Ο Γιάννης Ξανθούλης πιστεύει πως είναι καλύτερος αναγνώστης από συγγραφέας

Από τους πιο διαβασμένους και αγαπημένους συγγραφείς της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας, με τα βιβλία του να έχουν πουλήσει συνολικά πάνω από 1,5 εκατομμύρια αντίτυπα, ο Γιάννης Ξανθούλης κλείνει φέτος 40 χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου του μυθιστορήματος, του Μεγάλου θανατικού, που πρόσφατα επανεκδόθηκε με σκίτσα του Θανάση Δήμου. Κι αυτό, λίγο μετά από την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου, Ζωή μέχρι χθες.

Ηρωίδα του, μία 72χρονη γυναίκα που επιστρέφει στην Αθήνα μετά από περιηγήσεις στο εξωτερικό για να "κλείσει" παλιούς λογαριασμούς και να δώσει ποιότητα στο "τώρα". Ο ίδιος, συνομήλικός της, συνεχίζει να είναι "αρουραίος του αθηναϊκού κέντρου" το οποίο αγαπάει, να ζωγραφίζει για "αγχόλυση", να γράφει με στυλό και να δηλώνει, με βεβαιότητα, ότι είναι καλύτερος αναγνώστης από συγγραφέας.

Από τον "Μεγάλο θανατικό" στο "Ζωή μέχρι χθες"

Ας ξεκινήσουμε με το τώρα, το φέτος, που κλείνετε σαράντα χρόνια από την έκδοση του 1ου σας βιβλίου, από τον "Μεγάλο θανατικό". Πώς κοιτάτε το παρόν και το μέλλον με αυτή την πορεία; Τι όνειρα κάνετε; Συνήθως δεν κάνω όνειρα παρά μόνο στον ύπνο μου. Μέσα σε αυτά τα σαράντα χρόνια, έγραψα αρκετά βιβλία, διαφορετικού ύφους. Όσο για το πρώτο, τον "Μεγάλο θανατικό", που τώρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα με σκίτσα του Θανάση Δήμου, ήταν ένα, ας πούμε πυροτέχνημα για μένα τότε, το σωτήριον έτος 1981.

Εκδόσεις Διόπτρα

Το τελευταίο σας βιβλίο, Ζωή μέχρι χθες, κυκλοφόρησε με κλειστά τα βιβλιοπωλεία κι όμως μπήκε κατευθείαν στις λίστες με τα ευπώλητα. Αυτό ίσως να είναι απόδειξη ότι το καλό βιβλίο, σαν την αγάπη, μας βρίσκει όπου και να είμαστε. Εσάς, όμως, σας λείπει η βόλτα στα βιβλιοπωλεία, η επαφή με το χαρτί; Το "Ζωή μέχρι χθες" πολλοί το αντιμετώπισαν συμβολικά, βλέποντας σε αυτό τα τωρινά μας χάλια σε σύγκριση με τη ζωή που αφήσαμε πίσω μας. Εγώ όμως δεν είχα κατά νου κάτι τέτοιο. Είναι μάλλον ένα βιβλίο που αποπνέει τη διφορούμενη αισιοδοξία των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας που θέλουν να δώσουν ποιότητα στο "τώρα". Στον ενεστώτα χρόνο.

Παρά την καραντίνα, το βιβλίο ξεπέρασε σε πωλήσεις τα 15.000 αντίτυπα και συνεχίζει. Όσο για εμένα, δεν έχασα καθόλου την επαφή με το διάβασμα, τις νέες εκδόσεις και το μυστήριο της λευκής σελίδας. Δηλαδή, όλο και κάτι έγραφα.

Από την ανάγνωση των πρώτων ήδη σελίδων τού "Ζωή μέχρι χθες", άρχισα να φαντάζομαι την ηρωίδα του, την Αμφιτρίτη Βράνη, να μου αφηγείται τη ζωή της πάνω σε μια θεατρική σκηνή. Αν, ποτέ, το βιβλίο αυτό γινόταν θεατρικός μονόλογος, ποια ηθοποιός θα θέλατε, ιδανικά, να το ερμηνεύσει; Νομίζω ότι οι θεατρικοί μονόλογοι αποτελούν δοξολογία της πλήξης, οπότε καλύτερα να μένει. Θα προτιμούσα, όπως παλιά, μια κανονική παρουσίαση με εμένα ομιλητή να υπερασπίζομαι τους ήρωές μου. Εκτός κι αν ζούσε η Έλλη Λαμπέτη.

Κι αν η ζωή της ήταν άσμα αστικό ή λαϊκό, σε ποια τραγουδίστρια θα το εμπιστευόσασταν; Θα προτιμούσα να γινόταν βυζαντινό τροπάριο ερμηνευμένο από ψάλτες και χορωδία.

Το παρελθόν και το "τώρα"

Κάτι που μου έκανε εντύπωση είναι ότι η σεξουαλική ζωή της Αμφιτρίτης Βράνη αποδεικνύεται εντόνως "πιπεράτη" για μια εποχή που έχει τη φήμη της αυστηρότητας ως προς την "τιμή" των γυναικών. Πιστεύετε ότι ο πόθος και η ηδονή δεν γνωρίζουν εποχές και τότε τα πράγματα απλώς γίνονταν συγκαλυμμένα ή ότι η ίδια ήταν μπροστά από την εποχή της; Στην αστική κοινωνία πριν από μισό αιώνα τα πράγματα χαλάρωναν έχοντας σαν άλλοθι την αναμφισβήτητη ηθική που υποτίθεται διέθεταν τα παιδιά. Δηλαδή, όπως έλεγαν, "ήξεραν μέχρι που να προχωρήσουν". Η ηρωίδα μου αψηφά τα πάντα από ένστικτο. Καθοδηγείται από το "υψηλό φρόνημα του έρωτά της", όπως πιστεύει, φτάνοντας στα άκρα.

Με το χέρι στην καρδιά, ήταν καλύτερα τότε, τώρα ή μήπως δεν έχει κανένα νόημα αυτή η σύγκριση; Τώρα ζούμε μια εξαιρετικά δύσβατη εποχή γενικά. Ακόμα περισσότερο στις σχέσεις που γίνονται όλο και πιο ζόρικες. Μέσα στις πολλές επιθετικές διεκδικήσεις χάθηκε νομίζω αρκετή φαιά ουσία όσον αφορά τον έρωτα. Κι από την άλλη ξαφνιάζομαι όταν ακούω από νεωτέρους μου να μιλούν για αφόρητη σεξουαλική πείνα.

Τελικά, μόνη μας πατρίδα (ή ευτοπία, αν θέλουμε να ξεφύγουμε από την πατριαρχική δομή της γλώσσας) είναι τα παιδικά μας χρόνια, τα νιάτα μας κι όσο στεκόμαστε όρθιοι ή μήπως είναι ένας τόπος που τον χτίζουμε μέχρι το τέλος της ζωής μας και δεν έχει να κάνει με τη γεωγραφία, όπως ίσως να συμβαίνει με την κοσμοπολίτισσα ηρωίδα του νέου σας βιβλίου; Συνηθίζεται το βάρος της νοσταλγίας να εντοπίζεται βασανιστικά στα χρόνια της νεότητας. Έχοντας κατορθώσει να παρατείνεται η ζωή, εμένα κάτι τέτοιο μου φαίνεται οξύμωρο. Δηλαδή το να ξεκινά ο θρήνος για τα "καλύτερά μας χρόνια" μετά από τα πενήντα. Και όλη αυτή η αγωνία να δείχνουμε νέοι, αγέραστοι και οτιδήποτε είναι κόντρα στη φύση, νομίζω ότι είναι μια επινοημένη παγίδα από το lifestyle.

Η Αμφιτρίτη Βράνη του βιβλίου μου αποδέχεται τα χρόνια και τις καταστάσεις και όσο μεγαλώνει τόσο απαλλάσσεται από τη μοιρολατρία. Ανακαλύπτει με σοβαρότητα τον υπερήλικο εαυτό της και προσαρμόζεται με μια μικρή λιακάδα ελπίδας.

Γιώργος Οικονομόπουλος

Είστε συνομήλικος με την Αμφιτρίτη Βράνη και μικρός, ονειρευτήκατε να κάνετε διάφορα καλλιτεχνίζοντα επαγγέλματα. Να γίνετε χορευτής, ηθοποιός (όπως ίσως να είχε και εκείνη ταλέντο στην υποκριτική), ποιητής. Είστε ευτυχισμένος που τελικά πλέον είστε γνωστός, κυρίως, ως μυθιστοριογράφος; Θα αλλάζατε κάτι από όλη αυτή την πορεία σας; Κάποια πράγματα συμβαίνουν γιατί έτσι τα προσδιορίζει ο ωροσκόπος, αν και δεν έχω σχέση με άστρα και φεγγάρια. Από παιδί έγραφα, οχυρωνόμουν στη φαντασία μου, με παρηγορούσε το γεγονός ότι γράφοντας μιλούσα και για λογαριασμό άλλων. Αν λυπάμαι για κάτι είναι που συναντήθηκα με άτομα που ήδη μέσα μου υπάρχουν σαν γκρίζες σκιές. Αλλά κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τα θλιβερά ημιτόνια κάποιων αποχρώσεων.

Τα μυθιστορήματα, η θλιμμένη Αλίκη και η σαρωτική Μαρινέλλα

Στο "Ζωή μέχρι χθες", αλλά και σε άλλα σας έργα, "χτίζετε" εξαιρετικούς γυναικείους χαρακτήρες. Αυτό έτυχε, θεωρείτε τους γυναικείους ψυχισμούς πιο ενδιαφέροντες από τους αντρικούς ή είναι και αυτό ένα στερεότυπο; Νομίζω πως στα βιβλία μου υπάρχει μια καλή ισοτιμία των φύλων. Ας πούμε η δεσποινίς Πελαγία (από το μυθιστόρημα "Δεσποινίς Πελαγία") είναι μια μορφή αντίστιξης στον θείο Τάκη (από το "Ο Θείος Τάκης") και αντίστοιχα ο Σίμος Σιμεών (από το "Εγώ, ο Σίμος Σιμεών") στην "Πελαγία". Στο "Ζωή μέχρι χθες" συμμερίζομαι πάλι μια ώριμη κυρία… Μάλλον όλα αυτά γίνονται χωρίς σχέδιο. Μόνο με κάποια δάνεια από τον ψυχισμό μου.

Εκδόσεις Διόπτρα

Ποια είναι τα πιο αγαπημένα δικά σας βιβλία, υπάρχει κάποιο που να ξεχωρίζετε από όσα έχετε γράψει; Μου αρέσουν κάποιες σελίδες, κάποιοι ήρωες και βέβαια πάντα έχω την απορία του πώς κάθισα κι έγραψα αυτά τα πράγματα. Ας πούμε, ξεχωρίζω το "Τανγκό των Χριστουγέννων" για το μάθημα τανγκό μεταξύ ενός αξιωματικού και ενός φαντάρου και στενοχωριέμαι που το "Εγώ, ο Σίμος Σιμεών" δεν τράβηξε το κοινό. Τέλος πάντων, κάθε βιβλίο έχει το άστρο του. Όμως το βέβαιο είναι ότι είμαι πολύ καλύτερος αναγνώστης από συγγραφέας.

Εκδόσεις Διόπτρα

Στο θέατρο και την τηλεόραση, δουλέψατε με γυναίκες-μύθους, όπως με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τη Μαρινέλλα. Μετά από αυτές τις συνεργασίες, μπορείτε να ξεχωρίσετε καλλιτέχνιδες αντάξιές τους στη νέα γενιά; Την Αλίκη τη συνάντησα το 1977, την πρώτη φορά που συνεργαστήκαμε, στο "Ωραία μου κυρία" και δεν μου έκανε την παραμικρή εντύπωση. Το 1978 κάναμε το "Καμπαρέ" και η άποψή μου ήταν η ίδια. Την έβλεπα σαν μια πολύ θλιμμένη γυναίκα που έκανε τη χαρούμενη από συνήθεια επαγγελματική. Η Μαρινέλλα αντίθετα είναι σαρωτική. Όταν τραγουδά μαγνητίζει και σε εξοργίζει γιατί της παραδόθηκες. Το νέο αίμα δεν το παρακολουθώ γιατί δεν έχω πια σχέσεις με το αντικείμενο. Υποθέτω ότι θα υπάρχουν σημαντικά πρόσωπα.

Εκδόσεις Διόπτρα

> Διάβασε ακόμα: Ο Βαγγέλης Γιαννίσης θα μπορούσε να είναι ο Έλληνας Jo Nesbø

Η ζωή στην Αθήνα, το σήμερα και η ευτυχία

Τι είναι αυτό που σας κάνει να θέλετε να συνεχίζετε να γράφετε μετά από σαράντα χρόνια; Συνεχίζω να γράφω γιατί δεν ξέρω να κάνω κάτι άλλο. Όχι, ψέματα. Τελευταία, ζωγραφίζω, για αγχόλυση. Έπειτα, έχω μάθει να δουλεύω και μου είναι αδιανόητο το να μη πιάσω το στυλό. Είμαι και χειρώναξ, γιατί ποτέ δεν χρησιμοποιούσα γραφομηχανή ή υπολογιστή. Ανήκω στην προ-Γουτεμβέργιου εποχή.

Αγαπάτε την Αθήνα, ζείτε στο κέντρο, στο Κολωνάκι. Θα το αφήνατε για μια πιο ήσυχη ζωή στα προάστια; Αν είχα κληρονομήσει πύργο με φαντάσματα στην Κηφισιά, ναι. Είμαι όμως συνειδητά αρουραίος του αθηναϊκού κέντρου κι αγαπώ το σπίτι μου.

> Διάβασε ακόμα: Tι βιβλία διαβάζουμε μετά από έναν χρόνο πανδημίας

Και ποια είναι η εικόνα της τέλειας ευτυχίας για εσάς; Τέλεια ευτυχία δεν υπάρχει. Μόνο καλές στιγμές που αθροιστικά δεν αποδεικνύουν το "τέλειο".

---

INFO

Το μυθιστόρημα Ζωή μέχρι χθες του Γιάννη Ξανθούλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Μπορείτε να δείτε το σύνολο των έργων του που κυκλοφορούν από τον ίδιο εκδοτικό οίκο με ένα κλικ εδώ.Εκδόσεις Διόπτρα

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr