Όλοι νοσταλγούν το ποδόσφαιρο των 90s

Σύμφωνα με όσους βρίσκονται πλέον στην τέταρτη ή πέμπτη δεκαετία της ζωής τους, το ποδόσφαιρο, η μουσική, οι ταινίες, τα περιοδικά και σχεδόν οτιδήποτε άλλο, ήταν καλύτερα στα 90s. Προς απογοήτευση όλων -και του υπογράφοντος- να υπενθυμίσω ότι και τότε υπήρχαν οι πρεσβύτεροι, που υποστήριζαν πως στα 60s ή τα 70s, ήταν συγκριτικά καλύτερα τα πράγματα. Και ξέρεις πού οδηγεί αυτό. Υπάρχουν όμως πολλοί συγκεκριμένοι λόγοι που όλοι νιώθουν (ή πιο σωστά, νιώθουμε) τέτοια επίπεδα νοσταλγίας για την μπάλα που παιζόταν μέχρι και πριν 20 χρόνια και όλα γύρω από αυτήν, ειδικά μετά το "πάγωμα" κάθε αγωνιστικής δραστηριότητας λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Και είναι, μάλλον, οι παρακάτω.

Κανείς δεν γνώριζε σχεδόν τίποτα για τους παίκτες από άλλη ήπειρο

Το YouTube, το FIFA και το Football Manager, που έχουν καταστήσει άπαντες γνώστες έως γκουρού στις μέρες μας, δεν υπήρχαν ή τουλάχιστον δεν είχαν τη μορφή και τη βάση δεδομένων που έχουν σήμερα. Επομένως, πολλοί από τους Λατινοαμερικάνους ή Αφρικανούς ποδοσφαιριστές που ερχόντουσαν στην Ευρώπη συνοδευόντουσαν από ένα πέπλο μυστηρίου σχετικά με τις ικανότητές τους.

Δεν υπήρχε YouTube, FIFA ή Football Manager, με αποτέλεσμα να φτιάχνονται εξαιρετικοί μύθοι για παίκτες από άλλη ήπειρο.

Πολύ συχνά δε, φτιαχνόντουσαν εξαιρετικοί μύθοι γύρω από αυτούς και τους προσδίδονταν κλισέ προσωνύμια όπως το all time classic "Μαύρο Διαμάντι" για Αφρικανούς ποδοσφαιριστές, το παρωχημένο "νέος Πελέ/Μαραντόνα" για Βραζιλιάνους και Αργεντινούς και οι αναμενόμενες αναφορές στο ζωικό βασίλειο ("κόμπρα", "τίγρης", "λιοντάρι"), μεταξύ άλλων. Δυστυχώς (ή ευτυχώς), οι φήμες κατέρρεαν όταν, εντός γηπέδου, ο παίκτης έδειχνε τον πραγματικό του εαυτό, είτε μαγεύοντας από το πρώτο άγγιγμα της μπάλας, είτε επειδή δεν μπορούσε να κάνει ούτε κοντρόλ χωρίς να μπερδέψει τα πόδια του. Υπήρχε πάντως σε κάθε περίπτωση αρκετός ενθουσιασμός - τόσος, που όσο πιο ευφάνταστοι ήταν οι τίτλοι, τόσο περισσότερα φύλλα πουλούσε η κάθε εφημερίδα.

Ο George Weah με τη φανέλα της Παρί Σεν Ζερμέν σε αγώνα του Champions League, το 1994. Ένας από τους πρώτους πραγματικά σπουδαίους Αφρικανούς ποδοσφαιριστές που έπαιξαν στην Ευρώπη.

Για να είμαστε δίκαιοι πάντως, κάποιοι εξ' αυτών των ποδοσφαιριστών ήταν πραγματικά σπουδαίες περιπτώσεις. Και ακριβώς γι' αυτό το λόγο περίμεναν όλοι με μεγαλύτερη ανυπομονησία τα Μουντιάλ: Για να δουν τέτοιους παίκτες, συνήθως για πρώτη φορά. Πλησιάζοντας προς το Millenium η πληροφορία γινόταν όλο και πιο προσιτή αλλά και πάλι δεν ήταν τόσο επαρκής. Και ξέρεις, αυτό επέτρεπε στον καθένα να φτιάξει την ποδοσφαιρική φαντασίωση που είχε στο μυαλό του για κάθε μακρυμάλλη αλητάμπουρα από τη νότια Αμερική ή για τον κάθε -συνήθως απροσδιόριστης ηλικίας- πιτσιρικά από την Μαύρη Ήπειρο.

Οι μικρές και οι μεγαλύτερες λεπτομέρειες

Οι εμφανίσεις των ομάδων πολύ συχνά ισορροπούσαν ανάμεσα στο κιτς και το στυλιστικό αριστούργημα, κάτι που μπορούσε να ισχύει και για τα λογότυπα των χορηγών πάνω σε αυτές. Οι μπάλες είχαν πολύ πιο minimal σχεδιασμό αλλά και αλησμόνητες λεπτομέρειες. Το Subbuteo και οι μινιατούρες των ποδοσφαιριστών με τα μεγάλα κεφάλια ήταν συλλεκτικά αντικείμενα. Το Teletext δημιουργούσε ψύχωση, ειδικά μετά την εμφάνιση των πρώτων παιχνιδιών στοιχηματισμού.

Τα εντυπωσιακά Mercurial I της Nike, που φορούσε ο Ronaldo στο Μουντιάλ της Γαλλίας, το 1998.

Δεκέμβριος του 1996. Ο νεαρός David Beckham κάνει ζέσταμα με την χαρακτηριστική μπάλα της Diadora, πριν από αγώνα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ για το Champions League με την Ραπίντ, στη Βιέννη.

Τα ολόμαυρα παπούτσια αλλά και τα πρώτα εντυπωσιακά σχέδια των Adidas, Puma και Nike αλλά και εταιρειών όπως η Umbro, η Kelme, η Diadora και η Joma αντιμετώπιζονταν σχεδόν σαν masterpieces της μόδας. Η μανία με τα αυτοκόλλητα της Panini και το λανσάρισμα του πρώτου Championship Manager δημιουργούσαν γενιές φανατικών. Τα αξέχαστα τηλεοπτικά spots με πρωταγωνιστές τους σταρ των 90s ήταν κατά κάποιο τρόπο statements τηλεοπτικής τέχνης. Όλα αυτά συνέβαλαν με τον τρόπο τους στο να χτιστεί ο μύθος της δεκαετίας, όπως τον αναπολούν πολλοί σήμερα.

Χτίστηκε το Champions League και η Premier League  

Αρκετοί, ειδικά οι νεότεροι, έχουν την ψευδαίσθηση ότι διοργανώσεις όπως το Champions League υπήρχαν από πάντοτε. Η κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση απέκτησε τη σημερινή της μορφή το 1992, εξελίσσοντας -από κάθε άποψη- το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ομάδων Ευρώπης. Το επίπεδό του ήταν εξαρχής εξαιρετικά ανταγωνιστικό. Και (σχεδόν) όπως στην περίπτωση της Χρυσής Μπάλας της ίδιας περιόδου, υπήρξαν 9 διαφορετικοί νικητές, με μόνη ομάδα που το κατέκτησε εις διπλούν να είναι η Μίλαν (1990 και 1994). 

Το ίδιο έτος με το CL, θεσπίστηκε και το -σήμερα- κορυφαίο πρωτάθλημα του πλανήτη. Πολύ πριν τις εποχές της αίγλης και των εκατοντάδων εκατομμυρίων, το αγγλικό ποδόσφαιρο είχε αρχίσει να φθίνει -στα τέλη των 80s- σε τρομακτικό βαθμό, με έξαρση του χουλιγκανισμού, ερειπωμένα στάδια και αποκλεισμό των ομάδων από τα ευρωπαϊκά κύπελλα εξαιτίας των γεγονότων του Χέιζελ, το 1985. Μάλιστα, εν αντιθέσει με αυτό που συμβαίνει σήμερα, αρκετοί κορυφαίοι Άγγλοι ποδοσφαιριστές αγωνίζονταν σε ομάδες του εξωτερικού.

Οι εκπρόσωποι των ομάδων, σε συνεργασία με την ποδοσφαιρική ομοσπονδία της χώρας, κάθισαν στο τραπέζι στο τέλος του πρωταθλήματος του 1991 και συμφώνησαν κάποια καθοριστικά για την πορεία του σπορ στη Γηραιά Αλβιώνα πράγματα, μεταξύ των οποίων η δυνατότητας διαπραγμάτευσης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων και τις χορηγίες.

Ο "βασιλιάς" Eric Cantona, σε αγώνα της Premiership, το 1995.

Ο Γάλλος μπαλαδόρος David Ginola πανηγυρίζει το πρώτο του γκολ με τη φανέλα της Νιούκασλ, το 1995.

Ο μετέπειτα αρχηγός της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ Roy Keane, με τη φανέλα της Νότιγχαμ Φόρεστ, το 1991.

Αυτά, σε συνδυασμό με το επιτυχημένο rebranding και την εντυπωσιακή ανακατασκευή των γηπέδων, έβαλε τις (πολύ γερές) βάσεις για την Premier League του σήμερα. Εντελώς τυχαία, όλα αυτά συνέπεσαν με την ηχηρή επιστροφή στους τίτλους της πιο εμπορικής ομάδας -τότε- του κόσμου, της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Sir Alex Ferguson.

---

Το επιτυχημένο rebranding του αγγλικού ποδοσφαίρου, η εντυπωσιακή ανακατασκευή των γηπέδων, οι σπουδαίες μεταγραφές και η Γιουνάιτεντ του Sir Alex Ferguson έβαλαν τις (πολύ γερές) βάσεις για την Premier League του σήμερα.

---

Έγιναν κάποια σπουδαία διεθνή τουρνουά

Δίχως αμφιβολία, τα 90s ήταν γεμάτα με συναρπαστικές διεθνείς διοργανώσεις, στις οποίες ξεχώρισαν πολλές και διαφορετικές σχολές ποδοσφαίρου. Αρχικά, το Μουντιάλ της Ιταλίας, το 1990, ήταν ιδιαίτερα συναισθηματικό για πολλούς και διαφορετικούς λόγους: Το διχασμό που έφερε ο Diego Maradona στο Σάν Πάολο της Νάπολης και τον ημιτελικό με τους Ιταλούς, τον αμφιλεγόμενο θρίαμβο των Γερμανών, το Καμερούν-Κολομβία του δεύτερου γύρου, την Αγγλία να αποκλείεται στα πέναλτι κλπ.

Έπειτα, το Euro 1992, όπου οι Δανοί μαζεύτηκαν -κυριολεκτικά- από τις παραλίες, πήραν τη θέση της Γιουγκοσλαβίας που μαστίζονταν από τον εμφύλιο και τελικά κατέκτησαν το τρόπαιο στα γήπεδα της Σουηδίας.

Το 1994 και στο Παγκόσμιο Κύπελλο των ΗΠΑ είχαμε την πρώτη, οδυνηρή, συμμετοχή της εθνικής μας στο θεσμό αλλά κυρίως την επιστροφή της Βραζιλίας στο θρόνο, έπειτα από σχεδόν 2,5 δεκαετίες. Αξιομνημόνευτη ήταν η θεϊκή παρουσία του Μικρού Βούδα, η πορεία της Βουλγαρίας μέχρι τα ημιτελικά αλλά και ο πανηγυρισμός του Bebeto στον (καταπληκτικό) προημιτελικό με την Ολλανδία, που έχει αντιγραφεί από εκατομμύρια ποδοσφαιριστές και εξακολουθεί να αντιγράφεται μέχρι σήμερα.

Στο Euro 1996, η Αγγλία αποκλείστηκε και πάλι στα πέναλτι και μάλιστα εντός έδρας και οι Γερμανοί ξαναήρθαν, επικρατώντας με το πρώτο Χρυσό Γκολ (ή Ξαφνικό Θάνατο) της ιστορίας από τον Oliver Bierhoff επί των μπαλαδόρων Τσέχων. Τέλος, στο Μουντιάλ του 1998 στην Γαλλία, υπήρξε η μέχρι τότε μεγαλύτερη συγκέντρωση ταλέντου που είχαμε δει ποτέ σε τέτοιο τουρνουά.

Η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1998, Γαλλία. 

Η πληρέστερη Γαλλία όλων των εποχών κέρδισε την (ίσως) πληρέστερη Βραζιλία ever, σε έναν τελικό όπου έλαμψε το ταλέντο και η προσωπικότητα του Zidenine Zidane ενώ παράλληλα δόθηκε υλικό σε κάθε συνομωσιολόγο αυτού του πλανήτη. Προηγουμένως, η Αγγλία είχε αποκλειστεί ξανά στα πέναλτι, έπειτα από ένα all time classic ματς των Παγκοσμίων Κυπέλλων που περιείχε την αποκάλυψη του Michael Owen, την αλητεία του Diego Simeone και την αποβολή του David Beckham.  

Η Serie A

Το κορυφαίο πρωτάθλημα της εποχής δεν ήταν ούτε η Premier League, ούτε η La Liga. Το Campionato των 90s ήταν από μόνο του ένας λόγος για να λατρέψεις τη συγκεκριμένη δεκαετία. Τα πιο μεγάλα ονόματα του παγκοσμίου ποδοσφαίρου έπαιζαν εκεί, τα γήπεδα ήταν ασφυκτικά γεμάτα, οι κορυφαίοι προπονητές "δίδασκαν" στους πάγκους των ομάδων, το επίπεδο ήταν εξωπραγματικό και ο ανταγωνισμός τεράστιος.

O Francesco Totti σε ηλικία 23 ετών, σε αγώνα της Ρόμα, τον Νοέμβριο του 1999.

Filippo Inzaghi, Alessandro Del Piero και στο βάθος ο Alessio Tacchinardi λίγο πριν το πρώτο σφύριγμα, σε αγώνα της Γιουβέντους με την Φιορεντίνα, τον Δεκέμβριο του 1999.

Roberto Donadoni και Marco Van Basten στη σέντρα για την Μίλαν, το 1992.

Ο Gigi Buffon το 1999, όταν υπερασπιζόταν την εστία της Πάρμα.

O ιπτάμενος Ολλανδός Dennis Bergkamp με την φανέλα της Ίντερ, το 1994.

Υπήρχε ακόμη μία μοναδική λάμψη, με τους ποδοσφαιριστές να θεωρούνται κάτι παραπάνω από icons και να διαμορφώνουν ακόμη και τις τάσεις της μόδας για τους μεγάλους ιταλικούς οίκους. Για την ακρίβεια, ότι ήταν η La Liga την περασμένη δεκαετία και ότι είναι τώρα η Premier League ήταν -συνδυαστικά, όσο υπερβολικό κι αν σου ακούγεται κάτι τέτοιο- η Serie A της δεκαετίας του 1990.

Υπήρχαν περισσότερα -από κάθε άποψη- είδωλα

Η χρονική συγκυρία το έφερε έτσι, ώστε να συμπέσουν αρκετοί από τους stars των 80s στη Δύση κυρίως της καριέρας τους με μπόλικα ταλέντα που ξεκινούσαν τη σταδιοδρομία τους και έμελλε να αλλάξουν την μοίρα συλλόγων, πόλεων, εθνικών ομάδων ή ακόμη και του ίδιου του ποδοσφαίρου. Παράλληλα, υπήρχαν αισθητά περισσότερες cult φυσιογνωμίες -πολλές εκ των οποίων με μπόλικο ταλέντο- που η ζωή και η αθλητική τους πορεία θα μπορούσε να γίνει ακόμη και σειρά στο Netflix.

Μία πραγματικά αξέχαστη μορφή: Ο αρχηγός της εθνικής Κολομβίας στα Μουντιάλ του 1990, του 1994 και του 1998, Carlos Valderrama.

Η λίστα της Χρυσής Μπάλας από το 1990 μέχρι το 1999 έχει 10 διαφορετικούς ποδοσφαιριστές στην κορυφή της κάθε χρονιάς.

Αρκεί μία απλή καταγραφή κάποιων ονομάτων για να αντιληφθείς περί τίνος ακριβώς μιλάμε: Ο Diego Maradona στην μετά-Νάπολι εποχή, ο Ronaldo στην Μπαρτσελόνα και την Ίντερ, ο Gianluigi Buffon στην Πάρμα και ο Gabriel Batistuta στην Φιορεντίνα, ο Marco Van Basten και ο Paul Gascoigne, οι αδερφοί Laudrup, οι αδερφοί Neville και οι αδερφοί De Boer, ο Ryan Giggs, ο Gheorghe Hagi, ο Jose Luis Chilavert, o Jorge Campos, ο Roberto Baggio, o Diego Simeone, o Matthias Sammer, o Dejan Savicevic, ο Davor Suker, o Ruud Gullit, o Franco Baresi, o Jari Litmanen, o David Beckham, o Stefan Effenberg, o Zinedine Zidane, o Frank Rijkaard, o Alessandro Del Piero, o Peter Schmeichel, o Zvonimir Boban, o Patrick Kluivert, o Andriy Shevchenko, ο Luis Hernandez, o Paolo Montero, o George Weah, o Roger Milla, o Bebeto, o David Ginola, ο Paolo Maldini, ο Cafu, ο Eric Cantona, ο Carlos Valderrama και ο Faustino Asprilla, ο Edgar Davids, ο Jurgen Klinsmann, ο Alan Shearer, ο Hristo Stoichkov, ο Fernando Redondo, ο Romario, ο Roy Keane, ο Gianluca Vialli, o Ivan Zamorano, o Dragan Stojkovic είναι μόνο κάποια ονόματα που πρόχειρα έρχονται στο μυαλό.

17 Ιουλίου 1994, γήπεδο Rose Βowl της Πασαντίνα, στην Καλιφόρνια. Ο ήρωας της εθνικής Ιταλίας στο USA '94 Roberto Baggio μόλις έχει αστοχήσει στο τελευταίο πέναλτι που δίνει το Παγκόσμιο Κύπελλο στην Βραζιλία. Ίσως η πιο χαρακτηριστική σκηνή των 90s σε επίπεδο εθνικών ομάδων.

Ο Marcel Desailly κυνηγά τον Dennis Bergkamp στον αγώνα της Γαλλίας με την Ολλανδία για το Euro 1996.

Αξίζει δε, να σημειωθεί ότι η λίστα της Χρυσής Μπάλας από το 1990 μέχρι και το 1999 έχει 10 διαφορετικούς ποδοσφαιριστές στην κορυφή κάθε χρονιάς.

Το ποδόσφαιρο στα 90s δεν μπορούμε να πούμε πως ήταν καλύτερο ή χειρότερο. Ήταν απλά αυτό που έπρεπε να είναι τη συγκεκριμένη εποχή: Πιο αθλητικό από τα 80s και πιο τεχνικό από την μπάλα του σήμερα. Με αμφιλεγόμενες στυλιστικές επιλογές που ισορροπούσαν ανάμεσα στην ακριβώς προηγούμενη δεκαετία και ευρισκόμενες στον προθάλαμο του image που θα επικρατούσε μετά το 2000. Με ποδοσφαιριστές που ξέφευγαν πλέον από το ρόλο τους εντός γηπέδου και γινόντουσαν μέλη της pop κουλτούρας.

Παραδοσιακά, η αγαπημένη ποδοσφαιρική -και όχι μόνο- εποχή όλων, είναι εκείνη που τους πετυχαίνει στα τελειώματα της εφηβείας και στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης. Για τους περισσότερους τύπους που βρίσκονται τώρα στα πράγματα, δηλαδή τους Millennials, αυτή ήταν τα 90s και τα early 00s. Αυτό από μόνο του πλαισιώνει, συμπληρώνει και ενισχύει τη μνήμη, τα συναισθήματα και την οπτική για σχεδόν όλα τα παραπάνω. 

---

Διάβασε ακόμη γιατί το El Sombrero είναι κάτι παραπάνω από ένα ακόμα ποδοσφαιρικό blog, για τον George Best που ήταν ο καλύτερος, ποια είναι η νέα υπηρεσία α λα Netflix που ετοιμάζει η Premier League, πώς θα μοιάζει το ποδόσφαιρο μετά το Brexit και για το δύσκολο δρόμο του Philippe Coutinho.

---

φωτογραφίες © Getty Images

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr