Η επιτυχία του Γιάννη Αντετοκούνμπο δεν είναι εθνική υπόθεση

Ο Kendrick Lamar μονολογεί: "Απογοητευμένος περπατάω στους πίσω δρόμους. Η συνείδησή μου με ρωτάει: "Θα επιβιώσω για να βγω ζωντανός από αυτή την τρύπα;” Ζήλευα τον Arron Afflalo. Αυτός ήταν που έπρεπε να ακολουθήσω. Ο μόνος ηγέτης που προέβλεπε φωτεινότερα αύριο. Αυτός που ζούσε στο γυμναστήριο. Αυτός που ζούσε στη λύπη…".

Ο σύγχρονος ποιητής των αμερικανικών γκέτο μιλάει για το μαύρο αγόρι που πέταξε μακριά από το Κόμπτον, την κακόφημη καλιφορνέζικη πρωτεύουσα του εγκλήματος. Τον πρώτο που το έκανε. Ταυτόχρονα με τον The Game (τον ράπερ) και πριν από τον ίδιο τον Lamar και τις αδελφές Williams. Κι είναι οι στίχοι του λυρικοί, μεστοί όσο και ωμά κυριολεκτικοί. Περιγράφει τη ζήλια του γι’ αυτόν που ξεχώριζε. Γι’ αυτόν που "κολύμπησε μακριά από το Κόμπτον" αποφοιτώντας με άριστα και ταυτόχρονα με αθλητική υποτροφία. "Θυμάμαι ζωηρά", λέει, "πως είναι 2004 και τον παρακολουθώ να βάζει τριάντα πόντους. Και οι νικητήριοι πόντοι του με πονάνε, γιατί κάθε καλάθι ήταν μια αντίδραση ή μια υπόμνηση ότι εμείς πηγαίναμε πίσω. Τον βλέπω να συγκεντρώνεται στα μαθηματικά. Αποφασιστικότητα, φιλοδοξία και αφοσίωση και σοφία. Ποιοτικά χαρακτηριστικά που είχε και που εμείς στερούμασταν. Κοίταξε το μαύρο αγόρι που πετάει".

Το τραγούδι Black Boy Fly από το άλμπουμ Good Kid, Arial σαν να παίζει σε λούπα τις τελευταίες μέρες στο μυαλό μου. Σαν να το ακούω σε κάθε νίκη του Τσιτσιπά ή της Σάκκαρη, σε κάθε βραβείο που ανακοινώνεται για τον Λάνθιμο, σε κάθε σφίξιμο των γροθιών του Αντετοκούνμπο. Τα δικά μας μαύρα παιδιά που πετάνε μακριά. Μακριά από τη μιζέρια του μικρόκοσμού μας, αυτοί που αντιστάθηκαν στη μετριότητά του και ξεχώρισαν –όχι μέσα σε αυτόν, πρώτοι στο χωριό, αλλά– σε ένα στερέωμα παγκόσμιο. Κι όμως, οι ομοιότητες με την περιγραφή του Kendrick σταματούν κάπου εδώ.

Στα αθλητικά sites, στις κουτσομπολίστικες εκπομπές, στις συζητήσεις στα καφέ τα δικά μας ξεχωριστά παιδιά δε μοιάζει να γίνονται αντικείμενο ζήλιας, αλλά, αντίθετα, έκφραση μιας συλλογικής επιτυχίας. Ξαφνικά τα σερβίς του Τσιτσιπά υποτίθεται πως έχουν πίσω τους τη δύναμη της ψυχής των ομογενών από την Αυστραλία, τα βικτοριανά κοστούμια του Λάνθιμου το ελληνικό φλέγμα και τα καρφώματα του Γιάννη πολύ περισσότερο "Γιάννη" και ελάχιστο "Αντετοκούνμπο".

Πρόθυμη η κοινωνία μας υιοθετεί χωρίς καμία καθυστέρηση την επιτυχία από όποιον τομέα κι αν προέρχεται, έτοιμη να υφάνει έναν "εθνικό" ιστό αρκετά ελαστικό για να την περιλάβει. Χωρίς καμία ντροπή.

Κι είναι, αλήθεια, εντυπωσιακή η διαδικασία, πραγματικά αξιοθαύμαστο το πώς κοινωνούν τη νίκη αυτοί που έχουν τη μικρότερη δυνατή σχέση μαζί της. Οι πρώτοι που πανηγυρίζουν για τον "Greek Freak" είναι οι ρατσιστές και οι ξενόφοβοι. Οι ίδιοι που δεν ανοίγουν την πόρτα τους στον ξένο και τον απόκληρο είναι εκείνοι που ταυτίζονται με τη νίκη του επιφανέστερου εκπροσώπου αυτού που απεχθάνονται. Εκείνοι που δεν έχουν διαβάσει μια σελίδα ποίηση υπερηφανεύονται για την ελληνικότητα των ποιητικών πλάνων του Λάνθιμου κι εκείνοι που αρνούνται πεισματικά να περπατήσουν δέκα μέτρα αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στα επιτεύγματα κάποιων τύπων που, για να φτάσουν στην κορυφή του πλανήτη, προπονούνται χωρίς σταματημό.

Είναι οξύμωρο, αλλά στην πραγματικότητα πανηγυρίζουμε την επιβίωση, τη νίκη αυτών που κατάφεραν να νικήσουν πρώτα εμάς. Αυτών που κατάφεραν σε πείσμα μας να γίνουν κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό στο οποίο ήταν καταδικασμένοι αν έμεναν στη στασιμότητα του γκέτο μας.

Και –μέσα μας– το ξέρουμε πόσο δε μας αξίζει τίποτε από την επιτυχία τους. Γι’ αυτό και με την πρώτη ευκαιρία θα τους αποκαθηλώσουμε και θα τους τραβήξουμε πίσω στη μιζέρια. Στην επόμενη άρνηση του Αντετοκούνμπο να φορέσει τη γαλανόλευκη θα θυμηθούμε το χρώμα του δέρματός του. Γιατί εμείς οι απευθείας απόγονοι των εθνικών μας ηρώων θα ρισκάραμε αυτοστιγμεί εκατομμύρια δολάρια για την τιμή της πατρίδας. Στην πρώτη κακή στιγμή του Τσιτσιπά θα έχουμε ο καθένας μας να διηγηθούμε μια ιστορία από "εκείνο το βράδυ που τον πετύχαμε στα μπουζούκια". Για τον Λάνθιμο, πιστέψτε με, θα είναι ακόμη ευκολότερο. Οι καλλιτέχνες δίνουν αφειδώς αφορμές για απομυθοποίηση.

Κι ο Kendrick αρχίζει να παίζει ξανά στο μυαλό μου. Αντί να κοροϊδεύει τον εαυτό του αναζητώντας μια ανύπαρκτη ταύτιση με τις επιτυχίες των συμπατριωτών του, τις αντιμετωπίζει με ειλικρίνεια, ως στόχο, ως επιθυμία. "Η μάνα μου", λέει, "δε με μεγάλωσε για να γίνω ζηλόφθονος. "Όπου κι αν είσαι, κράτα το κεφάλι σου ψηλά και συνέχισε να πορεύεσαι” μου έλεγε... Κι όμως, σύντομα αποθαρρύνθηκα. Επαναλάμβανα στον εαυτό μου διαρκώς τη φράση "μία στο εκατομμύριο είναι οι πιθανότητες να δεις καλύτερες μέρες”. Δεν τους ζήλευα για τα ταλέντα τους. Έτρεμα ότι θα ήταν τα τελευταία μαύρα αγόρια που θα πετούσαν μακριά από το Κόμπτον".

Δεν ήταν. Ο Kendrick Lamar πέταξε μακριά από το Κόμπτον. Ως το βραβείο Πούλιτζερ. Ως την παγκόσμια αναγνώριση. Ως την άλλη άκρη της Γης σε παραλληλισμούς με κοινωνίες, με ζωές, με καταστάσεις που καμία σχέση δεν έχουν με το γκέτο όπου μεγάλωσε. Καμία; Αναρωτιέμαι αν θα είχε κάνει τίποτε από όσα πέτυχε αρκούμενος να χειροκροτεί τον Arron Afflalo ή τον The Game ψάχνοντας απλώς την πρώτη ευκαιρία για να τους μειώσει. Δεν αναρωτιέμαι. Ξέρω. Τίποτε δε θα είχε πετύχει. Θα έμενε να τους κοιτάζει να πετούν μακριά βαυκαλιζόμενος ότι δήθεν μοιράζεται ένα κομμάτι από την επιτυχία τους απλώς επειδή έπαιξε στα ίδια γηπεδάκια ή ράπαρε στις ίδιες γωνιές μ’ εκείνους.

Δεν είναι κακή η "ζήλια". Αυτή είναι που λείπει από την παραιτημένη κοινωνία μας. Αυτή είναι που πρέπει να εμπνεύσουμε στα παιδιά μας. Κι ίσως με αυτή τη "ζήλια", την ανάγκη να εξελιχθούμε, την ανάγκη να πετάξουμε, μπορεί στο τέλος να πάμε μπροστά. Κι αν δε μας φτάσει να πετάξουμε μακριά από τα δικά μας Κόμπτον, αν δε φτάσει στα παιδιά μας να γίνουν υπεραθλητές, πιανίστες διεθνούς φήμης ή αστροφυσικοί που θα δώσουν το όνομά τους σε ένα γαλαξία (που πιθανότατα δε θα φτάσει), πού ξέρεις... ίσως κάνει αυτές τις μίζερες, κακοφορμισμένες κοινωνίες καλύτερες, πιο βιώσιμες, πιο φιλικές στους ανθρώπους που θέλουν να προκόβουν. Μεταξύ μας, μάλιστα, αυτό το αποτέλεσμα, η συλλογική πρόοδος, θα είναι ακόμη πιο θετικό.

---

φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr