητα, ο Ερντογάν έχει ήδη μπλοκάρει μια πρώιμη προσπάθεια του ΝΑΤΟ να επισπεύσει τις αιτήσεις της Φινλανδίας και της Σουηδίας, λέγοντας ότι η ένταξή τους θα έκανε τη συμμαχία "ένα μέρος όπου συγκεντρώνονται εκπρόσωποι τρομοκρατικών οργανώσεων".

Η διαμάχη κάνει τους δυτικούς διπλωμάτες να προσπαθήσουν να φέρουν την Τουρκία με το μέρος τους, καθώς η Άγκυρα παρουσίασε έναν κατάλογο παραπόνων στους πρεσβευτές του ΝΑΤΟ σχετικά με τα προβλήματά της με τα σκανδιναβικά κράτη, ιδίως τη Σουηδία.

Ποια είναι τα παράπονα της Τουρκίας κατά της Σουηδίας και της Φινλανδίας;

Όταν ο Ερντογάν μιλάει για "τρομοκράτες" σε αυτό το πλαίσιο, εννοεί το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα ή PKK - ένα κουρδικό μαρξιστικό αυτονομιστικό κίνημα που πολεμά τις τουρκικές δυνάμεις κατά καιρούς από τη δεκαετία του 1980. Δραστηριοποιείται κυρίως στη νοτιοανατολική Τουρκία και σε τμήματα του βόρειου Ιράκ.

Το PKK έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, καθώς και από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μάλιστα, η Σουηδία ήταν μία από τις πρώτες χώρες που χαρακτήρισε την ομάδα ως τρομοκρατική οργάνωση το 1984.

Ωστόσο, η Τουρκία λέει ότι η Σουηδία έχει υποστηρίξει τα μέλη του PKK και τους παρέχει προστασία. Η Σουηδία το αρνείται αυτό, λέγοντας ότι υποστηρίζει άλλους Κούρδους που δεν ανήκουν στο PKK, αλλά οι λεπτομέρειες είναι πιο περίπλοκες. 

Το υπουργείο Εξωτερικών της Σουηδίας αρνήθηκε να σχολιάσει τις κατηγορίες του Ερντογάν έπειτα από επικοινωνία του CNBC.

Από το 1984, μεταξύ 30.000 και 40.000 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχουν χάσει τη ζωή τους σε μάχες μεταξύ του PKK και της τουρκικής κυβέρνησης, σύμφωνα με την Crisis Group. Το PKK έχει πραγματοποιήσει δεκάδες επιθέσεις εντός της Τουρκίας. 

Όσον αφορά τη Φινλανδία, η χώρα έχει πολύ μικρότερο κουρδικό πληθυσμό από τη Σουηδία, αλλά η εξωτερική της πολιτική τείνει να είναι παρόμοια.

Η Φινλανδία έχει επίσης αναγνωρίσει το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, αλλά ενώθηκε με τη Σουηδία και άλλες χώρες της ΕΕ στη διακοπή των πωλήσεων όπλων στην Τουρκία το 2019 λόγω της στρατιωτικής δράσης της Άγκυρας κατά κουρδικών ομάδων στη Συρία.

Ο Ερντογάν απαιτεί από τη Σουηδία να εκδώσει ορισμένα άτομα που η Τουρκία έχει κατηγορήσει για τρομοκρατία. Θέλει επίσης η Σουηδία και η Φινλανδία να αποκηρύξουν δημοσίως το PKK και τους βραχίονές του και να άρουν την απαγόρευση όπλων που έχουν επιβάλει στην Τουρκία.  

Για τον Hakki Akil, πρώην πρέσβη της Τουρκίας, η τουρκική στάση είναι "πολύ απλή".

"Αν η Φινλανδία και η Σουηδία θέλουν να ενταχθούν σε μια συμμαχία ασφαλείας πρέπει να εγκαταλείψουν την υποστήριξή τους σε μια τρομοκρατική οργάνωση (PKK) και να μην τους παρέχουν καταφύγιο. Από την άλλη πλευρά, πρέπει επίσης να αποδεχθούν τα τουρκικά αιτήματα έκδοσης 30 τρομοκρατών".

Γιατί ο κουρδικός λαός έχει σημασία για την Τουρκία;

Ο κουρδικός λαός περιγράφεται συχνά ως η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στον κόσμο χωρίς πατρίδα, υπολογίζεται ότι αριθμεί 30 εκατ. ανθρώπους. Ως επί το πλείστον σουνίτες μουσουλμάνοι, έχουν τη δική τους μοναδική γλώσσα και τα δικά τους έθιμα.

Σχεδόν το 20% του πληθυσμού της Τουρκίας, 84 εκατ. άνθρωποι, είναι Κούρδοι, ενώ ορισμένοι Κούρδοι κατέχουν σημαντικές θέσεις στην τουρκική πολιτική και κοινωνική σκηνή, αν και πολλοί λένε ότι υφίστανται διακρίσεις και τα πολιτικά τους κόμματα αντιμετωπίζουν καταστολή από το τουρκικό κράτος.

Διασκορπισμένοι μεταξύ της Τουρκίας, της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν, έχουν υποστεί έντονες διώξεις, έχουν περιθωριοποιηθεί και έχουν υπάρξει ακόμη και θύματα γενοκτονίας στις χώρες όπου ζουν, για παράδειγμα οι επιθέσεις με χημικά όπλα του Σαντάμ Χουσεΐν που σκότωσαν σχεδόν 200.000 Κούρδους στο Ιράκ στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Διάφορες κουρδικές ομάδες έχουν ασκήσει πιέσεις για κουρδική αυτονομία και κρατική υπόσταση κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, κάποιες ειρηνικά και κάποιες, όπως το PKK, με τη βία. 

Οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία που συνδέονται με το PKK έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον αγώνα κατά του ISIS, λαμβάνοντας υποστήριξη με όπλα και χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας. Αυτό προκάλεσε τεράστιες εντάσεις με την Τουρκία, η οποία στη συνέχεια εξαπέλυσε επιθέσεις κατά των Κούρδων στη Συρία.

"Μιλάμε για ανθρώπους που πολεμούν ενεργά με την Τουρκία για περισσότερα από 40 χρόνια και σκοτώνουν δεκάδες χιλιάδες αμάχους στη διαδικασία", δήλωσε στο CNBC ο Muhammet Kocak, ειδικός στις διεθνείς σχέσεις με έδρα την Άγκυρα.  

"Η Τουρκία δεν είναι ευχαριστημένη με το γεγονός ότι ξαφνικά έγιναν καλά παιδιά μόνο και μόνο επειδή βοήθησαν στις μάχες εναντίον του ISIS", σημείωσε.

Οι δυτικές κυβερνήσεις χαιρέτισαν τους Κούρδους μαχητές ως συμμάχους και αρκετές χώρες της ΕΕ επέβαλαν διάφορα εμπάργκο στην Τουρκία λόγω της στοχοποίησης των κουρδικών πολιτοφυλακών στη Συρία, αναδεικνύοντας τις δυσεπίλυτες διαφορές μεταξύ του τρόπου με τον οποίο η κάθε πλευρά αντιλαμβάνεται τους μαχητές.

Η σχέση της Σουηδίας με κουρδικές ομάδες

Η ένταση μεταξύ της Τουρκίας και της Σουηδίας οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο η κάθε χώρα ορίζει τον όρο "τρομοκράτης", λέει ο Hussein Ibish, ερευνητής στο Arab Gulf States Institut στην Ουάσιγκτον.  

"Δεν είναι μόνο θέμα της φιλελεύθερης πολιτικής της Σουηδίας απέναντι στους Κούρδους πρόσφυγες και τους πολιτικούς αντιφρονούντες και ακτιβιστές. Είναι επίσης μια αντανάκλαση των διαφορετικών ορισμών σχετικά με το ποιος και τι συνιστά τον απαράδεκτο κουρδικό εξτρεμισμό", δήλωσε ο Ibish. 

"Η Τουρκία ουσιαστικά κατατάσσει όλες τις κουρδικές ομάδες που αντιπαθεί έντονα ως οργανώσεις βιτρίνας του PKK. Αυτό περιλαμβάνει πολλές κουρδικές οντότητες και οργανώσεις που δεν ανήκουν στο ΡΚΚ μέσα στην ίδια την Τουρκία, αλλά και τις υποστηριζόμενες από τη Δύση Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) στη Συρία και ορισμένες ιρακινές κουρδικές ομάδες επίσης". 

Η Σουηδία έχει μακρά ιστορία στην υποδοχή Κούρδων προσφύγων και αιτούντων άσυλο, ιδίως πολιτικών προσφύγων. Αρκετοί Κούρδοι έχουν ακόμη και έδρες στο Κοινοβούλιο της Σουηδίας.

Ενώ οι περισσότεροι Κούρδοι που ζουν στη Σουηδία - οι οποίοι ανέρχονται σε περίπου 100.000 - δεν έχουν καμία σχέση με το PKK, η σουηδική κυβέρνηση έχει υποστηρίξει μέλη άλλων κουρδικών οργανώσεων, ιδίως την πολιτική πτέρυγα του συριακού παραρτήματος του PKK, ονόματι PYD.

Η Σουηδία λέει ότι το PKK και το PYD είναι διαφορετικά, αλλά η Τουρκία λέει ότι πρόκειται για το ίδιο πράγμα.

Η Στοκχόλμη υποστηρίζει επίσης πολιτικά και οικονομικά το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο (SDC), τον πολιτικό βραχίονα των SDF, μιας κουρδικής ηγεσίας πολιτοφυλακής που δημιουργήθηκε με την υποστήριξη των ΗΠΑ για την καταπολέμηση του ISIS στη Συρία. Η Άγκυρα λέει ότι το SDC κυριαρχείται από τρομοκράτες του PKK.

Το 2021, η κυβέρνηση της Σουηδίας ανακοίνωσε αύξηση της χρηματοδότησης των κουρδικών ομάδων στη Συρία σε 376 εκατ. δολάρια έως το 2023, λέγοντας ότι παραμένει "ενεργός εταίρος" των Κούρδων της Συρίας και ότι τα κεφάλαιά της αποσκοπούν στην "ενίσχυση της ανθεκτικότητας, της ανθρώπινης ασφάλειας και της ελευθερίας από τη βία" και στη βελτίωση των "ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων και της δημοκρατικής ανάπτυξης".

Τι θα κάνει η Σουηδία; 

Με τις σουηδικές εκλογές να πλησιάζουν τον Σεπτέμβριο, είναι απίθανο η κυβέρνηση να προβεί σε σημαντικές παραχωρήσεις προς τον Ερντογάν που θα την έκαναν να φανεί αδύναμη, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές. 

Άλλοι πιστεύουν ότι ο Ερντογάν τελικά δεν θα εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά αντίθετα επιδιώκει να βελτιώσει τη φθίνουσα δημοτικότητά του στην χώρα του.

"Η υποψία μου είναι ότι η Τουρκία, τελικά, ειδικά αν μπορέσει να αποσπάσει μερικές παραχωρήσεις εδώ και εκεί από τις δυτικές δυνάμεις και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, δεν θα επιδιώξει τελικά να εμποδίσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία να ενταχθούν στη συμμαχία", δήλωσε ο Ibish.

"Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το γεγονός ότι ο πόλεμος επικεντρώνεται τώρα σε τμήματα της χώρας αυτής που γειτνιάζουν με την Τουρκία και έχουν βαθύτατο στρατηγικό, ακόμη και ιστορικό ενδιαφέρον για την Άγκυρα, υπενθύμισε σε πολλούς Τούρκους τη σημασία της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ".

Παρόλα αυτά, το ΝΑΤΟ μπορεί να βρεθεί σε αδιέξοδο για κάποιο χρονικό διάστημα, αν ο Ερντογάν δεν ικανοποιηθεί από τις απαντήσεις της Σουηδίας και της Φινλανδίας στα αιτήματά του. 

Από: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr