Οι κυριακάτικοι ήρωες του Θάνου Σαρρή

Υπήρχαν εποχές που οι ποδοσφαιριστές πήγαιναν στο γήπεδο με τα ΜΜΜ, έπαιζαν μπάλα για τη φανέλα και κυνηγούσαν τη δόξα αντί να ψάχνουν πολλά μηδενικά στα συμβόλαιά τους. Τα γήπεδα ήταν γεμάτα, η βία σχεδόν απούσα και οι φίλαθλοι είχαν ένα ξεχωριστό δέσιμο με τους λαϊκούς ήρωες που έδιναν τις μάχες τους στο χορτάρι. Το νέο βιβλίο του αθλητικογράφου και συγγραφέα Θάνου Σάρρη με τίτλο 30 Θεοί του ελληνικού ποδοσφαίρου (εκδ. Οξύ) είναι, πρώτα από όλα, ένα ταξίδι σε άλλες πιο ρομαντικές εποχές· εποχές που διατηρούσαν όλα όσα αναφέρθηκαν λίγο πιο πριν.

Η έκδοση δεν είναι απλά μία λίστα καταγραφής. Αντίθετα, πέρα από τα καλογραμμένα, μικρά σε μέγεθος, πυκνά σε νοήματα και βαθιά ανθρώπινα κείμενα για τους ποδοσφαιριστές που έγραψαν χρυσή ιστορία στα ελληνικά -και όχι μόνο- γήπεδα, υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα σημεία: Εξαιρετικές εικονογραφήσεις, εύστοχα infographics και δηλώσεις διάσημων σπουδαίων παικτών (όπως ο Fernando Torres που μίλησε για τον Ντέμη Νικολαϊδη) που δίνουν έξτρα ζωντάνια στο βιβλίο. 

Πώς, πότε και -κυρίως- γιατί αποφάσισε το δεύτερό βιβλίο του να είναι ένα best of του μεταπολεμικού ελληνικού ποδοσφαίρου αφήνοντας στην άκρη τις μυθιστορηματικές ιστορίες του Η Μπάλα στην κερκίδα (εκδ. Οξύ); Ας μας τα πει καλύτερο ο ίδιος.

Ποια ιστορία ήταν εκείνη που σου έκοψε τα πόδια; Πάντα συγκινούμαι περισσότερο με την ιστορία του Τάκη του Λουκανίδη. Σκότωσαν τον πατέρα του οι κατακτητές, μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο, έχασε τον γιο του. Δεν μπορώ να ξεχάσω ποτέ την εικόνα του σε μία συνέντευξη που του είχα κάνει στο γήπεδο της Λεοφώρο: Ένας μαυροντυμένος άντρας που αφού πρώτα έβαλε τα κλάματα από τη συγκίνηση, στη συνέχεια πήρε το τρόλεϊ για να γυρίσει σπίτι του – ένας άνθρωπος που είχε περάσει πολλά. Αυτή η ιστορία προσωπικά με αγγίζει περισσότερο από κάθε άλλη.

Στις ιστορίες από τις δεκαετίες του '60 και του '70 επαναλαμβάνεται το μοτίβο ότι πολλοί από αυτούς μπορούσαν να κάνουν μεγάλη καριέρα στο εξωτερικό. Ισχύει ή είναι απλά διαδόσεις; Το πλαίσιο των μεταγραφών ήταν πολύ αυστηρό και έγινε ακόμα αυστηρότερο κατά τη διάρκεια της επταετίας, αφού οι ομάδες φοβόντουσαν τις αντιδράσεις του κόσμου. Πολύ χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Μίμη του Παπαϊωάννου, ο οποίος αφού η ΑΕΚ του "έκοψε" τη μεταγραφή στη Ρεάλ Μαδρίτης, εκείνος βρέθηκε να κάνεις περιοδεία με τον Στέλιο Καζαντζίδη και να τραγουδάει δίπλα του.

Σίγουρα, κάποιες ιστορίες με τα χρόνια ωραιοποιούνται και δημιουργούνται αστικοί μύθοι αλλά σε άλλες περιπτώσεις τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους: Ο Γιώργος Σιδέρης πήρε μεταγραφή για το Βέλγιο, υπήρξε ενδιαφέρον της Γιουβέντους για τον Τάκη Λουκανίδη.

Τι έχεις να πεις για την περίπτωση του Γιώργου Δεληκάρη; Προσωπικά, τον θεωρώ μυθιστορηματική μορφή. Πέρα από το τεράστιο ποδοσφαιρικό αντίκτυπο που είχε η πορεία του, ήταν και ο πρώτος πραγματικός star του ελληνικού ποδοσφαίρου, ένας Έλληνας George Best τόσο εντός όσο και εκτός γηπέδων.

Θυμάμαι μία χαρακτηριστική ιστορία που την έχει αφηγηθεί ο συμπαίκτης του Παναγιώτης Κελεσίδης: Ο Δεληκάρης οδηγούσε το κάμπριο με το οποίο πολλές φορές φωτογραφιζόταν στα Μέσα, όταν ένα λεωφορείο σταμάτησε μπροστά του, άνοιξαν οι πόρτες και οι επιβάτες ξεχύθηκαν για να τον αποθεώσουν. Όσο για την καριέρα του; Η τεχνική του ήταν απαράμιλλη ή μάλλον αδιανόητη, ο ισχυρός όμως χαρακτήρας του τον έφερνε σε συχνές κόντρες με τη διοίκηση του Ολυμπιακού – σε μία εποχή που οι κόντρες με τους παράγοντες στοίχιζαν ακριβά.

Τεχνικές λεπτομέρειες

 

Το στήσιμο του βιβλίου (εικονογραφήσεις, infographics, δηλώσεις ποδοσφαιριστών) πώς προέκυψε; Η ιδέα ήρθε σε έναν καφέ που είχα με τον εκδότη μου. Αποφασίσαμε ότι πρέπει να είναι κάτι πολύ σύγχρονο με ωραίο αισθητικό αποτέλεσμα, κάτι που δεν κουράζει το μάτι έτσι ώστε να απευθυνθεί και σε μικρότερους φιλάθλους που μπορεί, πραγματικά, να μη γνωρίζουν όλα αυτά τα ονόματα. Φυσικά, η δουλειά που έκαναν οι δύο γραφίστριες, η Λίλα και η Ελένη, είναι πολύ σημαντική για το τελικό αποτέλεσμα.

Info-bombing

• Πόσο καιρό σου πήρε να το γράψεις: Δύο-τρεις μήνες (προηγήθηκε η έρευνα)
• Πόσοι ποδοσφαιριστές πέρασαν από το μόνιτορ: Τουλάχιστον 50.
• Πόσα ονόματα κόπηκαν από τη λίστα: Χρειάστηκε να κόψω 10 ποδοσφαιριστές.
• Ποιοι είναι οι παλιότεροι: Ο Θανάσης Μπέμπης και ο Κώστας Νεστορίδης.
• Γιατί δεν υπάρχουν προπολεμικοί αθλητές: Ήθελα να έχει πιο σύγχρονο concept.

Όλη η έκδοση είναι εικονογραφημένη με τρόπο που θυμίζει παλιά αγγλικά κόμικς ποδοσφαίρου. Δεν φοβήθηκες όμως ότι χωρίς φωτογραφίες μπορεί να λείπει η αίσθηση του ρεπορτάζ; Όχι, καθόλου, αφού είναι βιβλίο. Οι εικόνες λειτουργούν περισσότερο ρομαντικά, ακόμα και σε πιο νέους αναγνώστες μπορεί οι θρύλοι της μπάλας να πάρουν μία περισσότερο μυθιστορηματική χροιά. Άλλωστε, στα συγκεκριμένα κείμενα ταιριάζουν περισσότερο σκίτσα παρά αθλητικές φωτογραφίες όσο καλές και αν είναι.

Επόμενα εκδοτικά σχέδια;  Ίσως είναι κάτι ερευνητικό, ίσως επιστρέψω και πάλι στο μυθιστόρημα. Το τελευταίο καιρό ασχολούμαι αρκετά και με τα podcasts. Δεν γνωρίζω ακόμα. Θα τα ανακοινώσω όταν νιώσω έτοιμος.

Οι σύγχρονοι θεοί

Πόσο μακριά είναι οι ιστορίες των παλιών θρύλων της μπάλας από τις ζωές των σημερινών Ελλήνων ποδοσφαιριστών; Υπάρχουν σημερινές ιστορίες παιδιών που προέρχονται από πολύ φτωχές οικογένειες, που ρίσκαραν τα πάντα φεύγοντας από την επαρχία για να παίξουν μπάλα στην Αθήνα (πολλές φορές χωρίς να έχουν τα χρήματα για να το κάνουν), που λόγω των πολύ πιεστικών standards πετάχτηκαν σαν στημένες λεμονόκουπες. Δεν είναι σπάνιο κάποιοι νέοι ποδοσφαιριστές να είναι ακόμη και αρχηγοί στις Ακαδημίες αλλά, τελικά, για τον άλφα ή τον βήτα λόγο, να μην παίξουν ποτέ επαγγελματικά ποδόσφαιρο.

Όλος αυτός ο πολύ σκληρός επαγγελματισμός έχει πολύ πιο δεινό αντίκτυπο στη ψυχολογία των αθλητών· τους στιγματίζει, τους σημαδεύει, τους προκαλεί μεγαλύτερο τραύμα από ό,τι συνέβαινε σε άλλες πιο ερασιτεχνικές και ρομαντικές εποχές. Με λίγα λόγια, σήμερα πιστεύω ότι είναι πιο ζόρικα τα πράγματα.

Πολλοί πιτσιρικάδες που παρακολουθούν ποδόσφαιρο σήμερα δεν έχουν ιδέα ποιος ήταν ο Βασίλης Καραπιάλης. Πώς σου φαίνεται αυτό; Δεν μου αρέσει καθόλου. Ισχύει, ότι πολλά παιδιά σήμερα ασχολούνταιa μόνο με τον Cristiano Ronaldo, τον Lionel Messi και το Instagram. Ένας από τους λόγους, λοιπόν, αυτή της έκδοσης με τους 30 καλύτερους Έλληνες ποδοσφαιριστές είναι και για να γνωρίζει αυτή η καινούργια φουρνιά φιλάθλων ποιοι ήταν οι ήρωες του.

Μια παρακαταθήκη, δηλαδή, για τις νέες γενιές που αποδεικνύει ότι "ναι, υπάρχει ελληνικό ποδόσφαιρο” και "ναι, έχει πρωταγωνιστές που έχουν πετύχει σπουδαίο πράγματα”. Δεν γίνεται να δηλώνεις ποδοσφαιρόφιλος και να μη γνωρίζεις κάποια πράγματα για αυτούς τους αθλητές. Τελικά, ένα από τα κίνητρα αυτού του βιβλίου είναι να βάλει τους νέους αναγνώστες να "ψαχτούν"· να ψάξουν στο YouTube για το μαγικό γκολ του Δεληκάρη ενάντια στη Δυτική Γερμανία· να χαζέψει στο ίντερνετ τις κινήσεις του Ντέμη Νικολαϊδη και του Δημήτρη Σαραβάκου.

Έχουν χαθεί κάποιες αξίες από το ποδόσφαιρο; Κατά την άποψή μου, ναι, έχουν χαθεί. Είναι ίσως σημεία των καιρών. Το γεγονός όμως ότι παλιότερα, ανεξάρτητα με το ποια ομάδα υποστήριζες, θα πήγαινες στο γήπεδο να θαυμάσεις τον Βασίλη Χατζηπαναγή με τα χρώματα του Ηρακλή, κάτι που σε καμία περίπτωση δε συμβαίνει σήμερα, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Τι φταίει τώρα για τα νέα ήθη και έθιμα; Σίγουρα, λόγω των αυστηρών επαγγελματικών standards είναι πολύ πιο δύσκολο να δεθεί ένας παίκτης με τη φανέλα. Επίσης, τα γήπεδα δεν γεμίζουν πια εδώ και αρκετά χρόνια. Το ποδόσφαιρο πια δεν είναι η κυριακάτικη ψυχαγωγία των οικογενειών. Καλό είναι, λοιπόν, να θυμίζουμε πού και πού ότι υπήρχαν κάποιες αξίες παλιότερα, μπας και υπάρξουν ξανά στο μέλλον.

Με την ομάδα του Euro 2004 δυσκολεύτηκες για το ποιος θα είναι στη λίστα και ποιος όχι; Είναι λογικό να χωρούν πολλοί -αν όχι όλοι- οι ποδοσφαιριστές που έφεραν τη μεγαλύτερη διάκριση στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού. Για αυτό έθεσα και άλλα κριτήρια στην επιλογή τους πέρα του Euro 2004 όπως η διάρκεια και η επιτυχημένη καριέρα στο εξωτερικό. Μάλιστα, θέλω να πω ότι ακόμα μου φαίνεται τρομερά παράλογο που αντιμετωπίζουμε εκείνη την ομάδα με καχυποψία και ατάκες όπως "κοιμήθηκε ο θεός".

Επί της ουσίας, πιστεύω ότι οι παίκτες που συμμετείχαν στην αποστολή δεν έχουν λάβει την αναγνώριση που τους αξίζει στην Ελλάδα – ενώ, αντίστοιχα, δεν μπορώ να ξεχάσω το πως στην Ολλανδία σταματούσαν συνεχώς τον Άγγελο Χαριστέα για να του ζητήσουν αυτόγραφο. Είναι η γνωστή τάση που υπάρχει στον κόσμο: Είτε ισοπεδώνουμε, είτε αποθεώνουμε πολύ εύκολα χωρίς να έχουμε εντρυφήσει και εμβαθύνει πολύ στο θέμα.

Αληθινές ποδοσφαιρικές ιστορίες

Υπάρχει χώρος για ειλικρινές ποδοσφαιρικές ιστορίες στον κόσμο του ίντερνετ και των social media; Είναι ένα ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί και από τη δημοσιογραφία. Προσωπικά, με ενδιαφέρουν πάρα πολύ αυτές οι ιστορίες που γεννούν εκείνα τα συναισθήματα και το δέσιμο που δημιουργείται με το ποδόσφαιρο. Οπότε, ναι, πάντα θα υπάρχει χώρος για αυτές. Πάντα θα ενδιαφέρουν τον κόσμο.

Πόσο λαϊκός ήρωας μπορεί να είναι ένας ποδοσφαιριστής που αμείβεται με πολλά εκατομμύρια ευρώ; Μεγάλο ζήτημα, ολόκληρη κουβέντα από μόνη της η ερώτηση. Για τον πιτσιρικά που βλέπει τα πράγματα πιο ρομαντικά και τον μεγαλύτερο που διατηρεί την ταύτιση και τον δεσμό, τα χρήματα -σε τελική ανάλυση- δεν παίζουν ρόλο αν ο ίδιος ο ποδοσφαιριστής, βέβαια, φροντίζει να κρατά τον δεσμό αυτόν ζωντανό. Υπάρχουν, βέβαια, δυσκολίες καθώς οι περισσότεροι πια φοβούνται να εκφραστούν και διυλίζουν και την παραμικρή λεπτομέρεια πριν μιλήσουν. Οι παλιότεροι είχαν μεγαλύτερη διάθεση να συγκρουστούν και να ταράξουν τα νερά.

Πόσο πιθανόν είναι το ποδόσφαιρο (ιδιαίτερα τώρα που φαίνεται ότι "λεφτά δεν υπάρχουν" στην Ελλάδα) να γίνει ξανά περισσότερο ρομαντικό; Δεν βλέπω κάτι τέτοιο. Θεωρώ ότι έχει δηλητηριαστεί υπερβολικά. Σε αυτό παίζουν μεγάλο ρόλο η διαφθορά, οι παράγοντες, η βία, η υποτίμηση του προϊόντος -πράγματα πολλές φορές αλληλένδετα δηλαδή. Το ποδόσφαιρο πάντα θα γεννά πολύ όμορφες ιστορίες, μοναδικές στιγμές και πρωταγωνιστές που θα μένουν στην ιστορία. Παρ' όλα αυτά, όμως, μου φαίνεται πολύ δύσκολο να επιστρέψουμε στα "παλιά" - στην πιο άμεση σύνδεσή του με την κοινωνία, στο τι πραγματικά μπορεί να είναι το ποδόσφαιρο και οι κυριακάτικοι ήρωές του.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr