Είναι το χιούμορ κληρονομικό; Κι όμως υπάρχει έρευνα πάνω σε αυτό

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κληρονομήσεις: το ύψος σου, κάποιες ασθένειες, το να μη σου αρέσει να πας γυμναστήριο ή ένα παλιό σπίτι που τρομάζει και το κυνηγούν δυο δικηγόροι που δεν κάνουν τίποτα σωστά. Αλλά κάτι που δεν φαίνεται να περνάει με τα γονίδια είναι το χιούμορ.

Αυτό τουλάχιστον έδειξε μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Aberystwyth στη Βρετανία. "Το να λες ένα αστείο μπορεί να φαίνεται εύκολο", είπε ο Gil Greengross, καθηγητής Ψυχολογίας και επικεφαλής της έρευνας, "αλλά το να έχεις καλό χιούμορ είναι κάτι πιο σύνθετο, που εξαρτάται από διάφορα ψυχολογικά και προσωπικά χαρακτηριστικά".

"Το ότι αυτό δεν φαίνεται να κληρονομείται είναι περίεργο, γιατί πάει κόντρα σε όσα ξέρουμε για την κληρονομικότητα άλλων ικανοτήτων, όπως η δημιουργικότητα ή τα μαθηματικά", συνέχισε. "Οπότε είναι πολύ ενδιαφέρον".

Μπορεί το χιούμορ να μετρηθεί;

Πώς μετράς κάτι σαν το χιούμορ; Με την πρώτη ματιά, μοιάζει αδύνατο. Το τι θεωρεί κάποιος αστείο είναι πολύ προσωπικό – ένα αστείο μπορεί να φαίνεται χαζό σε κάποιον και να κάνει άλλον να ξεκαρδιστεί. Αυτό που για κάποιον είναι κορυφαίο χιούμορ, για άλλον μπορεί να είναι αδιάφορο.

Ναι, το καταλαβαίνουμε. Αλλά μήπως τελικά μπορεί να μετρηθεί;

Ίσως ακούγεται πρόχειρο, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται τέτοια μελέτη, οπότε οι ερευνητές έχουν βρει τρόπους να το προσεγγίζουν πιο αντικειμενικά. Ένας από τους πιο γνωστούς είναι να ζητούν από ανθρώπους να γράψουν μια λεζάντα για σκίτσα από το περιοδικό New Yorker. Αυτό έκαναν και εδώ.

"Χρησιμοποιήσαμε δύο παλιά σκίτσα από διαγωνισμούς", λένε οι ερευνητές. "Στο πρώτο, ένας πελάτης δίνει παραγγελία σε μια βρεγμένη αρκούδα που δουλεύει ως σερβιτόρος. Στο δεύτερο, ένας μεσίτης δείχνει σε ένα ζευγάρι ένα σπίτι στο διάστημα, με πλανήτες έξω από το παράθυρο".

Οι συμμετέχοντες – δίδυμα αδέρφια – έπρεπε να γράψουν μια αστεία λεζάντα για κάθε εικόνα. Δεν υπήρχε χρονικός περιορισμός, αλλά τους ζήτησαν να αφιερώσουν λίγο χρόνο για να σκεφτούν.

Όταν έστελναν τις απαντήσεις τους, η ομάδα χρησιμοποιούσε ένα μοντέλο αξιολόγησης (Many-Facet Rasch Model) για να τις βαθμολογήσει. Έτσι, κάθε άτομο έπαιρνε έναν "δείκτη χιούμορ", βασισμένο σε αντικειμενικά κριτήρια.

Αλλά αυτό ήταν μόνο το πρώτο μέρος. Πάνω από 1.300 δίδυμα βαθμολόγησαν τον εαυτό τους για το πόσο αστείοι πιστεύουν ότι είναι – και στη συνέχεια βαθμολόγησαν και το δίδυμό τους. Οι ερευνητές κατέγραψαν και δεδομένα για την υγεία και τις νοητικές τους ικανότητες, ώστε να βρουν συσχετισμούς σε όλα.

Ο δίδυμός σου σε καταλαβαίνει καλύτερα

Μετά από πολλές ώρες διαβάζοντας αστεία – δύσκολη δουλειά, αλλά κάποιος πρέπει να την κάνει – βγήκαν τα αποτελέσματα. Τα νέα ήταν καλά για τη σχέση μεταξύ διδύμων, αλλά όχι τόσο καλά για όσους νομίζουν ότι έχουν φοβερό χιούμορ.

"Η πιο δυνατή σύνδεση που βρήκαμε ήταν ανάμεσα στο πώς ένας δίδυμος βαθμολόγησε τον εαυτό του και πώς τον βαθμολόγησε το αδερφάκι του", λέει η έρευνα. Αντίθετα, η σχέση ανάμεσα στο πόσο αστείος πιστεύει κάποιος ότι είναι και στο πόσο όντως είναι, ήταν πολύ πιο αδύναμη. Δηλαδή, η άποψή σου για το χιούμορ σου δεν λέει πολλά για το τι πιστεύουν οι άλλοι.

Αυτό όμως δείχνει κάτι πιο ουσιαστικό. Δεν είναι απλά ότι ο δίδυμός σου καταλαβαίνει τα αστεία σου. Είναι ότι το χιούμορ – τουλάχιστον με τον τρόπο που μετρήθηκε – μάλλον δεν κληρονομείται.

Κι αυτό είναι περίεργο. Το να κάνεις τους άλλους να γελάνε συνδέεται με την εξυπνάδα, ειδικά με τις λεκτικές ικανότητες και τη δημιουργικότητα. Και αυτά είναι χαρακτηριστικά που φαίνεται να περνούν από γονείς σε παιδιά. Άρα, αν το χιούμορ όχι, τότε κάτι άλλο συμβαίνει. Όπως λέει και ο Greengross: "Αν δεν το παίρνουμε από τους γονείς μας, τότε τι μας κάνει αστείους;"

Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε την εξέλιξη του χιούμορ.

Το χιούμορ είναι εξελικτικό... ή όχι;

"Η πιο αποδεκτή θεωρία για το χιούμορ είναι ότι έχει εξελικτική βάση", λέει ο Greengross. "Μπορεί να μειώσει την ένταση, να βοηθήσει στη συνεργασία, να κάνει πιο εύκολη την επικοινωνία και να τραβήξει συντρόφους – όλα πράγματα που βοηθούν στην επιβίωση και την αναπαραγωγή".

Άρα, αν το χιούμορ έχει επιβιώσει μέσα από την εξέλιξη, θα περίμενε κανείς να κληρονομείται. Το ότι δεν φαίνεται να συμβαίνει, προκαλεί ερωτήματα σε θεωρίες που θεωρούνταν σίγουρες.

Αλλά ας μη βιαστούμε…

Ώρα να ξαναγράψουμε όσα ξέρουμε; Ίσως όχι ακόμα

Τα αποτελέσματα είναι ενδιαφέροντα, αλλά χρειάζεται προσοχή. Υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί στη μελέτη: η γραφή λεζάντας είναι πολύ συγκεκριμένος τρόπος χιούμορ. Επίσης, οι συμμετέχοντες ήταν μεγαλύτερης ηλικίας από το γενικό πληθυσμό, και ίσως να υπήρχαν διαφορές ανάμεσα στο δικό τους χιούμορ και των ατόμων που βαθμολόγησαν τις απαντήσεις.

Ουσιαστικά, η έρευνα δεν λέει ότι "το χιούμορ δεν είναι κληρονομικό", αλλά ότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες. "Το ότι η ικανότητα να δημιουργείς χιούμορ δεν φαίνεται να κληρονομείται μας εξέπληξε", γράφουν.

"Το χιούμορ είναι κάτι σύνθετο, που περιλαμβάνει πολλές νοητικές λειτουργίες, και δεν μετριέται εύκολα. Επηρεάζεται από πολλούς ψυχολογικούς και προσωπικούς παράγοντες, και αλλάζει ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον", εξηγούν. "Αυτοί οι παράγοντες, μαζί με τα χαρακτηριστικά του δείγματος μας, ίσως εξηγούν γιατί δεν βρήκαμε κληρονομικότητα στο χιούμορ".

Πάντως, όπως τονίζουν, "επειδή είναι η πρώτη φορά που γίνεται τέτοια μελέτη, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τα συμπεράσματα. Ίσως δεν έχουμε καταλάβει ακόμα κάτι βασικό για το πώς λειτουργεί το χιούμορ".

Μελλοντικές έρευνες με διαφορετικά δείγματα και άλλες μεθόδους ίσως δείξουν καλύτερα αν – και κατά πόσο – το χιούμορ τελικά κληρονομείται.

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr