Marc Newson, ο superstar του βιομηχανικού ντιζάιν

Το 1993, όταν είδα για πρώτη φορά στο MTV το βιντεοκλίπ του Rain της Madonna, ήμουν έντεκα χρονών και ακόμα θυμάμαι ότι δεν μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από τις σκηνές του στις οποίες η βασίλισσα της pop πρόκλησης αναπαυόταν στο Lockheed Lounge, ένα sui generis ανάκλιντρο καλυμμένο με φύλλα αλουμινίου. Το συγκεκριμένο έπιπλο το είχε σχεδιάσει το 1986 ένας –τότε άγνωστος στο ευρύ κοινό– industrial designer, ο Marc Newson.

Είκοσι εννέα χρόνια μετά, το 2015, ο ίδιος άνθρωπος ήταν superstar αντίστοιχου βεληνεκούς με τη Madonna στον χώρο του και το συγκεκριμένο ανάκλιντρο πουλιόταν προς 2,4 εκατομμύρια στερλίνες. Αν δεν μπορείς να μεταφράσεις το τι σημαίνει αυτό, ας μας επιτραπεί να σε πληροφορήσουμε ότι πρόκειται για ποσό-ρεκόρ, που κατέστησε την "καρεκλίτσα" πάνω στην οποία "η Madonna έκανε την όμορφη" το πιο ακριβό αντικείμενο εν ζωή designer που δημοπρατήθηκε ποτέ.

"Είναι ένα από τα πιο iconic αντικείμενα με την υπογραφή μου, ίσως γιατί είναι το πιο παλιό γνωστό έπιπλο που έχω σχεδιάσει και είχε περισσότερο χρόνο να φτάσει σε αυτό το status", θα μου πει. Τον έχω απέναντί μου, καθόμαστε στην ταράτσα της Gagosian Athens. Στη συνέχεια, θα προσθέσει: "Έχει τοποθετηθεί σε πολλά βίντεο, πολλές κινηματογραφικές ταινίες. Όταν, βέβαια, το είδα στο Rain ένιωσα πολύ περήφανος, καθώς η Madonna ήταν μεγάλη σταρ και είχε ζητήσει ειδικά το Lockheed Lounge. Νομίζω ότι κάποια στιγμή είχε και στην κατοχή της ένα από αυτά τα ανάκλιντρα που κατασκευάστηκαν".

Ο ίδιος, ατυχώς, δεν κράτησε κάποιο για τον εαυτό του, αλλά δεν θα επιχειρούσε να το αναδημιουργήσει: "Έχει τελειώσει αυτή η ιστορία", θα μου πει. Πώς όμως έφτασε μέχρι εκεί; Γεννημένος στο Σίδνεϊ το 1963, ο Newson, το γένος Ραφτόπουλος (η μητέρα του είχε πατέρα Ιθακιώτη), έπειτα από σπουδές πάνω στο κόσμημα και τη γλυπτική, στράφηκε στο βιομηχανικό ντιζάιν κατά τύχη – η οποία του χαμογέλασε, αν αναλογιστεί κανείς πως πλέον φέρει τον τίτλο του Royal Designer for Industry και του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Η τέχνη του να φτιάχνεις πράγματα με τα χέρια σου

"Δεν ήθελα ποτέ να γίνω καλλιτέχνης που σχεδιάζει κοσμήματα, αλλά νωρίς στην καριέρα μου δεν ήξερα και τι άλλο θα μπορούσα να κάνω. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι αν σπούδαζα κατασκευή κοσμήματος, θα μάθαινα και πώς να φτιάχνω πράγματα". Ήταν από πάντα επιδέξιος με τα χέρια του, του άρεσε και η ιδέα τού να μάθει πώς να δένει, πώς να χειρίζεται το μέταλλο. Στο βιομηχανικό ντιζάιν στράφηκε κατά λάθος, όπως μου λέει, όταν, όντας σπουδαστής, συνειδητοποίησε ότι τον ενδιέφεραν τα έπιπλα και πιο συγκεκριμένα οι καρέκλες.

"Σκέφτηκα ότι αυτό θα ήταν ένα πολύ ωραίο πεδίο για να ξεκινήσω και ίσως να τελειώσω την καριέρα μου, μιας και είναι ως αντικείμενα iconic, πολλοί σχεδιαστές και αρχιτέκτονες που θαυμάζω έφτιαξαν καρέκλες που έμειναν στην ιστορία". Έτσι, ξεκίνησε την "καρεκλοποιία" του, υποστηρίζοντας στους δασκάλους του στο Sydney College of Arts ότι μια καρέκλα, όπως και ένα κόσμημα, δεν μπορεί να λειτουργήσει ως αντικείμενο χωρίς το ανθρώπινο σώμα. Η ιδέα του, τους άρεσε. Άραγε να οφείλει κάτι από την πορεία του στον παππού του, που συνεχώς μαστόρευε;

"Οι γονείς μου ήταν χωρισμένοι και δεν έβλεπα πολύ συχνά τον πατέρα μου, για την ακρίβεια δεν τον έβλεπα καθόλου. Μεγάλωσα στο ίδιο σπίτι με τους γονείς της μητέρας μου. Πέρασα, λοιπόν, ένα μεγάλο κομμάτι της παιδικής μου ηλικίας με τον παππού μου και έμαθα πολλά παρατηρώντας τον. Έφτιαχνε τα πάντα μόνος του, στ’ αλήθεια ήταν πωρωμένος, πίστευε πως δεν υπήρχε κανείς που να κάνει κάτι καλύτερα από εκείνον και ότι για να γίνει μια δουλειά σωστά, θα πρέπει να την κάνεις εσύ ο ίδιος".

"Κάτι το ενδιαφέρον και το πολύ παράξενο είναι ότι 'βλέπω' τον παππού μου παντού στην Ιθάκη – έχω πλέον ένα σπίτι στο νησί και περνάω αρκετό καιρό εκεί. Η νοοτροπία των κατοίκων της είναι πολύ ιδιαίτερη. Όσο, δε, έχτιζα το σπίτι, οι άνθρωποι που πήρα στη δούλεψή μου, είτε ήταν τεχνίτες στο ξύλο είτε στο μπετόν, αλλά και οι υδραυλικοί, οι ηλεκτρολόγοι, όλοι τους είχαν κάτι το παρόμοιο στον χαρακτήρα τους: έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο να κάνουν τα πράγματα. Δίνουν μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια. Αν μπορούσα να πάρω κάποιους στην Αγγλία να επιδιορθώνουν τα προβλήματα που έχει και το εκεί το σπίτι μου, θα το έκανα. Αύριο κιόλας".

Στην πραγματικότητα, όπως με πληροφορεί, δεν διάλεξε την Ιθάκη λόγω της καταγωγής του ή μάλλον όχι μόνο εξαιτίας της. "Για δεκαπέντε περίπου χρόνια, από τα 90s μέχρι περίπου το 2005, πήγαινα συνέχεια στην Ύδρα. Είχα φίλους που ζούσαν εκεί, δεν νομίζω ότι υπήρχε το hype που υπάρχει τώρα για το νησί. Είναι φανταστικό νησί η Ύδρα, αλλά μου έλειπε σε αυτό μια πραγματικά ωραία παραλία. Παράλληλα, λοιπόν, πήγαινα σε πολλά νησιά και στο Ιόνιο μου άρεσε η έντονη βενετσιάνικη επιρροή. Η αρχιτεκτονική του είναι διαφορετική, το ίδιο και το τοπίο, που είναι πολύ πράσινο".

Δεν του αρέσουν, όμως, μόνο τα "Greek islands" αλλά και η Αθήνα, που τη θεωρεί από τις πιο φανταστικές πόλεις στον κόσμο. Τι μας βρίσκει και του αρέσουμε; "Πήγα σε μια υπόγεια ταβέρνα στη Λαχαναγορά, το Δίπορτο, όπου οι θαμώνες μπορεί να φέρουν ακόμα και τα δικά τους υλικά για να μαγειρευτούν στην κουζίνα. Μετά, το απόγευμα, τριγύριζα στο κέντρο και είδα πολλά μαγαζιά με εργαλεία και περίεργα μαραφέτια, μαγαζιά που υπήρχαν παλαιότερα και στο Λονδίνο ή το Παρίσι αλλά έχουν εξαφανιστεί, όπως υποθέτω ότι –ίσως, ατυχώς– θα κλείσουν και εδώ σε μερικά χρόνια".

Όσο για το σύμβολο της πόλης, τον Παρθενώνα; Κάθε φορά που έρχεται τον καταπλήσσει, του παίρνει την ανάσα. "Την πρώτη φορά που ανέβηκα στην Ακρόπολη, με τη μητέρα μου, όταν ήμουν δώδεκα χρόνων, στα 70s, μπορούσες να περιδιαβείς ελεύθερα στον βράχο, να αγγίξεις τα μάρμαρα του Παρθενώνα, τώρα δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, νομίζω". "No, you can't", του λέω και γελάμε, για να προσθέσει στη συνέχεια ότι τότε δεν είχε συνειδητοποιήσει το τι βίωνε, αλλά μάλλον είχε μια βαθιά επίδραση μέσα του αυτή η εμπειρία.

"Θέλω να φτιάχνω πράγματα που τα αγοράζεις μία φορά και τα κρατάς για πάντα".

Ντιζάιν για το μέλλον, για luxury brands, για την Ελλάδα

Η συζήτησή μας πάει διαρκώς μπρος και πίσω, όσο εκείνος απολαμβάνει την μπίρα του. Οι δώδεκα ερωτήσεις που έχω ετοιμάσει αλλάζουν σειρά με την οποία τίθενται, κάποιες απορίες μου για εκείνον έχουν ήδη λυθεί, άλλες αναδύονται αυθόρμητα κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας. Ο ίδιος, μου δίνει την εντύπωση ενός cool ανθρώπου σε απόλυτη ισορροπία, που είναι τελείως ανοιχτός να συζητήσει τα πάντα, σαν να γνωριζόμασταν από καιρό. Κι εκεί που μιλάμε για τη ζωή στην πόλη επιστρέφουμε στα του ντιζάιν, με έναν τρόπο φυσικό.

"Το Lockheed Lounge είναι δύσκολο ακόμα και να φανταστώ ότι το σχεδίασα εγώ, είναι σαν να το έφτιαξε κάποιος άλλος. Τα αντικείμενα αποκτούν τη δυνατότητα να ζήσουν τη δική τους ζωή. Σίγουρα θέλω η δουλειά μου να είναι φουτουριστική ή, πιο σωστά, να βγάζει νόημα στο μέλλον, επειδή δεν θέλω να σχεδιάζω πράγματα για το 'τώρα', που θα καταλήξουν αργότερα σε μια χωματερή. Θέλω να φτιάχνω πράγματα που τα αγοράζεις μία φορά και τα κρατάς για πάντα, κάτι που ως concept είναι και βιώσιμο".

Έχει σχεδιάσει αντικείμενα μοναδικά –με την κυριολεκτική σημασία της λέξης– και άλλα που βγήκαν σε μαζική παραγωγή. Το δεύτερο το θεωρεί πιο δύσκολο, γιατί είναι πιο πιθανό να καταλήξουν να έχουν ημερομηνία λήξης. Είναι κομμάτι της δουλειάς του και τα δύο. Σε κάποιες συνεργασίες του, όμως, έχει ιδιαίτερη αδυναμία, όπως σε αυτή με τον οίκο Louis Vuitton, που επειδή πρόκειται για maison de luxe, δεν κάνει μαζική παραγωγή: "Αν σχεδιάσω μια βαλίτσα, θα αναπαραχθεί σε πολλαπλά τεμάχια. Δεν ξέρω σε πόσα, αλλά σίγουρα σε πολλά. Θα είναι, όμως, όλες οι βαλίτσες υψηλής ποιότητας και θα έχουν παραχθεί με τρόπο βιώσιμο, ενώ αν φθαρούν, μπορείς να τις πας πίσω να σου τις φτιάξουν. Μου αρέσει αυτό γιατί βρίσκεται κάπου στη μέση των δύο άκρων".

Εκτός από τη συνεργασία του με τον οίκο Louis Vuitton, ξεχωρίζει ένα project για τον Hermès, την πένα Nautilus που μαζί με αυτή σχεδίασε επίσης το μελάνι της και ένα ειδικό χαρτί, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μία ολοκληρωμένη εμπειρία γραψίματος. Μάλιστα, θεωρεί ότι έχει πλάκα που δουλεύει για μια σειρά από brands πολυτελείας (για τη Montblanc και τη Jaeger-LeCoultre, επίσης) που κατά κάποιον τρόπο είναι ανταγωνιστικά μεταξύ τους.

Στρέφω τη συζήτηση στα αντικείμενα που παρουσιάζονται στην Gagosian και μου εκμυστηρεύεται ότι ενώ για τα πιο πολλά από τα άλλα projects του δουλεύει για κάποιον πελάτη, στην περίπτωση αυτών δούλεψε με τον ίδιο τρόπο που εργάζεται ένας καλλιτέχνης: ήταν ο ίδιος ο πελάτης του. Τα κλουαζονέ καθίσματα, η ραφιέρα, τα μαρμάρινα τραπέζια και οι αλουμινένιες σανίδες του σερφ της έκθεσης, βέβαια, δεν είναι "σκέτη τέχνη", είναι λειτουργικά, παρατηρώ.

"Ισχύει, μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις όλα, αν και το πιο πιθανόν είναι όσοι τα αποκτήσουν να θέλουν απλώς να τα βλέπουν. Προσωπικά, κάθε αντικείμενο που σχεδιάζω αποτελεί ένα μέσο για να εκφράσω μια ιδέα, για να επικοινωνήσω μια διαδικασία, μια τεχνική. Μου αρέσει πολύ το να φτιάχνω πράγματα που η δημιουργία τους σε τεχνικό επίπεδο είναι δύσκολη γιατί, προφανώς, είναι ίσως αδύνατο το να αντιγραφούν αλλά και επειδή θέλω να θέτω προκλήσεις στον εαυτό μου. Όταν οι άλλοι μου λένε πως κάτι είναι ανέφικτο, εγώ απαντάω ότι μπορώ να το κάνω, πως θα το προσπαθήσω".

Έχει ξανακάνει έργα σαν αυτά που παρουσιάζονται τώρα στην Gagosian, αλλά σε διαφορετικές αποχρώσεις: κόκκινα, πολύχρωμα, όχι μπλε και λευκά. Γιατί άλλαξε την παλέτα του; "Μα τα έκανα έτσι επειδή είμαστε στην Ελλάδα", μου λέει. "Δεν είναι σύνηθες το φαινόμενο της απόλυτης σύνδεσης ενός χρώματος με μία χώρα, όπως συμβαίνει με το μπλε και την Ελλάδα, που είναι τελείως συνδεδεμένα μεταξύ τους".

"Τα αντικείμενα αποκτούν τη δυνατότητα να ζήσουν τη δική τους ζωή".

Από τη LoveFrom έως το διάστημα

Καθώς ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας κυλάει νεράκι, η υπεύθυνη επικοινωνίας που κάθεται δίπλα του με ρωτάει πόσες ερωτήσεις μού έχουν απομείνει. Απαντάω στρατηγικά: δύο. Ο Newson, λίγες ημέρες πριν να συναντηθούμε είχε κλείσει τα 59. "Είσαι Ζυγός", του λέει, με την οποία το είχαμε συζητήσει πριν. Είναι Ζυγός όπως κι εγώ, που λίγες μέρες νωρίτερα είχα κλείσει τα 40. Σε αυτό το "σταυροδρόμι της ζωής", υπάρχει κάτι που να θέλει πολύ να ζήσει αλλά δεν του δόθηκε, μέχρι τώρα, η ευκαιρία;

"Από πάντα ονειρευόμουν να πάω στο διάστημα. Τώρα μπορεί να δείχνει σχετικά εύκολο, αλλά πριν από είκοσι-τριάντα χρόνια, ήταν κάτι το άπιαστο. Ταξίδευα πολύ στη Ρωσία, προσπαθούσα να συγκεντρώσω όλα τα σχετικά έγγραφα που απαιτούνται για ένα ταξίδι στο διάστημα". Αναρωτιέμαι αν μιλάει σοβαρά ή αν μου κάνει πλάκα. "Δούλευα με μία ρωσική εταιρεία που ασχολείτο με τον σχεδιασμό αντικειμένων για το διάστημα, όπως και σε ένα project για ένα παπούτσι της Nike που θα το φορούσαν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Νομίζω ότι θα έχει πλάκα, πριν πεθάνω, να πάω για λίγο στο διάστημα". "Please, come back", του λέει η συνεργάτιδά του και γελάμε. "Έχω να πάω πρώτα", απαντάει.

Μετά από αυτό το διαστημικό διάλειμμα, επαναφέρω την κουβέντα στη Γη με μία ερώτηση μπανάλ, που είναι ίσως από αυτές στις οποίες θα έχει βαρεθεί να δίνει απαντήσεις. Τι ακριβώς συνιστά η LoveFrom, στην ομάδα της οποίας συμμετέχει;

"Δεν είναι ακριβώς εταιρεία. Έχουμε μαζευτεί μερικοί φίλοι, όπως εγώ και ο Jony Ive". Ο Sir Jony Ive υπήρξε επικεφαλής σχεδιαστής της Apple από το 1997 έως το 2019 και είναι εκείνος που το 2014 "έφερε" τον Newson στην εταιρεία για να σχεδιάσει, μεταξύ άλλων, το εμβληματικό Apple Watch Sport. Αυτή τη στιγμή δουλεύουν από κοινού σε ένα project για τη Ferrari και παράλληλα καθένας τους συνεχίζει να κάνει τα δικά του πράγματα.

"Είναι κάπως σαν πείραμα αυτή τη συνεργασία, καθώς μέχρι τώρα πάντοτε δούλευα μόνος μου", θα μου πει. Όπως ο Ιθακιώτης παππούς του, συλλογιέμαι, καθώς κατηφορίζω με βήμα αργό την Αναπήρων Πολέμου προς το Παγκράτι, ακούγοντας μέσα από τα AirPods Pro μου το Rain της Madonna, που δεν λέει να ξεσπάσει μέσα στην κούφια ζέστη των τελών του αθηναϊκού Οκτώβρη.

---

Info: Η έκθεση του Marc Newson συνεχίζεται στην Gagosian Athens έως τις 7 Ιανουαρίου του 2023.

 

Ακολούθησε το Esquire στο Facebook, το Twitter και το Instagram.

 

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr