Μόμπι-Ντικ, όχι απλά ένα επικό μυθιστόρημα

Η ελληνική μετάφραση του Μόμπι-Ντικ (εκδ. Gutenberg) αριθμεί 926 σελίδες. Στον ιστό του ίντερνετ οι αναφορές κάνουν λόγο για κάτι λιγότερο από 210 χιλιάδες λέξεις που έβαλε στο χαρτί ο Herman Melville, ο ίσως σημαντικότερος εκπρόσωπος της πρώτης φουρνιάς Αμερικανών συγγραφέων μαζί με τον Edgar Allan Poe. Πώς ακριβώς θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει αυτό το βιβλίο που εκδόθηκε για πρώτη φορά στις Η.Π.Α, πριν από 169 χρόνια, στις 14 Νομεβρίου του 1851; Ακούγεται οξύμωρο, η αλήθεια όμως είναι πολύ κοντά στη φράση "δεν έχω λόγια".

Το κείμενο που υπογράφει ο Melville, ένα επικό μυθιστόρημα γραμμένο με πραγματικό κόπο από τον ίδιο, έχοντας αντλήσει από κάθε πιθανή κι απίθανη πηγή προσωπικών εμπειριών (σ.σ: ναι, ο συγγραφέας είχε και ο ίδιος κάποτε κυνηγήσει άγριες φάλαινες) και γνώσεων, είναι δύσκολο να μπει σε καλούπια. Δεν είναι απλά μία ναυτική περιπέτεια, αφού με κάποιον -σχεδόν μαγικό- τρόπο ο Αμερικανός σκάλισε τις πρώτες γραμμές του μοντερνισμού πριν καν έρθει η ώρα του συγκεκριμένου ρεύματος, ενώ παράλληλα διατήρησε όλο το βάρος ενός "κλασικού" βιβλίου.

Οι σχολαστικές λογοτεχνικές, όμως, αναλύσεις ίσως αλλοιώνουν την πραγματική του αξία. Η τεράστια και πολύπλοκη αφήγησή του είναι πολύ πιο σημαντική από αυτές, αφού, επί της ουσίας, πρόκειται για μία ιστορία που διατρέχει τους αιώνες - η αλλιώς ένα κείμενο που αποτυπώνει την αιώνια πάλη του ανθρώπου με τη φύση αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό.

"Call me Ismael" αναφέρει η ίσως πιο διάσημη εισαγωγή όλων των εποχών. Από εκεί και πέρα, όμως, ο καθένας μπορεί να βρει κάτι, κάτι απλό, πολύπλοκο, ασήμαντο ή τρομερά σημαντικό για να συνδεθεί με τον απέραντο και υπέροχο ωκεανό του Μόμπι-Ντικ. Είναι οι πρώτες σκηνές που θυμίζουν role playing game, όπου ο πρωταγωνιστής θα προσπαθήσει να βρει την πρώτη του αποστολή (quest) - που αλλού;- σε ένα πανδοχείο γεμάτο καπνούς από τσουκάλια και το μεγάλο τζάκι που καίει. Ένα μέρος που προσφέρει μόλις ένα-δυο νόστιμα θαλασσινά πιάτα για τους παράξενους επισκέπτες που συχνάζουν εκεί, κάτω από γκραβούρες γεμάτες με κυνήγια φάλαινας.

---

Σήμερα, λοιπόν, που όλο και συχνότερα βυθιζόμαστε στον αχανή ωκεανό του ίντερνετ, το επικό μυθιστόρημα του Melville δείχνει πιο επίκαιρο από ποτέ.

---

Είναι οι φιλοσοφικές αναζητήσεις των ηρώων που έρχονται σε αντιδιαστολή με τις άγριες θάλασσες και τη ζωή πάνω στο πλοίο· η κατάρα του καπετάνιου Άχαμπ που κυνηγά την άσπρη φάλαινα με όλη τη δύναμη της λυσσασμένης του ψυχής· είναι η βραδιά που οι ναύτες δύο γειτονικών καραβιών γίνονται στουπί στο μεθύσι ανακατεύοντας μπύρες με τζιν.

Είναι η τρομακτική εμμονή του Melville να καταγράφει σχεδόν τα πάντα (από τρόφιμα στα αμπάρια μέχρι τα είδη των φαλαινών) σε καταλόγους ως άλλος Όμηρος· είναι οι τρομεροί δεσμοί φιλίας που αναπτύσσονται ανάμεσα σε τελείως διαφορετικούς ανθρώπους που όμως του ενώνει η ανάγκη για επιβίωση· είναι οι μυστικιστικές περιγραφές για το πως κάποιοι ναυτικοί από την Ινδία κουβαλούν σχεδόν μαγικές δυνάμεις· είναι το πηγαίο χιούμορ που αποτυπώνεται αβίαστα από την εξαιρετική πένα του Melville.

Είναι, τελικά, οι σκηνές όπου ο Μόμπι-Ντικ εμφανίζεται μέσα σε όλο του το βιβλικό μεγαλείο για να μας θυμίσει ότι πολύ απλά δεν είμαστε τίποτα περισσότερο από μία ασήμαντη κουκκίδα, μία υποσημείωση σε ένα τεράστιο και πολλές φορές απειλητικό σύμπαν. Το μοναδικό πράγμα που έχουμε, κάποιες φορές, είναι ο εαυτός μας και μία αφελής αισιοδοξία ότι στο τέλος, θα δεις, όλα καλά θα πάνε.

Σήμερα, λοιπόν, που όλο και συχνότερα βυθιζόμαστε στον τεράστιο ωκεανό του ίντερνετ, το επικό μυθιστόρημα του Melville δείχνει πιο επίκαιρο από ποτέ, αφού ο λόγος του είναι ικανός να σκορπίσει τις όποιες ψευδαισθήσεις παντοδυναμίας μας δημιουργούνται στο άψε σβήσε. Χωρίς, όμως, να κουράσει αφού παραμένει -κατά έναν παράξενο τρόπο- ένα από τα πλέον εντυπωσιακά και ψυχαγωγικά βιβλία που γράφτηκαν ποτέ.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για πολιτικές εξελίξεις, συνεντεύξεις διασήμων, συμβουλές για αντρική μόδα και συνταγές για φαγητό και πότο στο esquire.com.gr